شاید شما هم در پیک نیک های تابستانی، از آزار و اذیت حشرات زرد و سیاه رنگ کوچکی که دور شما چرخیده و بر روی غذاها و نوشیدنی های شما می نشینند، شاکی باشید. فعالیت زنبورها در این موقع از سال (اواخر تابستان) شدت می گیرد و اغلب در فضای باز، بجز تجربه حضور مداوم آنها بر روی خوراکی ها، گاهی با نیش های دردناک زنبورها مواجه می شوید.
ترکیبی از ایجاد مزاحمت، در کنار نیش های نسبتا دردناک، زنبور را به حشره ای نه چندان خوشایند برای اکثر مردم تبدیل کرده است.
اما شاید بیش از هر حشره دیگری، باید دید عمومی نسبت به زنبورها تغییر کند. زنبورها به شدت برای محیط زیست اهمیت دارند و قطعا دنیا بدون زنبورها، جای بهتری نخواهد بود.
تفاوت زنبور و زنبور عسل
زنبور (wasp) و زنبور عسل (bee)از برخی جهات از جمله از لحاظ ظاهری باهم تفاوت دارند.
حشراتی که معمولا به عنوان زنبور (wasp) می شناسیم، زنبورهای اجتماعی هستند. زنبورهای اجتماعی (که در برخی از نقاط به آنها کت زرد – yellow-jackets) گفته می شود، در کلونی هایی متشکل از صدها یا هزاران زنبور کارگر ماده و یک مادر بزرگتر، یعنی ملکه تخم گذار زندگی می کنند.
تعداد انگشت شماری از گونه های لانه ساز و ساکن در کلونی، بخش کوچکی از تنوع کلی زنبورها را تشکیل می دهند؛ به عنوان مثال، تنها در بریتانیا بیش از 9 هزار گونه از زنبورها وجود دارند. اغلب زنبورها انفرادی هستند و برخی از آنها بسیار کوچک و حتی در اندازه میکروسکوپی هستند که آزاری به انسان نمی رسانند.
زنبورهای اجتماعی لانه خود را از الیاف چوب می سازند. زنبورهای کارگر این الیاف را جمع آوری و با آب ترکیب می کنند تا نوعی خمیر کاغذ یا پاپیه ماشه (papier maché) برای تولید ساختاری بسیار مستحکم و قوی، تهیه شود. ساخت لانه از اواخر بهار و زمانی که زنبورها از خواب زمستانی بیدار می شوند، آغاز می شود.
زنبورهای کارگر به طور مستمر به کار خود ادامه می دهند تا زمانیکه خواهران کارگرشان از تخم هایی که ملکه گذاشته است، بیرون بیایند. زنبورها در تعامل و همکاری پیچیده، اقدام به ساخت و دفاع از لانه و جمع آوری غذا کرده و درعین حال، از ملکه محافظت می کنند.
زمانی که کلونی به قدر کافی بزرگ شد، کارگرها با سرعتی سریعتر از همیشه شروع به تغذیه بیشتر برخی لاروهای جوان می کنند که این کار به ایجاد ملکه های بالقوه به جای یک کارگر ساده منجر می شود.
زنبورهای نر که در زندگی اجتماعی کلونی مشارکت ندارند، از تخم های بارور نشده در شکلی از تعیین جنسیت موسوم به هاپلوئید (haplodiploidy) بوجود می آیند. این تخم ها اغلب توسط ملکه و به ندرت توسط کارگرها گذاشته می شوند. ملکه های بالقوه و زنبورهای نر – خواهران و برادران زنبورهای کارگر – تولیدمثل کنندگان آینده کلونی هستند.
نقش حیاتی زنبورها
زنبورها از لحاظ اکولوژیکی بسیار حائز اهمیت هستند. زنبورهای اجتماعی، شکارچی هستند و تعداد آفات بالقوه مانند شته و کرم های پروانه را کنترل می کنند.
(تصویر: Big Wasp Survey)
دنیای بدون زنبورها، دنیایی با تعداد بسیار بیشتر آفات حشرات در محصولات و باغات خواهد بود. این شکارچیان کوچک، درعین حال نقش مهمی در گرده افشانی برعهده دارند.
در اواخر ماه اوت (اوایل شهریور) لانه های زنبور مملو از زنبورهای کارگر بوده و روند بزرگ کردن لاروها متوقف شده است. لاروها قادر به تبدیل رژیم غذایی غنی از پروتئین به کربوهیدرات هستند که برای تغذیه زنبورهای کارگر مورد استفاده قرار می گیرد.
بدون وجود لارو، زنبورهای بالغ باید منابع قندی دیگری را بیایند که این مسأله، دلیل علاقه مندی آنها به نوشیدنی های و غذاهای شیرین در اواخر فصل تابستان را مشخص می کند.
پروژه جدید علوم شهروندی
در پروژه علوم شهروندی (citizen science) جدید، محققان قصد دارند با کمک مردم و با استفاده از علاقه مندی زنبورها به نوشیدنی های شیرین در این فصل، جزئیات بیشتری از زندگی این حشرات را کشف کنند.
در این پروژه که Big Wasp Survey نام دارد، از مردم خواسته شده با قرار دادن یک بطری نوشابه یا سایر نوشیدنی های شیرین، تله ساده ای برای زنبورها درست کنند.
محققان کالج دانشگاهی لندن (UCL) و دانشگاه گلاسترشایر (Gloucestershire) قصد دارند در این مطالعه، داده هایی مختلفی از زندگی زنبورها را جمع آوری کنند. این مطالعه با حمایت انجمن سلطنتی حشره شناسی انگلیس انجام شده و به محققان برای شناسایی گونه های زنبور ساکن در بریتانیا کمک خواهد کرد.
مترجم: معصومه سوهانی
منبع: BBC
No tags for this post.