به گزارش سیناپرس به نقل از جام جم آنلاین، از این رو بود که از گلوشکو، دانشمند موشکی مورد اعتمادش خواست بهترین دانشمندان را انتخاب کند تا با استفاده از دانش آنها سامانه‌های پیشرفته نظامی ساخته شود.
گلوشکو، افرادش را جمع کرد؛ همان‌هایی که چند نفرشان به اتهام واهی خیانت به زندان افتاده بودند. میان آنها توپولف، تومانسکی، لومانسکی و بسیاری از طراحان و دانشمندان سامانه‌های هوایی و موشکی شوروی سابق دیده می‌شدند و البته سرگئی پاولویچ کارالیف که از نامدارترین‌شان بود.
کارالیف پس از گذراندن آن دوران سخت، در مرداد 1323 به عنوان طراح اصلی و مدیر مرکز شماره 3 طراحی موشک‌های بالستیک در شوروی انتخاب شد. در شهریور 1324 با هیأتی از طراحان و کارشناسان موشکی برای گردآوری تجهیزات، افراد و فنون مربوط به موشک‌های آلمانی به آن کشور رفت. آنها خیلی دیر به آلمان رسیدند، زیرا آمریکایی‌ها، ماه‌ها قبل همه چیز را با خود برده بودند، اما این سفر برای کارالیف ثمری بالاتر داشت. او همیشه می‌گفت موفقیت ما در به دست آوردن موشک‌های فون براون و فراگیری فنون آن نبود؛ بلکه در همبستگی و یکدل شدن گروهی بود که آنجا به وجود آمد. همین رفقای همدل بودند که به او کمک کردند تا موفقیت شگفت‌انگیز 12 مهر 1336 رقم بخورد.
شمارش معکوس برای پرتاب نخستین ماهواره
11 مهر1336 ـ قزاقستان ـ تیوراتام: درهای آهنی بزرگ سالن عظیم سرپوشیده‌ای به آهستگی باز می‌شود. لحظاتی بعد محموله اسرارآمیزی که روی آن را با پارچه برزنتی پوشانده‌اند و بر سکوی چرخدار راه‌آهن سوار است به بیرون هدایت می‌شود. صدها سرباز دو طرف خط آهن در فاصله‌های معین، پشت به محموله صف کشیده‌اند. در همین زمان، بالگرد در محوطه مخصوص فرود می آید. مردی چهارشانه با کلاه شاپو و پالتوی سیاه از آن خارج و بسرعت از محوطه فرود دور می‌شود. دونفر دیگر او را همراهی می‌کنند که یکی نظامی و دیگری غیرنظامی است. با آمدن آنها، چند نفر دیگر از سالن خارج می‌شوند و به استقبال می‌آیند. مرد چهارشانه نگاهی به محموله اسرارآمیز می‌اندازد و دستوری می‌دهد. سپس همه افراد به طرف اتاق نه‌چندان بزرگی در داخل سالن حرکت می کنند و محموله آرام آرام از سالن دور می‌شود.
در اتاقی کوچک، 15 نفر نشسته‌اند. آنها اعضای کمیسیون دولتی در پرتاب اولین ماهواره جهان هستند. سرگئی کارالیف، چهره همیشه پنهان فضایی شوروی سابق که در نشریات روسی از او تا زمان مرگش نامی به میان نمی‌آمد و فقط به عنوان سرمهندس از او یاد می‌شد، ژنرال ندیلین، معاون وزیر دفاع شوروی کلدیش، گلوشکو و بارمین از معروف‌ترین چهره‌هایی هستند که در این جلسه حضور دارند.
کارالیف شروع به صحبت می کند: «رفقا! بالاخره روز موعود فرا رسید! فردا ما نخستین ماهواره جهان را راهی مدار زمین خواهیم کرد. همان‌طور که می‌دانید همه چیز طبق برنامه پیش رفته است و مشکلی نداریم. لطفا ورقه تصمیم نهایی را امضا کنید تا شمارش معکوس برای پرتاب آغاز شود.»
