این در حالی است که بر اساس آمارهای موجود، تهران دارای 5 درصد بافت بسیار فرسوده است که نیازمند اقدامات فوری بازسازی است و 15درصد از جمعیت کل شهر تهران در این 5 درصد بافت فرسوده زندگی می‌کنند. همچنین 30 درصد از بافت شهر تهران دارای بافت ناپایدار است. بافت ناپایدار به بافتی گفته می‌شود که اگرچه فرسوده نیست اما کیفیت ساخت‌وساز آن نیز به حدی نیست که بتواند در برابر حوادثی مثل زلزله و آتش‌سوزی مقاومت داشته باشد.
اقدامات اشتباه شهرداری سابق در به تعویق انداختن بازسازی بافت‌های فرسوده تهران از یک‌سو و تخریب باغات تاریخی این شهر از سوی دیگر از دو جنبه قابل بررسی است:
اول آن‌که بسیاری از باغ‌های تهران که در حقیقت ریه‌های شهر تهران هستند در مناطق شمالی و مرکزی شهر قرار داشته‌اند و این تخریب به تراکم بافت جمعیتی این مناطق اضافه کرده است و همچنین صدور مجوز ساخت‌وسازهای تجاری در کوچه‌های بسیار باریک شمال شهر موجب ایجاد ترافیک شدید در ساعات شلوغ در این مناطق شهری شده است. از طرفی دیگر تخریب باغات تاریخی درواقع سرانه فضای سبز شهر تهران را به شدت کاهش داده است.
دوم آن که این رویکرد باعث شده است که بافت فرسوده تهران آن‌طور که باید بازسازی نشود. دلیل عمده این مسئله هم آن است که نرخ بازگشت سرمایه و ساخت‌وساز در شمال شهر معمولاً بیشتر از جنوب شهر است و تمرکز بافت فرسوده در جنوب شهر تهران بیشتر است.
این نکته به آن معنا نیست که بافت فرسوده در شمال شهر تهران وجود ندارد اما عمدۀ آن در جنوب شهر تهران قرار دارد و به دلیل همین مسئله نرخ کمتر بازگشت سرمایه در جنوب شهر، بیشتر سرمایه‌ها تمایل داشته‌اند که در شمال شهر کار کنند و شهردار سابق نیز با این گرایش همکاری کرده و درنتیجه بازسازی بافت فرسوده در تهران همچنان معلق مانده است.
باید دانست که این تعلیق منجر به بروز چندین معضل می‌شود، اول آن‌که بسیاری از مناطق فرسوده شهر تهران مورد بازسازی قرار نگرفته‌اند به شدت مستعد ویرانی در صورت بروز زلزله هستند. عبدالرضا هاشم‌زایی، نماینده مردم تهران امسال به این نکته اشاره کرده و هشدار داده است که بسیاری از مناطق تهران حتی با 5 ریشتر زلزله می‌توانند دچار بحران جدی شوند و این مسئله باید در اولویت بررسی‌ها قرار گیرد.
واقعیت نیز این است که شهر تهران با سه گسل عمده روبرو است، گسل مشا و گسل شمال تهران در شمال و گسل جنوب تهران در جنوب، که از منطقه ری عبور می‌کند. از آن‌جایی که خاک منطقه جنوب تهران بسیار روان است خطر زلزله در این منطقه بسیار بیشتر است و اگر در این ناحیه از شهر زلزله رخ دهد امکان تخریب گسترده بافت‌های فرسوده تقریباً قطعی است.
مسئله بعدی آن است که بازسازی بافت فرسوده فرصتی را فراهم می‌کند که بتوان زیرساخت‌های شهری را نیز بازسازی کرد. این زیرساخت‌ها شامل خطوط انتقال برق، انتقال آب و … است که می‌دانیم در بسیاری از شهرهای بزرگ بخش عظیمی از انرژی درنتیجه انتقال توسط زیرساخت‌های فرسوده هدر می‌رود و بازسازی این زیرساخت‌ها این فرصت را به دست می‌دهد که در حفظ این منابع انرژی صرفه‌جویی شود که در حال حاضر این معضل به قوت خود باقی است.
موضوع سوم این است که در نتیجه بازسازی بافت‌های فرسوده شهری توزیع امکانات در راستای برابری اجتماعی در شهر بهبود پیدا می‌کند. در حال حاضر در بسیاری از مناطق جنوبی شهر به دلیل تراکم بافت قدیمی، امکان اضافه کردن امکانات آموزشی، تفریحی و فرهنگی وجود ندارد و بازسازی این بافت‌های فرسوده و رساندن ساختمان‌ها به یک ارتفاع معین می‌تواند باعث توزیع بهتر همه این امکانات شهری شود که هم‌اکنون شهر تهران از آن محروم است.
همه این اقدامات در راستای توجه به بهبود اوضاع شهر تهران می‌تواند به این نتیجه مطلوب منجر شود که تهران از شهری برای کار کردن و خوابیدن تبدیل شود به شهری برای زندگی کردن.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.