رابطه «باورهای معنوی» پرستاران با میزان استرس شغلی

در کشور ما، 80 درصد شاغلین سیستم بهداشت و درمان را پرستاران تشکیل می دهند که عموما 80 درصد کارهای اصلی نیز بر دوش آنان می باشد. فشار وارده به پرستاران به حدی است که انجمن ملی ایمنی پرستاری حرفه ای آمریکا، پرستاری را در راس مشاغل بهداشتی پر استرس معرفی کرده است.

استرس شغلی، یکی از موضوعات مهم مرتبط با رفتار انسانی می باشد که به دلایل متعددی در عملکرد شغلی تاثیر می گذارد. این مشکل، به عنوان عدم تعادل بین نیازهای محیط کار و توانایی های فردی برای سازگاری در نظر گرفته می شود، به عبارت دیگر استرس شغلی به حالتی گفته می شود که فرد حساس در وظایف شغلی خود احساس می کند که در برابر مسئولیت فراوان خود، قدرت تصمیم گیری کمی دارد.

محیط و نوع کار، خطرهای جسمانی، افراط یا تفریط کاری، چگونگی تطبیق فرد با محیط کار و رویارویی خانواده با کار به عنوان مهم ترین عوامل مرتبط با تنش های حرفه ای به حساب می آیند. در این خصوص، حرفه پرستاری به دلیل فشار بالای کاری آن و همچنین کافی نبودن تعداد پرستاران، یکی از نخستین کارهای پرتنش محسوب می شود.

استرس شغلی، یکی از موضوعات مهم مرتبط با رفتار انسانی می باشد که به دلایل متعددی در عملکرد شغلی تاثیر می گذارد. این مشکل، به عنوان عدم تعادل بین نیازهای محیط کار و توانایی های فردی برای سازگاری در نظر گرفته می شود، به عبارت دیگر استرس شغلی به حالتی گفته می شود که فرد حساس در وظایف شغلی خود احساس می کند که در برابر مسئولیت فراوان خود، قدرت تصمیم گیری کمی دارد.

پژوهش ها نشان می دهند که واکنش افراد در مقابل استرس همیشه رابطه مستقیمی با شدت عوامل استرس زا ندارد، بلکه ویژگی هایی چون ویژگی های شخصیتی، شرایط زندگی، امکانات موجود فرد و تجربیات زندگی بر واکنش افراد به رویداد استرس زا موثر است.

یکی از مفاهیمی که در راستای بالندگی منابع انسانی مطرح گردیده، معنویت در کار است. یکی از کارکردهای باورهای معنوی و معنویت، کمک به افراد در زمان مواجهه با شرایط بحرانی است. باورهای معنوی و دینی فرد بر چگونگی تعبیر و تفسیر وی از رویدادها اثر می گذارد و فرایند سازگاری و پذیرش رویدادها را آسان می کند.

در تحقیقی که در این خصوص توسط پژوهشگرانی از دانشگاه بجنورد و دانشگاه آزاد بیرجند انجام شده، تعداد 136 پرستار خانم و آقای شاغل در بخش های مختلف بیمارستانی مورد مطالعه قرار گرفته اند.

در این پژوهش، به منظور جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز در زمینه رابطه استرس کاری با شخصیت و باورهای معنوی پرستاران، پرسشنامه هایی در اختیار پرستاران قرار گرفت که حاوی اطلاعاتی نظیر میزان حمایت مسئولین، حمایت همکاران، ارتباط، برون گرایی، توافق پذیری، وظیفه شناسی، روان رنجورخویی و گشودگی بود. همچنین پرسشنامه مربوط به تجارب معنوی روزانه که در مورد ادراک فرد از وجود خدا در زندگی روزمره بود در اختیار آنها قرار داده شد که در آن مفاهیمی از قبیل قبیل ارتباط، لذت و احساس تعالی، قدرت، راحتی، آرامش، کمک و یاری خداوند، هدایت خداوند، دریافت عشق خداوند، احساس حیرت، شکرگزاری، محبت توام با دلسوزی و احساس نزدیکی به خداوند گنجانده شده بود.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که تجربه و زمینه معنوی روزانه پرستاران می تواند تا حدود 30 درصد از استرس شغلی آن ها را کاهش دهد و از میان تمامی خصوصیات معنوی بررسی شده در پرستاران، مولفه «احساس حضور خداوند» تاثیر بسیار زیادی بر کاهش استرس شغلی دارد.

یافته های فوق همچنین اثربخشی مداخلات معنوی مبتنی بر یاد خدا را بر دست اندرکاران مراقبت و بهداشت، به ویژه پرستارانی که در محیط های پر فشار بیمارستانی کار می کنند، تایید می نماید.

نتایج این پژوهش جالب توجه که در نشریه «پژوهش پرستاری ایران» وابسته به انجمن علمی پرستاری ایران به چاپ رسیده است حاکی از آن است که استرس شغلی با ویژگی های شخصیتی و تجارب معنوی افراد ارتباط نزدیکی دارد. لذا بایستی در گزینش پرستاران به ویژگی های شخصیتی آن ها توجه ویژه ای نمود و همچنین تلاش کرد تا تجربه های معنوی مثبتی را برای کاهش استرس شغلی پرستاران ایجاد کرد.

گزارش: محمدرضا دلفیه

منبع: نسائیان، ع. و همکاران. 1396. رابطه استرس شغلی با ویژگی‌های شخصیتی و تجارب معنوی پرستاران. پژوهش پرستاری ایران، 12(3): 49-44.

No tags for this post.