حاملگی یک دوره پرخطر در زندگی زنان محسوب می‌شود که این خطر برای زنان در کشورهای درحال‌توسعه، به دلیل در دست نبودن اطلاعات کافی مادران در خصوص خدمات مربوط به زایمان، مهارت‌های مراقبت از خود در دوران حاملگی و همچنین امکانات ایمنی در زایمان‌های طبیعی و سزارین، بیشتر می‌باشد.
در دهه‌های اخیر پیشرفت علم و تکنولوژی، به کمک مادران شتافته و عمل سزارین برای موارد اورژانس و برای نجات جان مادر و جنین ابداع شده است. اما امروزه اکثر مادران به سزارین رو آورده‌اند، تا جایی که در بسیاری از جوامع، انجام زایمان با روش سزارین به یک فرهنگ مبدل گشته است.
در مطالعات مختلف علت بالا بودن سزارین نسبت به زایمان طبیعی را ترس از درد زایمان، مسائل و مشکلات بعد از زایمان طبیعی (مثل افتادگی رحم، بی‌اختیاری ادرار و نارضایتی جنسی) و همچنین عدم اعتماد به تیم درمان عنوان شده است.
در این رابطه، یکی از مهم‌ترین خدمات و اهداف طرح تحول سلامت که اوایل سال 1393 توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در هشت محور تدوین و به‌تدریج اجرا شد، ترویج زایمان طبیعی بوده است تا از این طریق از تعداد سزارین‌های بی‌مورد کاسته شود.
در دهه‌های اخیر پیشرفت علم و تکنولوژی، به کمک مادران شتافته و عمل سزارین برای موارد اورژانس و برای نجات جان مادر و جنین ابداع شده است. اما امروزه اکثر مادران به سزارین رو آورده‌اند، تا جایی که در بسیاری از جوامع، انجام زایمان با روش سزارین به یک فرهنگ مبدل گشته است.
محققین کشورمان از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و دانشگاه علوم پزشکی ایران، در یک پژوهش که جامعه آماری آن را کلیه زنان مراجعه‌کننده برای زایمان در مرکز آموزشی درمانی بوعلی اردبیل در سال‌های 92 تا 94 تشکیل می‌داده‌اند، تغییرات به وقوع پیوسته در شیوع و همچنین هزینه‌های زایمان طبیعی را قبل و بعد از اجرای طرح نظام سلامت در ایران مورد بررسی و مطالعه قرار داده‌اند.
در این تحقیق در مجموع 400 پرونده (200پرونده مربوط به قبل از طرح و 200 پرونده مربوط به بعد از طرح) انتخاب شدند. لیستی شامل اطلاعات سن مادر، وضعیت تاهل، تعداد روزهای بررسی، نوع پذیرش بیمار، نحوه ترخیص، نوع بیمه، نوع زایمان انجام‌شده، نام متخصص ، نوع دارو و هزینه‌های مرتبط، جراحی و آزمایشات انجام‌شده و دستورات پزشک به عنوان داده‌های بالینی و همچنین هزینه کل، مبلغ تعهد بیمه پایه، یارانه دولت، سهم بیمار و ارزش نسبی مورد قبول نیز به عنوان داده‌های هزینه‌ای تهیه گردید و سپس با استفاده از روش‌های آماری مورد آنالیز قرار گرفت.
نتایج نشان داد که میزان سزارین قبل از طرح تحول سلامت 60 درصد بوده است، حال آن که بعد از اجرای طرح به 43 درصد کاهش یافته است. همچنین زایمان طبیعی از 39 درصد به 57 درصد افزایش‌یافته که این اثرگذاری طرح فوق را نشان می‌دهد.
بر این اساس، محققان بیان داشته‌اند که نسبت سزارین به زایمان طبیعی بعد از اجرای طرح به میزان 79/0 برابر کاهش یافته است.
بر مبنای مطالعه فوق و شواهد ارائه‌شده در آن، مشخص گردید که طرح تحول سلامت موجب شده است تا از میزان شیوع سزارین در مراکز درمانی تابعه دانشگاه‌های علوم پزشکی کاسته شود. بااین‌حال این کاهش هنوز با استانداردهای دنیا در زمینه نسبت سزارین به زایمان طبیعی فاصله داشته و باید اقدامات بیشتری را در این زمینه صورت داد.
با توجه به یافته‌های مورد اشاره این پژوهش، اجرای طرح تحول نظام سلامت در کاهش مجموع آمار سزارین در این منطقه از کشور مؤثر بوده و از این طریق موجب کاهش هزینه‌های تحمیلی اضافی به نظام سلامت شده است.
در کنار این موضوع، با توجه به شاخصه‌های مربوط به نوع زایمان، ترویج زایمان طبیعی از طریق طرح تحول سلامت، رسیدن به اهداف علمی کشور و بهبود سلامت زنان و نوزادان را در پی داشته و امید رساندن آمار سزارین به استانداردهای جهانی را در زنده نگه خواهد داشت.
قابل ذکر است نتایج این پژوهش در نشریه «پایش» وابسته به پژوهشكده علوم بهداشتي جهاد دانشگاهي منتشر گردیده است.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: زندیان، ح. و همکاران. 1396. تاثیر طرح تحول نظام سلامت بر شیوع و هزینه‌های زایمان طبیعی و سزارین. پایش، (4) 16: 419-411.
No tags for this post.