پژوهشگران در مطالعات جدید خود دریافتند که ماده ای موسوم به E2D به صورت ترکیب مولکولی در خون حیوانات وجود دارد که در جذب گوشتخوارانی چون گرگ، ببرها، سگ های وحشی و … موثر است اما این رایحه بر عکس برای حیواناتی که خود شکار محسوب می شوند جنبه اخطار داشته و آن ها را به فرار ترغیب می کند.
حیوانات شکارچی با استشمام بوی E2D به گونه ای غیر قابل تصور تحریک شده و به سمت منطقه حرکت می کنند اما گونه های شکار در طول روند تکامل خود تحت فشار شدیدی برای حساس شدن به بوی E2D قرار گرفته اند. این موضوع به آن ها کمک می کند که از منطقه ای که در آن خطر وجود داشته و خونریزی و حمام خون رخ داده است، فرار کنند.
به باور پژوهشگران، این بو شامل طیف وسیعی از سیگنال های شیمیائی است و ماده موسوم به E2D موجب بروز واکنش های و پاسخ های رفتاری در حیوانات مختلف می شود. در همین رابطه ارتین آرشامیان (Artin Arshamian) متخصص روان شناسی و پژوهشگر دانشگاه رادبود (Radboud University) در کشور هلند اعلام کرد: «این یافته بسیار منحصر به فرد و خاص است زیرا برای نخستین بار است که یک ماده شیمیائی کشف می شود که با یک ساختار و ترکیب، دو واکنش متفاوت در جانوران ایجاد کرده و موجودات شکارچی به سمت آن جذب شده و حیواناتی که شکار محسوب می شوند از آن می گریزند. در حقیقت این ترکیب از این نظر دارای اهمیت است که نخستین سیگنال شیمیائی به شمار می رود که بر انسان و حیوانات به یک میزان تاثیر می گذارد.»
ماده E2D یا به عبارت دقیق تر aka trans–4,5-epoxy-(E)–2-decenal زمانی شکل می گیرد که چربی های موجود در خون به دلیل مجاورت با هوا شکسته می شوند. در حقیقت بدون زخم و خونریزی، E2D وجود نخواهد داشت.
این مولکول برای نخستین بار در سال 2104 میلادی توسط پژوهشگران کشف شد. در این زمان پژوهشگران ماده فوق را از خون خوک استخراج و سپس اقدام به انجام آزمایش هایی روی حس بویایی سه گونه از سگ های وحشی و ببرهای سیبری کردند.
واکنش جانوران فوق به این رایحه، بو کردین، لیسیدن، پنجه زدن و تلاش برای خوردن موادی که با این رایحه اغشته شده، بوده و زمانی که از خون واقعی استفاده شد، رفتار حیوانات فوق بسیار تهاجمی تر می شد.
در مطالعات جدید، پژوهشگران تلاش کردند تا تاثیرات E2D را بر حیوانات غیر گوشتخوار بررسی کرده و دریابند که دلیل توجه این حیوانات به بوی شبه فلزی خون، چیست؟
جان لانداستورم (Johan Lundström) زیست شناس حاضر در این تیم تحقیقاتی و پژوهشگر موسسه کارولینسکا () در کشور سوئد در رابطه با آزمایش فوق اعلام کرد: «فرضیه ما بر این اساس شکل گرفته بود که گونه های شکار در طول روند تکامل خود تحت فشار شدیدی برای حساس شدن به بوی E2D قرار گرفته اند. این موضوع به آن ها کمک می کند که از منطقه ای که در آن خطر وجود داشته و خونریزی و حمام خون رخ داده است، فرار کنند.»
موضوع جالب توجه در این مطالعات، کشف تاثیر مشابه این ماده بر گوشتخواران و همچنین حشراتی مانند مگس های خونخوار است که به یک نوع عمل کرده و برای مثال گرگ و مگس های مکنده خون را به منطقه جذب می کند. از سوی دیگر وقتی پژوهشگران این ترکیب را روی موش ها آزمایش کردند، مشاهده شد که این جانور تلاش می کند از منطقه گریخته و نوع واکنش وی با نوع واکنشی که در مواجه با خون نشان می دهد، یکسان است.
در مرحله بعد این ترکیب روی انسان آزمایش شده و 40 فرد داوطلب در محیطی قرار گرفتند که E2D با هوا ترکیب شده و به چهره آن ها پمپ شد. پژوهشگران انتظار داشتند این افراد واکنشی تند نسبت به رایحه نشان دهند اما نوع واکنش افراد فوق در مواجهه با این ماده؛ علی رغم تشخیص آن چندان منفی نبوده و موجب حیرت دانشمندان شد. ماتیاس لاسکا (Matthias Laska) جانور شناس و پژوهشگر دانشگاه لینکوپینگ (Linkoping University) در این رابطه گفت: « انسان ها قادر به تشخیص رایحه E2D در غلظت کمتر از یک قسمت در هر تریلیون هستند. این مساله نیز در نوع خود جالب است زیرا به طور معمول انسان ها قادر به تشخیص بو در غلظت های یک میلیون یا یک میلیارد هستند.»
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که یکی از مهمترین دلایل این تفاوت رفتاری در انسان و حیواناتی مانند موش نسبت به رایحه E2D، این اسن که انسان خود یک شکارچی محسوب شده و خطری بالقوه برای هر موجود زنده به شمار می رود.
شرح کامل این پژوهش و یافته های به دست آمده از آن در آخرین شماره مجله تخصصی گزارش های علمی (Scientific Reports) منتشر شده و در اختیار پژوهشگران قرار دارد.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: sciencealert
No tags for this post.