دیدن بدون چشم

دیدن یک حالت بسیار پیشرفته دریافت سلولی نور است، یعنی حس کردن نور. اما ما حالت‌های ابتدایی دیگری از دریافت نور را هم در زندگی روزمره احساس می‌کنیم. مثلا همه ما لذت گرمای نور خورشید روی پوستمان را تجربه کرده‌ایم که در آن هیچ سلول دریافت کننده نوری دخیل نیست.

اما محققان در دهه‌های اخیر کشف کردند که بسیاری از حیوانات و ازجمله خود ما دارای مولکول‌های دریافت کننده نور در مناطق غیرقابل پیش‌بینی بدنمان داریم. این دریافت کننده‌های اضافی نوری معمولا در سیستم اعصاب مرکزی یا در پوست انسان قرار دارند، اما به تناوب در اعضای مرکزی بدن هم دیده می‌شوند.
اما این سلول‌های گیرنده نور در جاهایی فراتر از چشم انسان چه کاربردی دارند؟

همه سلول بینایی بدن موجودات زنده از پروتئینی به نام اوپسین استفاده می‌کنند، این پروتئین‌ها اساس کارکرد مخروط‌ها و استوانه‌های بینایی را تشکیل می‌دهند. تصور می‌شد، این مخروط‌ها و استوانه‌ها اساس بینایی پستانداران را تشکیل می‌دهند، تا این‌که در سال 2000 تیم تحقیقاتی «دیوید برسون» از وجود سلول‌های دیگری در چشم موش‌ها پرده برداشتند. اما نکته نفس‌گیر‌تر این بود که نوع جدید از پروتئین‌ها مرتبط با بینایی هم کشف شد که به نظر می‌رسید در فرآیند دیدن آگاهانه نقشی ندارد. بنابراین به نظر می‌رسید ما ناآگاهانه تجربیاتی از جهان اطرافمان کسب می‌کنیم. محققان نام این سلول‌های جدید را گیرنده‌های نوری غیر بینایی گذاشتند، که به سیستم اعصاب مرتبط با بینایی متصل نیست.

اما تحقیقات اخیر در دانشگاه جان هاپکینز نشان داده است که این مسیرهای عصبی غیر بینایی وسلول‌ها را می‌توان برای دیدن بدون استفاده از چشم و حتی به صورت خودآگاه تعلیم داد. این تحقیقات در موش‌ها انجام شده است. اما تحقیق بسیار جدیدی که توسط « سولمون اسناید» و « دان برکوییتز» انجام شد نشان داد پروتئین بینایی و سلول‌های گیرنده نور در خون انسان هم وجود دارند و آرامش یا انقباض سیستم رگ‌ها را کنترل می‌کنند. این موضوع احتمالا می‌تواند دلیل افزایش سکته قلبی در هنگام صبح را توضیح دهد، زمانی که فشار خون به دلیل دریافت نور بیشتر شده تا بدن را آماده کار صبحگاهی کند.

بنابراین حالا واضح است که آنچه ما از جهان درک می‌کنیم، تنها به وسیله حواس خوداگاهانه از جمله بینایی نیست و ما به نحوی ناخودآگاه می‌توانیم جهان را بدون چشم هم ببینیم، رخدادی که تاثیر چشم‌گیری بر سلامت ما می‌گذارد.

 

علی رنجبران

منبع: theconversation

No tags for this post.