قرن‌ها است که سرب به عنوان یک ماده سمی شناخته شده، بنابراین در مورد اثرات حاد و مزمن سرب بر انسان اطلاعات بیشتری نسبت به مواد سمی دیگر در دسترس است.
از زمان حذف سرب از بنزین، آب آشامیدنی مهمترین منبع مواجهه قابل کنترل انسان بوده است. غلظت سرب در آب‌های زیرزمینی و سطحی به ندرت به بیش از 10 میکروگرم در لیتر می‌رسد و نمک‌های سرب در تصفیه آب کاربرد ندارد و احتمالا افزایش غلظت آن در خطوط اصلی نیز کم است .
مشکل اصلی مربوط به استفاده از سرب در اتصالات آبرسانی به منازل و کاربرد وسیع لوله‌ها و اتصالات سربی در منازل است. مشکل از آن جا ناشی می‌شود که آب قادر به حل کردن سرب و اتصالات سربی است و مهمترین عامل در این پدیده pH آب است.
میزان خوردگی در pH کمتر از 8 که در اغلب مناطق وجود دارد شدیدا زیاد شده است و آب‌های اسیدی با pH 6.5 به سرعت سرب لوله‌ها را حل می‌کنند.
به هر حال سبکی آب تنها عامل مرتبط با خورده شدن نیست و حتی در آب‌های سخت نیز سرب می‌تواند مشکل‌ساز باشد. عوامل دیگر شامل دمای آب، مدت زمان تماس بین آب و منبع سرب و میزان لوله‌های سربی است.
سازمان بهداشت جهانی (2004) مقدار راهنمای 50 میکروگرم در لیتر در سال 1984 برای سرب را، در سال 1992 به میزان کنونی 10 میکروگرم درلیتر کاهش داد و در بازنگری رهنمودهای کیفی آب سال 2004 همین میزان را تأیید کرد.
جامعه اروپا نیز در بازنگری رهنمود آب آشامیدنی بالاترین حد مجاز سرب را از 50 میکروگرم در لیتر به 10 میکروگرم در لیتر کاهش داد.
در ایران نیز اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در استاندارد شماره 1053 سال 1376 میزان حداکثر 50 میکروگرم در لیتر سرب را تأیید کرده بود و در بازنگری همان استاندارد به سال 1388 حداکثر مجاز سرب در آب آشامیدنی را به 10 میکروگرم در لیتر کاهش داد.
سرب سبب اختلال در واکنش‌های آنزیمی بدن و به‌خصوص در سنتز مولکول هم می‌شود که قسمت اساسی هموگلوبین بوده و برای انتقال اکسیژن در تمام بدن انسان، جزء اساسی است. همچنین سبب کاهش عمر گلبول‌های قرمز خون می‌شود و عوارض کلیوی، قلبی و عصبی ایجاد می‌کند.
سرب با عبور از کیسه و آمنیون جفت، روی جنین اثرات سوء می‌گذارد و در استخوان‌های دراز بدن (مانند دست و پا) ایجاد رسوبات شیار مانند می‌کند. سرب سبب توّهم‌زایی و کاهش حافظه نیز می‌شود.
با توجه به تأثیر منفی سلامتی سرب بر انسان و این‌که لوله‌های قدیمی آب منبع مهم هدررفت آب هستند، تعویض این لوله‌ها می‌تواند تأثیر چشم‌گیری بر بهبود این وضعیت داشته باشد.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.