و اینک پرتاب اسپوتنیک ـ 1
12 مهر1336 ـ قزاقستان ـ تیوراتام: موشکی 33 متری با فشار یک دکمه در مرکز هدایت پرواز در چند کیلومتری سکوی پرتاب، این سکو را به مقصد مداری به دور زمین ترک کرد. نگاه‌ها به سکوی پرتاب دوخته شده بود. موشک با طمانینه و آهستگی هر چه بیشتر از جای خود برخاست و بتدریج سرعت گرفت و بالاخره در آسمان قزاقستان ناپدید شد. 30 دقیقه پس از پرتاب، ندلین، رئیس کمیسیون دولتی به مسکو گزارش کرد: اسپوتنیک ـ 1 در مدار مورد نظر قرار گرفته است!
روز 13 مهر رادیو مسکو با قطع برنامه عادی خود و طبق رسم اطلاعیه‌های دولتی، پس از پخش مارش نظامی و صدای زنگ ساعت کرملین اعلام کرد: «توجه! توجه! رادیو مسکو گزارش می‌دهد، رادیو مسکو گزارش می‌دهد، نخستین سفینه فضایی جهان توسط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در مدار به گردش درآمد.» این خبر از بلندگوهای نصب شده در میدان‌های شهرهای مختلف شوروی پخش شد. چند دقیقه بعد رادیوها و تلویزیون‌های جهان برنامه‌های عادی خود را قطع کردند و به بازتاب خبر پرتاب اسپوتنیک ـ 1 پرداختند.
آمریکایی‌ها که خود را در جذب نیروهای موشکی آلمان نازی پیروز می‌دیدند و تصور می‌کردند روس‌ها نخواهند توانست بزودی به فناوری موشکی قوی دست یابند، شوک‌زده شدند. آنها تمام دانشمندان و مهندسان آلمانی را به آمریکا برده بودند و علاوه بر آن هزاران قطعه باقیمانده از موشک‌های وی ـ 2 و حتی موشک‌های ساخته شده و کامل را به آمریکا حمل کردند. ولی حالا روس‌ها جلو افتاده بودند و این ضربه‌ای وحشتناک برای غرور آمریکایی‌ها در آن سال‌ها محسوب می‌شد.
کلمه «اس» در زبان روسی به معنای «با» و «پوت» به معنی «راه» که با ترکیب شدن به آن معنایی معادل «همراه» می‌دهد، اما در این زبان از 60 سال پیش، واژه اسپوتنیک معادل ماهواره به کار برده می‌شود.
جزئیاتی که حالا از پرتاب نخستین ماهواره جهان می‌دانیم
اسپوتنیک ـ 1 طبق محاسبات کارشناسان غربی صبح روز 12 مهر 1336 راهی فضا شد. گرچه تا مدت‌ها محل پرتاب آن معلوم نبود، اما بعد فاش شد از یک پایگاه پرتاب های فضایی به نام بایکونور در قزاقستان راهی مدار زمین شده است.
اسپوتنیک ـ 1 از نظر شکل ظاهری گویی به قطر 58 سانتی‌متر بود که چهار آنتن از آن خارج شده بود و وزنی نزدیک به 84 کیلوگرم داشت. اندازه آنتن‌ها مساوی نبود و دو به دو 290 و 240 سانتی‌متر طول داشتند. داخل گوی نیز با نیتروژن پر شده بود. موشک بالابرنده اسپوتنیک ـ 1 که در ناتو به آن شاپ وود می‌گویند 29 متر طول و 267 تن وزن داشت که 22 تن آن را وزن خالص موشک و بقیه مربوط به سوخت ماهواره و سایر تجهیزات وابسته به آن بود.
ماهواره در مداری قرار گرفت که ارتفاعش حداکثر به 938 کیلومتر و حداقل به 233 کیلومتر از سطح زمین می‌رسید. سرعت متوسط اسپوتنیک در مدارش 28هزار و 800 کیلومتر در ساعت بود. اسپوتنیک ـ 1 از دو موج رادیویی استفاده می کرد که یکی با 005/20 و دیگری 002/40 مگاسیکل بود. هر یک از این دو موج به تنهایی صدایی شبیه «بیب بیب…» ساطع می‌کرد که مدت آن حدود سه دهم ثانیه بود. رادیو ماهواره از یک باتری شیمیایی استفاده می‌کرد که در محفظه‌ای آلومینیومی قرار داشت و پس از سه هفته یعنی در چهارم آبان به علت تمام‌شدن ذخیره باتری به کار خود پایان داد.
