نقش عنصر روی در مقابله با شوری گیاه جو

جو، یکی از 4 گیاه غله ای مهم جهان است که دارای مقاومت نسبی بالایی به خشکی و شوری زمین های کشاورزی بوده و به نوعی یک گیاه کم توقع از جهت عملیات زراعی به حساب می آید. این گیاه علاوه بر داشتن مصارف متعدد در تولید محصولات خوراکی مورد مصرف انسان، در تغذیه دام ها نیز دارای اهمیت بسیاری است.

امروزه به دلیل رو به افزایش بودن نمک های محلول در آب آبیاری، به کارگیری بی رویه کودهای شیمیایی، پایین بودن مقدار بارندگی و دمای بالا به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک و همچنین بهره برداری زیاد از منابع آبی قابل دسترس، خاک های کشاورزی با پدیده شور شدن مداوم مواجه بوده و به همین دلیل به طور مرتب از کیفیت آن ها کاسته می شود. از سوی دیگر کاهش روزافزون منابع آب شیرین، دسترسی به آب باکیفیت را با مشکل مواجه نموده و در نتیجه برای تولید اکثر محصولات کشاورزی، استفاده از آبی که کیفیت نامناسبی نظیر شوری بالا دارد، اجتناب ناپذیر است. از این رو تحقیقات برای یافتن روش هایی که گیاهان مختلف، حتی در صورت استفاده از آب بی کیفیت، قادر به تولید محصول قابل قبول باشند، اهمیت بسیاری یافته است.

در همین راستا محققینی از دانشگاه محقق اردبیلی با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان و موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، پژوهشی را به انجام رسانده اند که در آن اثر استفاده از کودهای ریز مغذی حاوی عنصر «روی» بر گیاه جو تحت آبیاری با آب بی کیفیت و شور مورد مطالعه قرار گرفته است.

نتایج این پژوهش که در ایستگاه تحقیقات شوری زهکشی رودشت اصفهان به عنوان یکی از مناطق خشک انجام گردیده، در نشریه علمی پژوهشی «تولید گیاهان زراعی» جلد هفتم شماره 4 منتشر شده است.

در این پژوهش انواع مختلف کودهای ریزمغذی حاوی روی به صورت محلول پاشی روی شاخ و برگ گیاه و همچنین سه رقم مختلف جو تحت عناوین «موروکو» نیمه حساس به شوری، «نصرت» نیمه متحمل به شوری و «شماره 4» متحمل به شوری مورد استفاده قرار گرفته است.

نتایج پژوهش نشان می دهد که خصوصیات مختلف فتوسنتزی گیاه جو آبیاری شده با آب بی کیفیت و شور در نتیجۀ محلول پاشی با کود روی تغییرات قابل ملاحظه ای می نمایند. با افزایش شوری آب آبیاری علیرغم کاهش فتوسنتز در همه ارقام گیاه جو تحت آزمایش، رقم «شماره 4» به دلیل برخورداری از تحمل بالاتر، از همه کمتر دچار مشکل می گردد.

بنا بر نتایج به دست آمده، استفاده از محلول پاشی کود ریزمغذی روی بر شاخ و برگ گیاه جو، می تواند به طور معنی داری سرعت فتوسنتز این گیاه را حتی در شرایط کیفیت پایین آبیاری بهبود ببخشد. از این رو طبق توصیه محققین مجری این پژوهش، علیرغم تحمل بالایی که گیاه جو نسبت به شوری و خشکی دارد، در شرایطی که کیفیت آب آبیاری پایین باشد، می توان ضمن به کارگیری ارقامی که تحمل بالاتری به شوری دارند، با محلول پاشی کودهای حاوی روی، محصول قابل قبولی را از کشت و کار گیاه جو به دست آورد.

فتوسنتز، پایه و اساس تولید محصول در گیاهان است و هر عاملی که منجر به بهبود و افزایش کمیت و کیفیت آن شود، می تواند به تولید بهتر محصولات کشاورزی بینجامد.

منبع

No tags for this post.