عدم توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های گردشگری کشور عامل روزمرگی است
بیست و یکمین نشست علمی – تخصصی با موضوع "نقش گردشگری در اشتغال و کارآفرینی دانشجویان" ۲۳ آبان‌ماه، از سومین مرحله سلسله نشست‌های چشم‌انداز صنعت گردشگری در ایران توسط مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران با همکاری سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش آموختگان در محل این سازمان برگزار شد.
رییس مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران در خصوص سلسله نشست‌های چشم‌انداز صنعت گردشگری در کشور گفت: این نشست‌ها با تلاش مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجويان ايران و ساير دستگاه‌ها با تمرکز بر مسائل مربوط به گردشگری و ارایه راهبردهای مشخص در این خصوص از مهر سال ۹۴ شروع شده و تاکنون ۲۰ نشست از اين مجموعه نشست‌ها در دو مرحله برگزار شده است.
در گردشگری ادبیات اشتغال نداریم
دکتر محمدصادق بیجندی رییس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگاندرادامه تشریح کرد: یکی از وظایف اصلی سازمان فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان تمرکز بر بخش اشتغال و کارآفرینی این قشر است.
وی با تاکید بر اینکه ۵۰ درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از محل گردشگری قابل رفع است گفت: ۵۰۰ هزار شغل از ۹۷۰ هزار شغلی که دولت قول تامین آن را داده است، می‌تواند از طریق گردشگری حل شود، اما متاسفانه در بخش تخصیص بودجه در مبحث اشتغال، تنها سه درصد از این بودجه به گردشگری در کشور اختصاص یافته است.
وی با ابراز تاسف از جایگاه گردشگری ایران گفت: گردشگری ایران از ۱۴۱ کشور در دنیا، رتبه ۹۷ و در میان ۱۶ کشور خاورمیانه و شمال آفریقا در رتبه ۱۲ قرار گرفته است، در حالی که ایران از لحاظ برخورداری از جاذبه‌های گردشگری جزء ۵ کشور برتر دنیا است و این نشان‌دهنده ضعف در برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح و عدم بسترسازی مناسب است.
دکتر بیجندی با اشاره به اینکه در گردشگری ادبیات اشتغال نداریم گفت: برای مثال هیچ گزارش مستندی از دانشکده کارآفرینی مبنی بر اشتغال گردشگری دانشجویان در کشور نداشته‌ایم؛ همچنین در دانشگاهی همچون دانشگاه علم و فرهنگ که پایه‌گذار رشته تخصصی گردشگری است ضعف جدی در حوزه اشتغال دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان این دانشگاه احساس می‌شود و دانشجویان هتلداری، اکوسیستم، جهانگردی و … در غیر از حوزه فعالیت خود مشغولند.
رییس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان با ابراز تاسف از ضعف آموزش در زمینه گردشگری گفت: مجوز اقامتگاه بوم‌گردی می‌دهیم اما آموزش نحوه جذب مشتری نداریم. گردشگر خارجی می‌آید اما نحوه برخورد با او را نمی‌دانیم و تمامی این‌ها نیازمند ورود حوزه‌های مختلف علی‌الخصوص بخش خصوصی و دانشگاه است.
دانشیار دانشگاه علم و فرهنگ در ادامه سخنان خود به طرح ملی "ایران، مرز پرگهر" اشاره کرد و گفت: این طرح که ۱۳ دوره متوالی آن توسط مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران با هدف بازدید دانشجویان و نخبگان دانشگاهی از جاذبه‌های گردشگری و مراکز علمی و صنعتی برگزار شده است، طرحی قوی و هدفمند در سطح دانشگاه‌های کشور است که متاسفانه هیچ حمایتی از آن نمی‌شود.
