اختصاص تسهیلات بنیاد ملی نخبگان به هزار استعداد برتر

تدوین سیاست‌های اجرایی، ضوابط و مقررات لازم برای تحقق مأموریت‌های بنیاد ملی نخبگان و اهداف سند راهبردی کشور در امور نخبگان، مهمترین وظیفه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان است.

بر این اساس معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان آئین‌نامه‌های «اعطای جایزه‌های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر»، «شناسایی و پشتیبانی از دانش‌آموختگان‌برتر دانشگاهی» و «شناسایی و پشتیبانی از اعضای هیات‌ علمی برگزیده دانشگاهی» را طراحی، تدوین و اجرا کرده است.

علاوه بر آن آیین‌نامه‎های «شناسایی رویدادهای نخبگانی و پشتیبانی از برگزیدگان آنها» «شناسایی و پشتیبانی از اختراع‌های برگزیده» و «پشتیبانی از پایان‌نامه‌های دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی»  از دیگر آیین‎نامه‌هایی بود که به همت معاونت برنامه‌ریزی و نظارت و پس از تصویب در هیات‌ امنای بنیاد ملی نخبگان به مرحله اجرا درآمده‌اند.

شناسایی و پشتیبانی از دانش‌آموزان برتر به عنوان گام نخست بنیاد ملی نخبگان برای رسیدن به اهداف تعیین‌شده یکی دیگر از اولویت‌های معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان در چهار سال گذشته بود که در قالب برنامه ملی شهاب (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر) و با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش اجرایی شد و در حال‌حاضر نیز در همه استان‎های کشور در پایه‌های چهارم، پنجم، ششم و هفتم اجرا می‌شود.

هدف اصلی طرح شهاب، شناسایی و تدوین اطلس استعدادی دانش‌آموزان‌برتر کشور و هدایت آنها در مسیر شکوفاسازی استعدادها است. این طرح مهمترین طرح شناسایی مستعدان‌برتر در عرصه آموزش عمومی و اولین همکاری گسترده بنیاد ملی نخبگان و وزارت آموزش‌وپرورش است که از سال تحصیلی 94-1393 در تمامی استان‌های کشور اجرا شده است.

اولین مرحله طرح در سال تحصیلی 94-1393 در تمامی استان‌های کشور در پایه چهارم ابتدایی برای 130 هزار دانش‌آموز، دومین مرحله در سال تحصیلی 95-1394 برای 380 هزار دانش‌آموز، سومین مرحله در سال تحصیلی 96-1395 برای 970 هزار دانش آموز اجرایی شد و چهارمین مرحله اجرا در مناطق مجری در سال تحصیلی 97-1396 برای حدود یک میلیون و 800 هزار  دانش‌آموز اجرا خواهد شد.

مهمترین نتایج اجرای برنامه ملی شهاب در سال‌های مذکور، «شناسایی 8 حوزه استعداد اجتماعی، استعداد کلامی، استعداد علوم، استعداد حرکتی، استعداد ریاضی، استعداد هنری، استعداد فرهنگ دینی و استعداد فضایی دانش‌آموزان»، «پوشش اجرای طرح در تمامی استان‌های کشور» و «ارتقای سطح کیفی آموزش‌های مدرسه‌ای به منظور پرورش خلاقیت، مهارت حل مساله، آداب و مهارت‌های زندگی در دانش‌آموزان» بوده است.

کشف استعداد دانشجویان

در این حوزه بنیاد ملی نخبگان در قالب آئین‌نامه «اعطای جایزه‌های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر» هرساله به منظور هدایت هدفمند دانشجویان صاحب استعدادبرتر در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های‌ کشور و پشتیبانی از فعالیت‌های نخبگانی آنها، جایزه‌هایی را در چهار دسته «آموزش»، «پژوهش»، «فناوری» و «فرهنگ» و در سه مقطع «کارشناسی»، «کارشناسی ارشد» و «دکتری تخصصی» به برگزیدگان دانشگاهی اعطا می‌کند.

جوایز تحصیلی شامل مواردی چون اعتبار توانمندی آموزشی»، «اعتبار ارتباطات علمی»، «اعتبار آموزش‌یاری/ پژوهش‌یاری/ فن‌یاری»، «اعتبار اجرای پایان‌نامه/ رساله»، «اعتبار توانمندی‌کارآفرینی»، «اعتبار راتبه دانشجویی»، «هدیه ازدواج»، «ودیعه اجاره مسکن» و «اعتبار برنامه‌ها و سفرهای زیارتی و گردشگری» می‌شود.

تعداد مشمولان این آئین‌نامه در سال تحصیلی 96ـ1395 به 4 هزار و 200 نفر رسید و فرایند شناسایی دانشجویان برتر برای سال تحصیلی 97ـ1396 نیز آغاز شده و مهمترین نتایج حاصل از اجرای ضوابط مذکور، «افزایش تعداد مشمولان جایزه‌های تحصیلی»، «تخصیص ظرفیت به دانشگاه‌های سراسر کشور»، «ارائه خدمات موردنیاز برای انجام فعالیت‌های علمی فردی و گروهی»، «توسعه هسته‌های فعال دانشجویی» و «ترویج فرهنگ‌کار و تلاش به جای ایجاد توقع» بوده است.

