سیناپرس: ترس، یکی از اصلی ترین هیجانات موجودات زنده است. با این حال گاهی اوقات برخی از انواع ترس ها در عمق ذهن ما جای می گیرند و موجب بر هم خوردن روند طبیعی زندگی می شوند. برای نمونه فردی که یک بار دچار تصادف با خودرو شده است، ممکن است با شنیدن صدای ترمز و کشیده شدن لاستیک خودرو بر روی آسفالت، به شدت دچار ترس و اضطراب شده و روند زندگی اش مختل شود.
با این حال در بیشتر اوقات، فرد به تدریج می آموزد که هر صدای ترمر خودرو به معنای بروز تصادف نیست و در واقع، خاطرات جدیدی بر خاطره تصادف او چیره می شود. البته در این فرآیند، خطراه اولیه از خافظه پاک نمی شود، بلکه تجربیات مثبت جایگزین آن می شود. با این حال، اگر باز هم تجربه تلخ و ناخوشایند قبلی تکرار شود، این خاطره کمرنگ شده جان دوباره ای می یابد و دوباره فعال می شود.
معمولاً از این شیوه برای درمان اختلال اضطراب استفاده می شود. برای نمونه، اگر فردی از عنکبوت می ترسد، در فرآیند درمانی، به تدریج عکس هایی از عنکبوت به او نشان می دهند و به صورت تدریجی، میزان رویارویی فرد با عنکبوت را افزایش می دهند و در نهایت فرد می تواند یک رتیل را هم در کف دست خود بگیرد. با این حال، این شیوه بسیار زمان بر است. همچنین ممکن است که خاطره منفی گذشته یک بار دیگر عود کند.
به همین دلیل دانشمندان به دنبال شیوه ای برای تسریع این شیوه و جایگزینی خاطرات مثبت به جای خاطرات ناخوشایند هستند. در این میان، گروهی از دانشمندان دانشگاه بن در آلمان توانستند با استفاده از «اوکسی توسین» به این مهم دست یابند. هورمون اوکسی توسین، نقش مهمی در تحکیم پیوند مادر و نوزاد و نیز زن و شوهر دارد. با این حال کاربردهای این هورمون تنها به بهبود روابط انسانی ختم نمی شود.
دانشمندان برای بررسی میزان کارایی این هورمون در کاهش اثر خاطرات منفی، آزمایشی را بر روی 62 مرد سالم به انجام رساندند. این افراد در دستگاه اسکن مغزی قرار گرفته و تصاویری را نگاه کردند. در 70 درصد از تصاویر، یک شوک خفیف ولی ناخوشایند از طریق الکترودهایی ویژه به انگشتان این افراد وارد می شد. به این ترتیب، این افراد شرطی شدند و آموختند که برخی تصاویر با شوک همراه است و در واقع این اضطراب درمغز آنها جای گرفت.
وقتی این افراد تصاویر خاصی را می دیدند، میزان عرق سرد آنها افزایش می یافت. این امر که از طریق بررسی رسانایی پوست مشخص می شد، گواهی بر ایجاد ترس و اضطراب در آنها بود. همچنین بخش هایی از مغز که به ترس مرتبط بود هم در هنگام مشاهده این تصاویر فعال می شد.
در مرحله بعدی، نوبت به بررسی نقش هورمون اوکسی توسین در کاهش این خاطرات منفی رسید. این شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه، اوکسی توسین را از اسپری این هورمون در بینی دریافت کردند و برای گروه دوم نیز نوعی ماده بی اثر در بینی آنها افشانده شد. سپس دوباره همان تصاویر به شرکت کنندگان هر دو گروه نشان داده شد، ولی این بار دیگر خبری از شوک الکتریکی نبود. در افرادی که اوکسی توسین دریافت کرده بودند، بخش آمیگدالای مغز (که همان بخش مرتبط با ترس است) فعالیت کمتری نسبت به همین بخش در مغز کسانی که اوکسی توسین دریافت نکرده بودند داشت. در واقع، اوکسی توسین موجب کاهش فعالیت مراکز مرتبط با ترس در مغز می شد.
دانشمندان امیدوارند این یافته بتواند در آینده برای درمان سریع تر اضطراب به کار رود. همچنین از آنجا که این هورمون نقش مهمی در پیوندهای انسانی دارد، رابطه بین درمانگر و فرد درمانجو بهتر شده و همین امر به تسریع روند درمان می انجامد. با این حال، باید در آینده آزمایشاتی بالینی برای اثبات اثربخشی این شیوه به انجام برسد.
مشروح این پژوهش در ژورنال Biological Psychiatry منتشر شده است.
No tags for this post.