وابستگی به مواد مخدر یک بیماری جسمی روانی و نوعی پاسخ فیزیولوژیک بدن به مصرف مکرر مواد اعتیادآور است که به‌عنوان معضلی سیاسی، اجتماعی و بهداشتی در سراسر جهان در نظر گرفته می‌شود. طبق آمارها، در کشور ایران نیز حدود دو میلیون نفر بیمار وابسته به سوء مصرف مواد مخدر به‌صورت دائمی وجود دارد هرچند به نظر می‌رسد این آمار گویای همه واقعیت موجود نیست.
ویژگی عمده رفتارهای اعتیادی، ماهیت بازگشت‌پذیری آن‌ها است و ازآنجاکه اعتیاد یک بیماری مزمن عود شونده تلقی می‌شود، بنابراین عود یا بازگشت به شرایط قبل از درمان یکی از مهم‌ترین چالش‌های برنامه درمان اعتیاد محسوب می‌شود.
نتایج مطالعات مختلف نشان می‌دهند که در سال اول درمان، بیش از پنجاه درصد بیماران دچار عود می‌شوند. این یافته‌ها همچنین حاکی از آن هستند که 3 تا 6 ماه پس از درمان، 51 درصد از بیماران دچار عود و مصرف مجدد مواد می‌گردند.
ویژگی عمده رفتارهای اعتیادی، ماهیت بازگشت‌پذیری آن‌ها است و ازآنجاکه اعتیاد یک بیماری مزمن عود شونده تلقی می‌شود، بنابراین عود یا بازگشت به شرایط قبل از درمان یکی از مهم‌ترین چالش‌های برنامه درمان اعتیاد محسوب می‌شود.
با توجه به این موضوعات، شناختن سبک‌های مختلف عود در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر، می‌تواند اهمیت زیادی داشته باشد و به برنامه ریزان و خود افراد مبتلا در طرح‌ریزی روش‌های ترک کمک نماید.
در همین رابطه، محققینی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کردستان و همدان در مطالعه‌ای مقطعی که در شهر سنندج انجام شده، به بررسی علمی این موضوع پرداخته‌اند.
در این مطالعه، 150 شخص بیمار مرد مبتلابه سوء مصرف مواد مخدر به مواد اپیوئیدی که سابقه عود و شکست درمان را داشتند، شرکت داده شدند و با استفاده از پرسش‌نامه‌های خاص، اطلاعات دموگرافیک و همچنین اطلاعات مربوط به مصرف مواد مخدر و زمان وقوع عود را ارائه نمودند. محققین سپس با تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از طریق نرم‌افزارهای آماری، نتایج را گزارش داده‌اند.
بر اساس این نتایج، عمده‌ترین ماده مورد استفاده در افراد موردمطالعه، تریاک و شیره بوده و بیشترین الگوی درمانی مورد استفاده نیز، پرهیزمداری توسط خود شخص بوده است. بیشترین دوره پاکی برحسب نوع درمان به درمان با متادون اختصاص داشته است. همچنین 80 نفر یا 53 درصد از بیماران فوق، عود ناگهانی را گزارش نموده‌اند و این نوع عود، بیشترین فراوانی را داشته است.
از یافته‌های مهم دیگر مطالعه حاضر این مورد بود که17.3 درصد از شرکت‌کنندگان بیش از یک نوع سبک عود داشته‌اند. شناخت سبک‌های بازگشت به مصرف مواد ازنظر زمانی، فرصت مناسبی را در اختیار درمانگران جهت تدوین مداخلات پیشگیری از عود قرار می‌دهد.
به اعتقاد محققین مجری این پژوهش، به نظر می‌رسد الگوی عود ناگهانی که در بیماران ایرانی نمود بیشتری داشته، حاکی از این باشد که بیماران مهارت‌های لازم جهت مقابله با شرایط پرخطر و مدیریت آن را ندارند. این امر لزوم توجه جدی درمانگران اعتیاد به آموزش مهارت‌های لازم در مقابله با شرایط و موقعیت‌های پرخطر را در کنار دارودرمانی نشان می‌دهد.
به عبارتی این امر، لزوم توجه جدی بخش درمان به مهارت‌آموزی بیماران و ارائه خدمات مشاوره به آن‌ها جهت پیشگیری از عود ناگهانی را مشخص می‌نماید.
یافته‌های ارزشمند مطالعه فوق در مجله علمی پژوهش «پژوهان» وابسته به مرکز پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان به چاپ رسیده است.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: مریدی، م. و همکاران. 1396. سبک های عود در میان مصرف کنندگان مواد مخدر و محرک ها. پژوهان، (۱۵)۳: 15-10.
No tags for this post.