در روند جدید، الگوی توزیع دانشجویان‌برتر در استان‌های کشور در حال تغییر است؛ در حالی که پیش از سال 94ـ1393 حدود 90 درصد دانشجویان از استان تهران انتخاب می‌شدند، این نسبت در سال 96ـ1395 به حدود 70 درصد رسیده است.

علاوه بر دانش‌آموزان و دانشجویان، بنیاد ملی نخبگان در قالب آئین‌نامه «شناسایی و پشتیبانی از دانش‌آموختگان‌برتر دانشگاهی»، هرساله به تعدادی از دانش‌آموختگان برتر، بر اساس فعالیت‌های نخبگانی دانش‌آموختگان دانشگاهی، تسهیلاتی را برای «هدایت و تواناسازی» و نیز «اشتغال واثرگذاری» آنها اعطا می‌کند.

تسهیلات دانش آموختگان برتر

دانش‌آموختگان برتر دانشگاه‌ها مشمول تسهیلات مختلفی چون «نظام‌وظیفه تخصصی»، «جایزه پسادکتری شهید چمران»، «جذب در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها (جایزه کاظمی آشتیانی)»، «جذب در نهادهای فناورانه (جایزه شهید تهرانی‌مقدم)»، «جذب در دستگاه‌های اجرایی»، «امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری بدون آزمون (جایزه شهید احدی)» و نیز «تسهیلات فرهنگی» می‌شوند.

پس از اجرایی شدن مقررات مذکور، در سال 1394 تعداد 1500 نفر و در سال 1395 تعداد 2800 نفر و  در پنج ماهه اول سال 1396 تعداد 1000 نفر مشمول تسهیلات این آیین‌نامه شده‌اند. مهمترین نتایج حاصل از اجرای ضوابط مذکور، «هدایت، تواناسازی، اشتغال و اثرگذاری دانش‌آموختگان برتر در اجتماع تخصصی»، «حمایت از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی برای استمرار نقش تربیتی خود برای دانش‌آموختگان»، «پررنگ کردن مجموعه فعالیت‌های نخبگانی دانش‌آموختگان دانشگاهی» و «استفاده بهینه از فرصت «خدمت نظام‌وظیفه» صاحبان استعداد برتر و نخبگان به منظور تمرکز بر حل مسائل اصلی دستگاه‌های مختلف با همکاری ستادکل نیروهای مسلح» بوده است.

همچنین بنیاد برای رونق بخشیدن به فضای خلاقیت و ابتکارات ذهنی، هرساله تعدادی از اختراع‌های ثبت شده را از طریق برگزاری جشنواره اختراعات «رویش»،  در 10 منطقه کشور ارزیابی، شناسایی و به منظور هدایت در مسیر مناسب، تسهیلاتی را در راستای توانمندسازی به آنها اعطا می‌کند که مواردی نظیر ثبت بین‌المللی اختراع، تأسیس شرکت نوپای دانش‌بنیان، تسهیل فرایند نمونه‌سازی (نیمه صنعتی) و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی را شامل می‌شود.

بر این اساس آیین‌نامه «شناسایی و پشتیبانی از اختراع‌های برگزیده» برای اعطای تسهیلات توانمندساز به منظور رسیدن به محصولی دانش‌بنیان و نقش‌آفرینی در عرصه ملی برنامه‌ریزی شده است.

تعامل با مخترعان

نحوه تعامل با مخترعین همواره یکی از چالش‌های بزرگ کشور بوده است که در پاره‌ای از موارد مطالبات مالی از دولت تنها در قبال ثبت کاغذی اختراع، مسموم شدن فضای تحقیقات شده است. در این دوره، مسیر و چرخه‌ای کامل از زمان ثبت اختراع تا تجاری‌سازی آن طراحی شد که در این چرخه مخترع با شرکت در جشنواره‌های استانی بنیاد، ارزیابی و انتخاب شده و مسیر تجاری‌سازی را بصورت کاملا حرفه‌ای تا زمان رسیدن به محصول طی می‌کند.

در این مسیر تمام حمایت‌های مادی و معنوی از طریق پارک‌های علم و فناوری از محصول و نه فرد، صورت می‌گیرد و در صورتی که فرد مخترع نیز تمایل و یا توانایی تجاری‌سازی محصول را نداشته باشد، با راه‌اندازی بورس ایده در فرابورس، از قابلیت قیمت‌گذاری و فروش برخوردار شده و اخترعاتی که در جشنواره‌های منطقه‌‎ای رویش برگزیده شوند، به عنوان اختراع نوپدید (سطح 3) معرفی و حمایت می‌شوند.

از میان اختراع‌های نوپدید، اختراعاتی که صاحبان آنها موفق به «تأسیس شرکتی نوپا» در زمینه اختراع مورد نظر شده و «محصول خود را تا حد آمادگی ورود به بازار» تکمیل کرده‌اند تا در فرایندی حمایتی به محصولی نیمه‌صنعتی تبدیل شود، به عنوان اختراع نورُست (سطح 2) معرفی می‌شوند و  در گام نهایی، اخترعات نورستی که صاحبان آنها توانسته باشند بازاری پایدار برای اختراع خود ایجاد کنند، به عنوان اختراع نوشکفت (سطح یک) شناخته و برگزیده می‌شوند.

در حال حاضر، از میان 75 اختراع سطح 2 تعداد 15 اختراع در مجامع بین‌المللی به ثبت رسیده و 330 مخترع سطح 3 در انتظار انجام فرایند و ارتقاء به سطح دو هستند.

No tags for this post.