فاصله کم Ross 128 b از ما تنها نکته هیجان‌انگیز درباره آن نیست. ستاره‌ای که این سیاره به دور آن می‌گردد یک کوتوله سرخ است اما بر خلاف بیشتر همتایانش غیرفعال. نکته‌ای که احتمال شکل‌گیری حیات در این سیاره را افزایش می‌دهد.
اخترشناسان این سیاره را با استفاده از ابزار HARPS در رصدخانه لاسیا در شیلی آشکار کردند. Ross 128 b تقریبا هر ده روز یک بار به دور ستاره مادر می‌گردد و فاصله بسیار کمی از آن دارد. اما با توجه به این که کوتوله‌های سرخ جزء سردترین ستارههای عالم‌اند به نظر می‌رسد دمای سطحی Ross 128 b چیزی در حدود دمای سطح زمین باشد.
به گفته Nicola Astudillo Defru ، یکی از نویسندگان مقاله مربوط به این کشف، آشکارسازی Ross 128 b بر پایه بیش از ده سال رصدهای HARPS به انجام رسیده است. در کنار دقت بالای HARPS که هنوز و پس از ۱۵ سال از آغاز فعالیتش بهترین شکارچی سیارات فراخورشیدی است، روش‌های پیشرفته تحلیل و پردازش داده نیز سهم مهمی در این کشف داشتند.
طرحی گرافیکی از سیاره Ross 128 b و ستاره مادر./Credit: ESO/M. Kornmesser
کوتوله‌های سرخ جزء سردترین و کم‌نورترین ستارههای عالم‌اند که تعدادشان در کهکشان ما نسبت به دیگر انواع ستاره‌ها بیشتر است. از این رو این ستاره‌ها سوژه‌های بسیار خوبی برای جست‌وجوی سیارات فراخورشیدی‌اند. در سال‌های اخیر نیز تحقیقات بیشتری روی این دسته از ستاره‌ها انجام می‌شود.
آشکارسازی سیارات فراخورشیدی کوچک و با اندازه‌ای در حدود اندازه زمین به دور کوتوله‌های سرخ آسان‌تر از شکار این سیارات به دور ستارههای خورشید مانند است. جرم کم کوتوله‌های سرخ سنجش تاثیرات گرانشی متقابل بین ستاره و سیاره را آسان‌تر می‌کند. البته از آن سو کم‌نور بودن این ستاره‌ها کار گردآوری داده‌های دقیق را مقداری سخت می‌کند.
اما ماجرا برای سیارات پیرامون کوتوله‌های سرخ به این خوبی‌ها هم نیست. فعالیت شدید کوتوله‌های سرخ و تابش کشنده فرابنفش و پرتو ایکس آن‌ها می‌تواند تاثیرات مخربی بر شرایط زیست‌پذیری سیارات پیرامون آن‌ها داشته باشد. اما به نظر می‌رسد Ross 128 نسبت به دیگر هم‌نوعانش ستاره‌ای بسیار آرام‌تر است و از همین رو سیاره Ross 128 b را می‌توان نزدیک‌ترین سیاره با شرایط مناسب شکل‌گیری حیات دانست.
نکته جالب دیگر درباره Ross 128 حرکت آن به سمت منظومه شمسی است. این سامانه ستاره‌ای اکنون ۱۱ سال نوری از ما فاصله دارد اما ۷۹ هزار سال بعد نزدیک‌ترین ستاره به منظومه شمسی خواهد بود. در آن زمان، که در مقیاس‌های کیهانی همچون چشم بر هم زدنی است، Ross 128 b عنوان نزدیک‌ترین سیاره فراخورشیدی به زمین را از Proxima b خواهد گرفت.
فاصله Ross 128 b از ستاره مادر تنها یک بیستم فاصله زمین تا خورشید است. اما همان‌طور که اشاره شد دمای کم ستاره‌ی Ross 128، که چیزی در حدود نصف دمای سطح خورشید است، اجازه می‌دهد که این سیاره با وجود فاصله کم از ستاره مادر دمایی معتدل داشته باشد. تابش دریافتی Ross 128 b از ستاره مرکزی ۳۸/۱ (یک و سی و هشت صدم) برابر تابش دریافتی زمین از خورشید است. با این تفاسیر دانشمندان دمای سطح این سیاره را چیزی بین منفی ۶۰ تا ۲۰ درجه‌ی سانتی‌گراد تخمین می‌زنند.
البته هنوز داده‌ها برای نتیجه‌گیری قطعی کافی نیست و دانشمندان از این که آیا این سیاره در کمربند حیات ستاره قرار دارد مطمئن نیستند. کمربند حیات محدوده‌ای در اطراف هر ستاره است که در شرایط مناسب آب می‌تواند در آن به صورت مایع وجود داشته باشد.
در سال‌های اخیر بارها و بارها خبرهای هیجان‌انگیزی از کشف سیارات فراخورشیدی شنیده‌ایم. اما واقعیت این است که با تلسکوپ‌های امروزی نمی‌توان این سیارات را با نگاهی دقیق‌تر کاوش کرد. در آینده‌ای نزدیک اما نسل جدید تلسکوپ‌های زمینی و فضایی به کمک دانشمندان خواهند آمد تا جو و ترکیبات سازنده سیارات را بررسی کنند و در آن به جست‌وجوی نشانه‌های حیات بپردازند.
تلسکوپ فضایی جیمز وب و تلسکوپ فوق‌العاده بزرگ (ELT) رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) پیشتازان نسل بعدی تلسکوپ‌ها خواهند بود.
گزارش: امیررضا کامکار
No tags for this post.