چرا حماقت‌ها ارزشمند هستند؟
اگر هر یک از یادگیری‌های بشری در طول تاریخ تا این حد هزینه‌بر بوده است، باید بتوان منافعی به اندازة هزینه‌های انجام‌شده به دست آورد. باید روش‌هایی بیابیم تا هزینه‌های سنگین را تبدیل به منفعت‌هایی برابر نمود. از همین‌رو لازم است تا تخریب‌های جنگ جهانی دوم هر روز در قالب مستندها، فیلم‌های سینمایی و کتاب‌ها در جلوی چشمان هر شهروندی رژه برود. همین یادآوری‌های دردناک است که ما را برای مدت نزدیک به ۷۰ سال پس از این فاجعه تا اندازه‌ای از جنگ‌های بزرگ محافظت کرده است.
به عبارت دیگر درس بزرگ سیاستگذاری آن بود که:
وقتی اشتباهات بزرگ می‌شود؛ آن را مخفی نکنید، حداقل با آشکارسازی اشتباهات بزرگ زمینه‌های تکرار آن فاجعه را کم کنید. اگر سیاست‌های اشتباهی انجام شده یا در حال انجام است، با بررسی و تحلیل مدام آن هزینه‌های تکرار را کاهش دهید.
«یادگیری سیاستی» که امروزه تا این حد مورد توجه است؛ بیش از هر عاملی نیازمند درس‌آموزی‌های بزرگ از اشتباهات بزرگ و هزینه‌بر است.
بی‌شک یکی از بزرگترین اشتباهات سیاستی در سال‌های اخیر در کشور، قانون و شیوه‌های حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان است. سیاستی که بدون هیچ شکی پرهزینه‌ترین سیاست دولتی در حوزة نوآوری در ۴ سال اخیر بوده است. در کشوری که کل هزینه مربوط به تحقیق و توسعه اندک است تا این حد بها دادن به قانون دانش‌بنیان مشکوک و غیرضروری است.
وضعیت سیاستگذاری در حوزة شرکت‌های دانش‌بنیان نمونه‌ای از ناکارآمدی، کج‌فهمی و اصرار بر اشتباه و به طور کامل چرخه‌ای از اشتباهات فاحش سیاستگذاری است که می‌تواند به عنوان نماد «حکمرانی بد» در تاریخ سیاست‌گذار نوآوری ایران بماند.
دامنة گستردة انجمن‌ها و پژوهشگرانی که هر یک به نحوی درگیر منافع این سیاستگذاری اشتباه شده‌اند؛ امکان نقد گسترده از این سیاست را تنگ‌تر و محدودتر از حد عادی کرده است. سیاستگذاری که عادت دارد تا بنشیند و ارزیابی کند (یا دستگاه عریض و طویلی از کارگزاران ارزیابی ایجاد کند) و بفرماید که چه کسی دانش‌بنیان است و چه کسی نیست؟ (و البته شرکاء دولتی ضروری است) و بعد آن‌ها را در همایش‌های نمایشی و نمایشگاه‌های دولتی ردیف کند تا دولتمردان روبان‌هایش را با خنده قیچی کنند؛ امروز شاهکار دیگری تولید کرده است: آزمون استخدام در شرکت‌های دانش‌بنیان!!!
شرکت دانش‌بنیان طبق قانون شرکت خصوصی است، حالا این که دولت چرا باید آزمون استخدامی برگزار کند؟ چه کسی به او این وظیفه را داده است؟ چه سازوکاری برای پای‌بندی این شرکت‌ها به برندگان استخدام وجود دارد؟ یعنی سیاست‌گذاران اشتباهی در یک حرکت می‌توانند هزاران اشتباه داشته باشند!
این آزمون نوآورانه! توسط چندین نهاد دولتی برای شرکت‌های خصوصی برگزار می‌شود تا شهروندان و دانش‌آموختگان در مسابقه‌ای کم‌نظیر شرکت کرده و شرکت‌های خصوصی از برندگانش استخدام کنند! بله شما در قرن بیست و یکم ایستاده‌اید و این‌ها نوابغ سیاستگذاری ایران هستند!
تنها اگر اندک آزمونی برای سیاست‌گذارن برگزار شده بود بدون شک هیچ یک از این صندلی‌ها توسط بی‌کفایت‌ترین‌ها اشغال نشده بود!
کاش آزمون جایی دیگر و برای کسان دیگر برگزار شده بود.
امیر ناظمی – هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
No tags for this post.
