درياي عمان يكى از اکوسیستم‌های آبى مهم در منطقه خاورمیانه می‌باشد كه با ذخاير گياهى و جانورى غنى از تنوع ژنتيكى، به‌عنوان يكى از منابع مهم محيط زيست با بيشترين تنوع زيستى در حوزه قاره آسيا شناخته می‌شود. چهار گونه ماهى این دریا شامل شير، شوريده، كوتر و حلوا سياه، ارزش تغذیه‌ای بالايى در بين مردم سواحل استان سيستان و بلوچستان دارند و جزء پرطرفدارترين آبزیان به شمار می‌آیند.
اکوسیستم‌های آبى در معرض آلودگی‌های زیست‌محیطی مختلفى نظير تركيبات آلى، تركيبات نفتى، سموم علف‌کش، آفت‌کش و فلزات سنگين هستند كه در اثر فعالیت‌های طبيعى و نيز به‌طور عمده در اثر فعالیت‌های انسانى به محیط‌های آبى راه می‌یابند.
فلزات سنگين نظير جيوه، آرسنيك، كادميوم، سرب و نيكل، از مهم‌ترین منابع آلاينده محيط زيست محسوب می‌شوند كه ممكن است در بدن موجودات آبزي ازجمله ماهيان تجمع يابند و سپس در بدن انسان اثرات سمى گذاشته و باعث بروز انواع بیماری‌ها شوند.
اکوسیستم‌های آبى در معرض آلودگی‌های زیست‌محیطی مختلفى نظير تركيبات آلى، تركيبات نفتى، سموم علف‌کش، آفت‌کش و فلزات سنگين هستند كه در اثر فعالیت‌های طبيعى و نيز به‌طور عمده در اثر فعالیت‌های انسانى به محیط‌های آبى راه می‌یابند.
در پژوهشی که توسط پژوهشگران ایرانی و به‌منظور بررسی این فلزات در برخی ماهی‌های دریای عمان انجام شده، 96 نمونه ماهی از صیدگاه بندر چابهار و از دو منطقه ساحلی و دریایی آن در فصل بهار برداشت شد. سپس از بافت‌های عضله این ماهیان که از چهار نوع شوريده، حلوا سياه، شير و كوتر بودند، نمونه‌برداری صورت گرفت. علت انتخاب عضله برای ارزیابی فلزات سنگین بدین منظور بود که عضله، نقش مهمی در تغذیه انسان دارد و همچنین عضله نسبت به کبد، آبشش و کلیه، فلزات سنگین کمتری را جذب می‌نماید.
پس از انجام نمونه‌برداری، ارزیابی مقدار و غلظت فلزات سنگین در آزمایشگاه صورت گرفت و داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزارهای آماری، تجزیه‌وتحلیل شدند.
نتایج این تحقیق که به همت محققینی از دانشگاه‌های آزاد اسلامی واحدهای تهران و اهواز، دانشگاه سیستان و بلوچستان و همچنین دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام‌شده، نشان می‌دهد که ميزان جذب فلزات سنگين در عضله ماهيان ساحلى بيش از نمونه‌های دريايى بوده و در میان ماهی‌های مختلف، ماهى كوتر بالاترين غلظت عناصر فلزی سنگین را داشته است. پس‌ازاین ماهی، ماهى- حلوا سياه، شوريده و شير به ترتيب دارای غلظت‌های پایین‌تری از فلزات سنگین فوق بوده‌اند.
بااین‌حال محققین گزارش نموده‌اند، میزان این فلزات در بدن ماهیان موردمطالعه به غیر از ماهی کوتر ازلحاظ استانداردهای جهانی، پایین‌تر از حد مجاز بوده و لذا مصرف آن‌ها برای بزرگسالان مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، هرچند برای کودکان بایستی در این خصوص مراقبت‌های خاصی نمود.
با این توصیف و طبق نتایج حاصل از این پژوهش، ماهى شير به‌عنوان سالم‌ترین گونه و ماهى كوتر، دارای آلودگی فراتر از حد مجاز به فلز سنگین نيكل معرفی شده است.
یافته‌های این مطالعه علمی پژوهشی در نشریه «پژوهش در بهداشت محیط» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتشر گردیده است.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: شهری، ا. و همکاران. 1396. ارزیابی خطر برخی فلزات سنگین در عضله چهار گونه ماهی دریای عمان در فصل بهار. پژوهش در بهداشت محیط، 3(1): 39-30.
No tags for this post.