وی گفت: کشور چین با برپایی تور صنعت و بازدید از کارخانه‌های معتبر خودروسازی برای تورلیدرهای ورودی، محصولات خود را به دنیا معرفی می‌کند. چینی‌ها در صنعت فرش نیز وارد شده‌اند و حرف برای گفتن دارند، اما ما چه کرده‌ایم؟ در این چند سال صنایع دستی ما به نسبت رشد کرده و رقم این رشد، اکنون به ۴۳ درصد رسیده، اما ما نتوانستیم این صنایع را با گردشگری تطبیق دهیم، ما هنوز نتوانستیم بعد از ۳۱ سال برخی مشکلات در برنامه‌های گردشگر خارجی را در شهرهای مختلف حل کنیم.
رییس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان جهاددانشگاهی با تاکید بر میدان دادن به بخش خصوصی در حوزه گردشگری تصریح کرد: اشتغال وقتی می‌تواند در حوزه گردشگری رخ دهد که همه حوزه‌های درگیر به میدان بیایند، به بخش خصوصی آموزش داده شود و باید خیلی از ساختارها را کنار بگذاریم، دانشگاه‌ها، هتل‌ها و … به میدان بیایند، بخش خصوصی فعال شود و سیستم دولتی از تصدی‌گری خارج شود و بر فعالیت‌ها نظارت کند.
دکتر بیجندی با بیان اینکه چینی‌ها و ترکیه‌‌ای‌ها از رویداد اربعین استفاده کرده‌اند، اظهار کرد: اربعین یک رویداد بزرگ (Mega Event) در دنیاست، ما چه استفاده‌ای کرده‌ایم و چه طرحی برای این رویداد داشته‌ایم؟ جای کار زیاد است، هر کس در حد توانش می‌تواند در این رویداد سهیم شود، تنها لازم است کارگروه‌هایی تشکیل شود و به یکدیگر لینک شوند، همان‌گونه که ما در سازمان این کارگروه‌ها را مانند مد و لباس، گردشگری و … داریم که اگر این‌ها به هم لینک شوند، اتفاقات خوبی خواهد افتاد.
وی در پایان سخنان خود، عدم توجه به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های گردشگری کشور را، عامل روزمرگی خواند و گفت: میز دولتی خیلی وقت است تمام شده، افراد باید به سمت کارآفرینی بروند. برنامه‌های ما مقطعی و کوتاه‌مدت است، برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت است که منجر به اتفاقات خوب می‌شود و پیشرفت کشور را تسهیل می‌کند.
گردشگری بدون جاذبه معنا ندارد
در ادامه میلاد محقق، پژوهشگر حوزه گردشگری و مشاور اسبق رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، با اشاره به سبقه تاریخی توجه به حوزه گردشگری، پیش و پس از انقلاب و متولیان این حوزه در دوره‌های متعدد، اظهار کرد: هر آنچه که اکنون تحت عنوان میراث فرهنگی داریم، در زمان خودشان میراث فرهنگی نبوده‌اند و تنها صنایعی بوده‌اند که توسط هنرمندان و صنعتگران آن زمان تولید شده‌اند، شاید ۸۰۰ سال بعد نیز صنایع دستی که اکنون تولید می‌شوند به عنوان میراث فرهنگی کشور از سوی محققان معرفی شود.
وی افزود: گردشگری بدون جاذبه معنا ندارد، بخشی از گردشگری نیز به میراث فرهنگی مربوط است که به هنرهای سنتی صنایع گذشته و امروز بر می‌گردد. البته جاذبه یا طبیعی است یا تصنعی و میراث‌ها به ۲ بخش ملموس و ناملموس تقسیم می‌شوند.
محقق با بیان اینکه ادغام سازمان‌های ایرانگردی، جهانگردی، میراث فرهنگی و صنایع دستی با یک عقبه فکری بوده، اظهار کرد: در ابتدای دولت نهم، کمیته نخبگانی متشکل از رشته‌های علمی و تجربی در حوزه‌های گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی تشکیل شد تا در این حوزه به شکل تخصصی فعالیت کنند، یکی از اقدامات در آن زمان در زمینه ترویج گردشگری در جهان استفاده از ابزار رسانه برای معرفی جاذبه‌های گردشگری به جهان بود. گردشگری ایران در محاق بود، ما توانستیم با برخی رسانه‌های خارجی ارتباط بگیریم و آنها نیز جاذبه‌های گردشگری ایران را نمایش دادند و بازخورد خوبی هم داشت.
