امروزه اثرگذاری ابزارهای دیجیتال همچون رایانه، اینترنت و به‌خصوص تلفن همراه بر نهادهای اصلی جامعه ایران يعني فرهنگ، سياست، خويشاوندي، روابط اجتماعي افراد و آموزش بر کسی پوشیده نیست.
ابزارهای دیجیتال همان‌گونه که به تقويت فردگرايي، ارزش‌های دموكراتيك، مشاركت بيشتر مردم در عرصه‌های عمومي، تقويت و بسط آزادی‌های اجتماعي، گسترش مصرف و ارزش‌های سرمايه دارانه، تقويت نهادهاي مدني، كاهش نابرابری‌ها و تبعیض‌های قومي، جنسيتي، مذهبي و نژادي، تقويت ارزش‌های چند فرهنگی شدن مانند بسط روحیه تسامح و تساهل و گسترش گفتگو می‌پردازند، می‌توانند منجر به بروز آسیب‌های «نوپديد» يا «نوظهور» نیز گردند.
علیرغم آگاهی کارشناسان از تأثیرگذاری تلفن همراه بر زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها، لزوم توجه بیشتر به آن دسته از تأثیرات منفی که غیرقابل‌پیش‌بینی و پنهان می‌باشند مورد تأکید است.
علیرغم آگاهی کارشناسان از تأثیرگذاری تلفن همراه بر زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها، لزوم توجه بیشتر به آن دسته از تأثیرات منفی که غیرقابل‌پیش‌بینی و پنهان می‌باشند مورد تأکید است.
ازاین‌رو محققین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با انجام مطالعه‌ای بر روی زنان و مردان سنین 60-20 ساله ساکن در منطقه 6 شهرداری شهر تهران، به بررسی این تأثیرات پرداخته‌اند.
در این پژوهش ارتباط میان استفاده از تلفن همراه و مناسبات اجتماعی و خانوادگی، اعتیاد به تلفن همراه و مصرف‌گرایی موردبررسی قرار گرفته است. به این منظور پنج مؤلفه انتشار سریع اخبار و اطلاعات، انجام بازی‌ها، اعتیاد افراد به تلفن همراه، مناسبات خانوادگی و گرایش به مصرف برای بررسی فرضیات در نظر گرفته‌شده و سؤالات پرسشنامه بر اساس این مؤلفه‌ها تنظیم گردید.
مشارکت‌کنندگان در این تحقیق، حدود 53 درصد زن و 47 درصد نیز مرد بوده‌اند. همچنین حدود 41 درصد از پاسخگویان، مجرد، 55 درصد متأهل و مابقی مطلقه بوده‌اند.
در این مطالعه گویه‌های مختلفی شامل دستیابی به اطلاعات از طریق تلفن همراه، استفاده از بازی‌های تلفن همراه، زندگی بدون تلفن همراه، اثرگذاری منفی تلفن همراه بر روابط زن و شوهر، تأثیر تلفن همراه بر روابط افراد خانواده و تحکیم روابط والدین و فرزند و درنهایت اهمیت استفاده از مدل‌های جدید تلفن همراه مورد پرسش قرار گرفته است.
نتایج حاصل از بررسی مؤلفه‌های مورد پرسش نشان می‌دهد که ميان استفاده از تلفن همراه و اعتياد به تلفن همراه در ميـان خانواده‌ها رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، استفاده بیشتر از تلفن همراه، با اعتیاد به این وسیله در خانواده‌ها همراه بوده است.
طبق این نتایج، تلفن همراه، تغييـر مناسـبات و تعـاملات اجتماعي و خانوادگي را به همراه دارد و در این رابطه بایستی تمهیدات ویژه‌ای را اندیشید.
در کنار موارد فوق، یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که استفاده بیش‌ازحد از تلفـن همـراه، باعث ترویج بیشتر مصرف‌گرایی در خانواده‌ها می‌گردد.
این یافته‌ها که در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در نشریه «پژوهش‌نامه زنان» وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به چاپ رسیده، می‌تواند دید مردم و مسئولین را در خصوص این ابزار که به‌مانند شمشیری دولبه عمل می‌کند، روشن‌تر نموده و به اندیشیدن بیشتر برای مقابله با اثرات سوء آن منجر شود.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: نصیری، ب. و همکاران. 1395. آسیب‌شناسی کارکرد تلفن همراه بر خانواده. پژوهش‌نامه زنان، 7(4): 157-133.
No tags for this post.