هزاران نفر اسپوتنیک ـ 1 را ردیابی می‌کردند
برای ردیابی بصری اسپوتنیک – 1 هزاران نفر در سراسر جهان مشغول به کار بودند که از آن جمله فقط می توان به حدود 1800 نفر در شوروی سابق اشاره کرد. آنها به وسیله رادیو، از ساعت دقیق عبور ماهواره از بالای شهر خود مطلع می‌شدند و سپس مشاهدات خود را برای بررسی به مرکز می‌فرستادند تا در اختیار رایانه قرار گیرد.
با در مدار قرار گرفتن اسپوتنیک ـ 1 دو جسم به تعقیب آن پرداختند. اولی که چندان بزرگ نبود و با چشم غیرمسلح دیده نمی شد و عبارت بود از کلاهک محافظ ماهواره ضمن پرتاب و دیگری قسمت انتهایی موشک بالابرنده. عده بسیاری وقتی موشک را شب در آسمان به صورت نقطه نورانی متحرکی مشاهده می‌کردند، به اشتباه گمان می‌بردند اسپوتنیک را دیده‌اند، اما اسپوتنیک ـ 1 بدون ابزار و با چشم غیرمسلح به علت کوچکی آن همان گونه که گفته شد، دیده نمی‌شد.
یک حادثه رسواکننده برای آمریکایی‌ها
موشک بالابرنده به علت وزن زیادتر آن به مدار پایین‌تری نزول کرده و در نتیجه پس از مدت قریب به 24 روز از خود قمر یک دور جلو افتاد. فاصله آن ابتدای کار با اسپوتنیک ـ 1 حدود هزار کیلومتر بود.
کارشناسان غربی محاسبه کردند موشک در دور 879 به جو زمین برخورد خواهد کرد و همان روز یعنی دهم آذر 1336 این اتفاق افتاد، اما حادثه جالب دیگری نیز روی داد که تا مدت‌ها باعث مطرح شدن در مطبوعات آن زمان شد.
روزنامه نیویورک تایمز در روز یازدهم آذر 1336 از قول مقامات نظامی آمریکا در آلاسکا نوشت که در ساعت 20 و 20 دقیقه دهم آذر جسم آسمانی نسبتا بزرگی در 160 کیلومتری جنوب شرقی فربنکس واقع در آلاسکا سقوط کرده است! چند روز بعد خروشچف (رهبر شوروی سابق پس از استالین ) گفت موشک بدون آن که بر اثر برخورد با جو کاملاً نابود شده باشد در آلاسکا سقوط کرده و آمریکا باید قطعات آن را به ما پس دهد؛ زیرا از نظر پژوهشی این تکه‌ها فوق‌العاده حائزاهمیت هستند. مقامات آمریکایی از وجود این قطعات در آن نقطه اظهار بی‌اطلاعی کردند و همین مسأله در مطبوعات آن زمان غرب سر و صدای زیادی به پا کرد!
سرانجام اسپوتنیک
اسپوتنیک ـ 1 پس از 1400 دور گردش به گرد زمین و 86 روز پرواز فضایی و طی 70 میلیون کیلومتر، در 14 دی 1336 به جو زمین برخورد کرد و نابود شد.
ناظران غربی فرآیند نابودی اسپوتنیک را چنین تشریح کردند: «ماهواره بر اثر برخورد به جو فشرده نخست به سه قطعه و این سه قطعه به پنج و سپس به هشت قطعه تبدیل شد و در مدارهای متفاوتی قرار گرفت و بین روزهای 14 تا 19 دی 1336 به کلی محو شدند.»
این پایان کار گوی کوچکی به نام اسپوتنیک ـ 1 بود که البته افتخار عنوان نخستین ماهواره جهان را هم یدک می‌کشید. با این حال خودش آغازی بود برای شروع مسابقه‌ای در جریان جنگ سرد که نتیجه‌اش گسترش مرزهای دانش بشر تا میلیاردها کیلومتر در فراسوی منظومه شمسی بود.
No tags for this post.