وی با تاکید بر اینکه جریان‌سازی باید بر اساس یک گفتمان قوی شکل گیرد و اگر این‌گونه نباشد، اهداف معکوس اجرا می‌شوند، گفت: استمرار و پیگیری جریان به عملیاتی شدن آن کمک می‌کند، اعطای امور اجرایی و عملیاتی به بخش خصوصی، مسئله‌ای است که تا همین الان هم ادامه دارد و مشکل حل نشده و از طرفی سازمان میراث فرهنگی که وظیفه رفع رفتارهای تزاحمی در این حوزه را دارد، قدمی بر نمی‌دارد.
این پژوهشگر حوزه گردشگری با اشاره به دیگر مشکلات در این حوزه اذعان کرد: نیازهای استان‌ها در حوزه گردشگری برای توسعه، با بودجه‌ای که برای آنها در این زمینه در نظر گرفته می‌شود، کافی نیست، لازم است بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، چه داخلی و چه خارجی تمرکز کنیم که نبود امنیت سرمایه‌گذاری، عاملی است که سرمایه‌گذاران را به عقب می‌راند.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمان مسئولیت خود در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، گفت: در راستای نبود امنیت در حوزه سرمایه‌گذاری، کمیته حمایت قضایی از سرمایه‌گذاران تشکیل شد و این امر در گیلان به صورت پایلوت اجرایی شد و نخستین شرکت توسعه هنرهای صنایع دستی افق شمال تاسیس شد و پس از آن کمیته‌‌هایی نیز به منظور تامین نیازهای بخش گردشگری، مانند کمیته تهیه و تولید مواد اولیه، کمیته طراحی برای ساخت، کمیته ساخت و تولید محصول و کمیته بسته‌بندی و بازرگانی تشکیل شد که قرار شد این‌ها بعد از توانمندسازی تبدیل به شرکت شوند، تفاهم‌نامه‌هایی امضاء شد و گردشگری در این استان به شکل مطلوبی توسعه یافت و مردم از درآمدهای حاصل از فروش محصولات خود ابراز رضایت می‌کردند.
محقق افزود: در کشور ما مشکلی که در حوزه گردشگری وجود دارد، این است که در برنامه ریزی‌های راهبردی شرایط موجود را اسکن و شرایط مطلوب را ترسیم می‌کنند، اما هیچ‌کدام، شرایط مقدور را در برنامه‌ریزی لحاظ نمی‌کنند، اینکه منطقه‌ای چه مقدوراتی دارد، تا بتوانند سایر نیازهای آن را فراهم کنند، تعیین نمی‌شود تا مسئول و فرد بعدی بتواند ادامه دهنده آن باشد.
وی ادامه داد: در تشریح قوانین و مقررات تاسیس و راه‌اندازی مراکز و ادارات، شرح وظایف داریم، اما شرح اختیارات نداریم، یکی از این مراکز و ادارات؛ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
این پژوهشگر همچنین با تاکید بر بحث اشتغال دانشجویان در حوزه گردشگری، گفت: اگر بخواهیم برای دانشجویان در حوزه گردشگری شغل ایجاد کنیم، بایستی رونق کسب و کار در حوزه گردشگری را فراهم کنیم. ظرفیت‌های اشتغال دانشجویان در این حوزه شامل مواردی از جمله تاسیسات، تجهیزات اعم از تولید، سرویس و نگهداری تجهیزات گردشگری و خدمات است که در این بخش تا جایی که تصور می‌شود، شغل وجود دارد.
وی افزود: در حوزه سیاست خارجی اگر رویکرد ما؛ دیپلماسی عمومی باشد که بهترین وجه آن؛ گردشگری است، هنگامی که گردشگران خارجی به کشور خود باز می‌گردند، مُبلغ ما خواهند بود و دیگر نیازی به رایزن فرهنگی در سایر کشورها نیست. گردشگری دانشجویی می‌تواند منجی گردشگری کشور باشد.
