همواره دستیابی به راهکاری که از طریق آن بتوان میزان مصرف دارو و به دنبال آن، عوارض جانبی ناشی از داروها را در بیماری‌های مختلف تا حد ممکن کاهش داد، از اهداف مهم تحقیقات پزشکی بوده است.
به گزارش سیناپرس و به نقل از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، این دستاورد به کمک سامانه‌های دارویی هدفمند امکان‌پذیر خواهد بود. به عنوان مثال، در درمان سرطان توسط این سامانه‌ها، دارو فقط سلول‌های سرطانی را نشانه می‌گیرد و آن‌ها را از بین می‌برد. بنابراین سلول‌های غیرسرطانی سالم می‌مانند و به عملکرد عادی خود ادامه می‌دهند.
به گفته دکتر رضا کریمی شرودانی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان، در این طرح یک سامانه هدفمند برای دارورسانی و تصویربرداری همزمان از بافت‌های سرطانی معرفی شده است.
کریمی در توضیح مواد به کار رفته در ساخت این نانوسامانه گفت: «در حال حاضر دارورسانی به کمک سامانه‌های هدفمندشده با فولیک اسید در دنیای پزشکی در مرحله آزمایش روی انسان است و با توجه به نتایج مثبت آن، به نظر می‌رسد که این سامانه‌ها به زودی نقش مهمی را در درمان سرطان ایفا کنند. به همین دلیل ما در این کار سامانه‌ای متشکل از فولیک اسید مزدوج شده با دفری‌اکسامین و یون گالیم(III) را در سطح الکترود طلا طراحی کرده و توانایی آن را برای شکار سلول‌های سرطانی ارزیابی کردیم.
لازم به توضیح است که در طول آزمایش‌ها، سلول‌های سرطان پستان موش 4T1 به‌عنوان مدلی از سلول‌های سرطانی حاوی گیرنده‌های فولیک اسید انتخاب شدند.»
دکتر کریمی در ادامه گفت: «ساخت این سامانه در حد نانو و در مقیاس مولکولی انجام شده است. البته مطالعات اولیه و بررسی ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی سامانه در سطح بستر طلا صورت گرفته و مراحل بعد در مقیاس نانوذرات طلا در حال انجام است.»
باتوجه به آن که نتایج استفاده از این نانوسامانه در مقیاس آزمایشگاهی رضایت‌بخش بوده است، دکتر کرمی اظهار امیدواری می‌کند که چنان‌چه سایر مراحل را نیز با موفقیت طی شود، کاربرد این سامانه دارویی باعث بهبود عملکرد، کاهش اثرات جانبی سامانه‌های دارورسانی و تشخیص دقیق‌تر و اختصاصی‌تر بافت‌های سرطانی شود و نتایج این طرح در صنعت داروسازی در طراحی سامانه‌های هدفمند دارورسانی به‌عنوان داروی ضد سرطان قابل استفاده خواهد بود.
کریمی در توضیح روش ساخت این سامانه عنوان کرد: «روش مورد استفاده یک روش مؤثر و از نظر محیط‌زیست یک روش سبز است؛ به این معنی که همه اجزای این دارو به صورت جدا از هم، داروهای خوراکی و مفید برای انسان هستند. در واقع در این روش از ویژگی‌های جالب طلا و گالیم به‌عنوان دو عامل افزایش وضوح استفاده شده است. همچنین این مواد به‌طور همزمان به سامانه متشکل از فولیک اسید (به‌عنوان عامل هدفمندکننده) و دفری اکسامین (به عنوان عامل کمپلکس‌دهنده گالیم و دارای خاصیت دارویی در درمان سرطان) متصل هستند. نکته جالب در خصوص سامانه متشکل از فولیک اسید و کمپلکس دفراکسامین-گالیم این است که پس از اتصال به سطح طلا، به عنوان یک فلز زیست‌سازگار و حساس‌کنندۀ تابش در تصویربرداری، همچنان توانایی خود را برای شکار سلول‌های سرطانی حفظ می‌کند که بسیار حائز اهمیت است.»
عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان در خصوص آزمون‌های استفاده شده جهت بررسی خواص شیمیایی و فیزیکی سامانه طراحی شده گفت: «برای این منظور از روش‌های مختلف الکتروشیمیایی و تجزیه سطح، مانند روش‌های ولتامتری، طیف‌سنجی مقاومت ظاهری الکتروشیمیایی، طیف‌سنجی تبدیل فوریه و پرتوایکس استفاده شده است. همچنین برای مطالعه اندرکنش سامانه با سلول‌های سرطانی از روش غیرتخریبی طیف‌سنجی مقاومت ظاهری الکتروشیمیایی بهره گرفتیم.»
این تحقیقات با همکاری دکتر رضا کریمی شرودانی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان، فاطمه یعقوبی و مصطفی ترابی، دانشجویان دکترای شیمی، و دکتر مرضیه سمیعی فروشانی، پژوهشگر پسادکترای شیمی دانشگاه اصفهان، انجام شده است.
نتایج این کار در مجله Journal of physical chemistry C با ضریب تأثیر 4/5 (جلد 120، سال 2016، صفحات 23212 تا 23220) منتشر شده است.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.