پایش سلول‌های سرطانی به کمک نانوردیاب‌ها
سرطان به عنوان دومین علت مرگ و میر در سراسر جهان است. بهترین گزینه برای کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان، تشخیص آن در مراحل اولیه و قبل از گسترش سلول‌های سرطانی در بدن است. در حال حاضر بیش از 80 درصد از سرطان‌ها فقط در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند. تشخیص زود هنگام سرطان نیاز به انجام غربالگری‌های گسترده، دقیق و ارزان در جوامع دارد. به همین دلیل تحقیقات گسترده‌ای به منظور یافتن روش‌هایی برای دستیابی به این هدف انجام گرفته است.
به گفته دکتر مسعود آیت اللهی مهرجردی پژوهشگر دانشگاه اصفهان، هدف از انجام این طرح، یافتن روشی ساده، سریع، حساس و ارزان برای آشکارسازی سلول‌های سرطانی بر اساس زیست نشانگرهایی است که به صورت ویژه بر روی سلول‌های سرطانی بیان می‌شوند.
وی افزود: در حال حاضر، روش‌های متداول تشخیصی سرطان به دلیل پیچیدگی و هزینه‌های نسبتاً بالا، قابلیت به کارگیری گسترده برای پایش سلامت تمام افراد جامعه را ندارند. به همین دلیل ارائه روشی با این قابلیت‌ها ضروری به نظر می‌رسد.
روش پیشنهادی در این طرح ویژگی‌های بیان شده برای غربالگری و حد تشخیص مطلوبی دارد .در واقع بر اساس نتایج حاصل شده، این روش قابلیت آشکار سازی و تشخیص حدود 10 سلول سرطانی را درنمونه‌های 60 میکرولیتری دارد.
آیت اللهی مهرجردی با بیان اینکه طرح حاضر در مقیاس آزمایشگاهی و به صورت برون‌تنی انجام شده و هنوز راه طولانی در به کارگیری آن در تشخیص‌های کلینیکی وجود دارد، ادامه داد: امید است با توسعه این طرح، آن را در تشخیص زود هنگام و در نتیجه درمان به موقع سرطان‌ها و کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری به کار گرفت.
دانشیار شیمی تجزیه دانشگاه اصفهان تصریح کرد: استفاده از نانونقاط کربنی و آپتامرها به عنوان گزینشگر هوشمند نوکلئولین و دنبال کردن تغییرات فلوئورسانس به عنوان یکی از حساس‌ترین روش‌های تجزیه‌ای، از نوآوری‌های این طرح نسبت به مطالعات موجود است. زیست نشانگر نوکلئولین، پروتئینی غشایی است که در سلول‌های سرطانی نسبت به سلول‌های سالم بیش از حد بیان ( overexpress) می‌شود.
حسن متقی- دانشجوی دکترای شیمی تجزیه دانشگاه اصفهان- و دکتر مسعود آیت اللهی مهرجردی-دانشیار شیمی تجزیه دانشگاه اصفهان- و پروفسور فیلیپ بووه- استاد بیولوژی مولکولی از مرکز تحقیقات سرطان لیون فرانسه- در انجام این تحقیقات همکاری داشته‌اند. نتایج این کار در مجله Scientific Reports با ضریب تأثیر 4/26 (جلد 7، سال 2017، صفحات 1 تا 8) به چاپ رسیده است.
