درد، پدیده‌ای پیچیده شامل عناصر فیزیولوژیک، رفتاری و اجتماعی است. درد حاد، یکی از محرک‌های مضر تجربه‌شده توسط نوزادان است که در اثر صدمه، بیماری و اقدامات بهداشتی و درمانی اتفاق می‌افتد.
مدیریت درد در نوزادان بسیار حائز اهمیت است، زیرا باوجوداینکه آن‌ها قادر به ابراز کلامی درد خود نیستند، درد ناشی از هر عمل دردناکی در ابتدای تولد در خاطر نوزاد باقی می‌ماند.
تحقیقات نشان داده‌اند درد کنترل نشده در نوزاد انسان می‌تواند منجر به آسیب‌های دائمی در اجزای رشد و تکامل شناختی شده و به علت انعطاف‌پذیر بودن مغز در حال رشد، باعث تغییر در پاسخ به محرکات دردناک بعدی شود.
مدیریت درد در نوزادان بسیار حائز اهمیت است، زیرا باوجوداینکه آن‌ها قادر به ابراز کلامی درد خود نیستند، درد ناشی از هر عمل دردناکی در ابتدای تولد در خاطر نوزاد باقی می‌ماند.
همچنین در زمان بروز درد حاد، هورمون‌های استرس مانند کورتیزول و کاته‌کولامین‌ها، باعث افزایش تخریب بافتی، عدم دفع مایعات، کاهش حرکات روده‌ای، ضعف ایمنی، بروز تاکی‌کاردی، ایسکمی و آریتمی‌های بطنی می‌شوند.
به علت عوارض جانبی زیاد داروهای ضد درد بر نوزادان، در استفاده از آن‌ها برای کاهش دردهای واکسیناسیون در نوزادان جای شک و ابهام وجود دارد. ازاین‌رو استفاده از روش‌های غیر دارویی کنترل درد مانند تحریکات چند حسی، تماس پوست با پوست، تغذیه با شیر مادر و مکیدن غیرمغذی برای تسکین درد استفاده می‌شود.
در این میان نقش سیستم بویایی موردتوجه خاص قرار دارد، زیرا در زمان تولد در مقایسه با سایر دستگاه‌های حسی نوزاد، جزء کامل‌ترین دستگاه‌ها محسوب می‌گردد. نوزاد انسان قادر است بوی شیر مادر خود را در همان روزهای نخست، بدون تجربه بویایی قبلی تشخیص دهد.
برای بررسی نقش بوی شیر مادر در کاهش درد نوزادان، محققینی از دانشگاه علوم پزشکی گناباد، مطالعه‌ای را بر روی 60 نوزاد یک تا سه‌روزه کامل و سالم در بیمارستان نهم دی تربت‌حیدریه و هنگام دریافت نوبت اول واکسن هپاتیت ب انجام داده‌اند.
برای انجام این پژوهش، نوزادان به دو گروه «آزمون» و «شاهد» تقسیم شدند که برای گروه اول از بوی شیر مادر استفاده شد، ولی گروه دوم مداخله‌ای را هنگام تزریق واکسن دریافت نکرد.
نتایج نشان داد که میانگین تعداد ضربان قلب و میانگین درصد اشباع اکسیژن در گروهی که با بوی شیر مادر تحریک‌شده بودند، نسبت به گروه بدون مداخله به‌صورت معنی‌داری کمتر بود.
به گفته محققین، این یافته به معنای تأثیر مثبت بوی شیر مادر بر پاسخ‌های فیزیولوژیک و کاهش درد ناشی از واکسیناسیون در نوزادان است.
قابل‌ذکر است نتایج مطالعه فوق به‌صورت مقاله‌ای علمی پژوهشی در نشریه «افق دانش» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد به چاپ رسیده است.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: سجادی، م. و همکاران. 1396. تأثیر بوی شیر مادر بر پاسخ‌های فیزیولوژیک و رفتاری درد ناشی از واکسن هپاتیت ب نوبت اول در نوزادان ترم. افق دانش، ۲۳ (۳): 173-169.
No tags for this post.