حمیدرضا زکی‌زاده، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران در گفتگو با جم‌جم‌آنلاین ساخت‌وسازهای بی‌رویه و غیرمجاز و از بین بردن پوشش‌های گیاهی را از عوامل انسانی مهم و تأثیرگذار در وقوع سیلاب دانست و گفت: «ساخت‌وسازهایی که در حریم و حتی بستر رودخانه‌ها و مسیل‌ها در سال‌های اخیر انجام شده، موجب از بین رفتن مسیرهای طبیعی خروج روان‌آب‌ها شده که افزایش شدت و قدرت تخریبی سیلاب را در پی داشته و در نهایت شاهد اتفاقات ناگوار در این سال‌ها بوده‌ایم.»
و اما در خصوص این اظهارنظر چند نکته حائز اهمیت است. در بسیاری از نقاط کشور در چند سال گذشته با بارش‌های ناگهانی، مردم غافلگیر شدند و با پدیده سیل مواجه شدند. نمونه‌هایی از این اتفاق در شهرهای شمالی و جنوب غربی کشور در یک دهه اخیر به وقوع پیوسته است. از دلایل عمده بروز این حوادث ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم رودخانه‌ها است. همان‌طور که تصاویر موجود از این دست اتفاقات حکایت می‌کنند، بسیاری از خانه‌های ساخته‌شده در حریم رودخانه‌ها در اثر وقوع سیل کاملاً تخریب شده و فرو ریختند.
این ساخت‌وسازهای غیرمجاز باعث ایجاد دو مشکل مهم می‌شوند، یکی آن‌که خودِ بناهای ساخته‌شده را در معرض خطر جدی تخریب قرار می‌دهند و دوم آن‌که پوشش گیاهی حاشیه رودخانه را از بین می‌برند که این پوشش گیاهی نقش بسیار مؤثری در جلوگیری از گسترش بستر رودخانه و عدم فرسایش خاک و درنتیجه پیشگیری از بروز سیل دارد.
نکته دیگری که اشاره به آن ضروری است و در بروز سیل بسیار مؤثر است، مسأله تخریب اراضی و فرسایش خاک است که در مناطق مختلف کشور شاهد آن هستیم. یک دلیل عمدۀ وقوع چنین مسأله‌ای، تغییر کاربری اراضی بوده است. دلیل دیگر چرای بیش از اندازۀ دام و حضور انسان است که باعث از دست رفتن پوشش گیاهی بسیاری از مناطق شده و نابودی پوشش گیاهی خطر بروز سیل را افزایش داده است.
از عوامل دیگر تأثیرگذار بر وقوع سیل، تغییر مسیر رودخانه‌ها و سدسازی‌های بی‌دلیل و بعضاً بی‌کیفیت مانند آب‌بندها و سدهای خاکی است.
همه این عوامل در تکرار وقوع پدیده سیل مؤثر و دخیل هستند اما نکته‌ای که مهم است و باید به آن توجه کرد، این است که سیل به عنوان یک پدیده طبیعی به هر حال اتفاق می‌افتد و نباید آن را لزوماً یک پدیده مخرب در نظر گرفت. سیل کارکرد اکولوژیک خودش را دارد و در مسیر حرکت خود در پایاب‌اش، جایی که به دشت می‌رسد، زایا می‌شود و خاک را استوار می‌کند و پوشش گیاهی ایجاد می‌کند و سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه می‌کند. همچنین سیل باعث کنترل پدیده گردوغبار و پایین آمدن دمای هوا می‌شود. اما با ساخته شدن سدها مردم تصور کرده‌اند که دیگر سیل نخواهد آمد و به پایاب‌ها و مسیل‌ها و حریم رودخانه‌ها نزدیک شده‌اند و بر کنترل سیل، این پدیده طبیعی مؤثر در بهبود کیفیت محیط زیست، اصرار ورزیده‌اند. اما بروز سیل همچنان به وقوع پیوسته و زندگی همان مردم را نابود کرده و جانشان را گرفته است.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.