16 مرداد در ایران شاهد ماه‌گرفتگی باشید
مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: «ماه گرفتگی روز 16 مردادماه از نوع خورشید جزئی است که در شبانگاه همان روز بروز می‌کند. این ماه‌گرفتگی متعلق به ساروس (دوره) 191 بوده و این گرفت شصت و دومین گرفت از 83 گرفت این ساروس محسوب می‌شود.»
مهندس عتیقی تأکید کرد که این ماه‌گرفتگی بسیار جزئی است و تنها بخش کوچکی از ماه در داخل سایۀ زمین قرار خواهد گرفت.
او در ادامه توضیح داد: «تقریباً هر دوره از ماه یا خورشیدگرفتگی، 18 سال و 11 روز و 8 ساعت است، هرچند که در سال، بین 2 تا 3 خورگرفت (خورشیدگرفتگی) و صفر تا 3 ماه‌گرفتگی رخ می‌دهد که این امر به دوره‌های مختلف تعلق دارد.»
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران اعلام کرد که آغاز ماه‌گرفتگی شبانگاه 16 مرداد به وقت جهانی، ساعت 17 و 22 دقیقه و 55 ثانیه خواهد بود و گفت که با اضافه کردن 4 ساعت و 30 دقیقه به این زمان، آغاز این گرفت به وقت محلی در ایران مشخص می‌شود که ساعت 21 و 52 دقیقه و 55ثانیه خواهد بود.
مهندس عتیقی افزود: «ماه در ساعت 19 و 18دقیقه و 10ثانیه به وقت جهانی، از نیم‌سایه زمین خارج می‌شود. اضافه زمان رصد این پدیده نجومی به جز در آمریکا، از 4 قاره کره زمین قابل مشاهده خواهد بود.»
ماه‌گرفتگی یا خُسوف (نام قدیمی‌تر: مه‌گرفت) زمانی روی می‌دهد که زمین در حرکت مداری خود به دور خورشید، سایه‌اش را که در فضا در سمتی مخالف خورشید ممتد است، به دنبال می‌کشد. سایه زمین به شکل یک مخروط است که قاعده آن مقطع زمین و طول متوسط آن 138000 کیلومتر است. طول این سایه، بر اثر تغییر فاصله زمین از خورشید تا حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر نسبت به مبدأ متوسط تغییر می‌کند. خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه وارد مخروط سایه زمین شود.
برای اینکه خسوف پدیدار شود باید دو شرط مهم زیر هم‌زمان با یکدیگر برقرار باشند:
- خورشید، زمین و ماه، باید بر خطی مستقیم واقع باشند. یعنی ماه به حالت بدر از زمین دیده شود. این واقعه ماهی یک بار روی می‌دهد.
- ماه در حرکت مداریش باید در حال عبور از دائرةالبروج، یعنی در یکی از گره‌ها باشد.
بیشتر دیده شده که کره ماه، نیمی از ماه را در زیر صفحه دائرةالبروج به سر می‌آورد و نیم دیگر را بالای آن. دو نقطه‌ای که در آن‌ها ماه، صفحه دائرةالبروج را قطع می‌کند «عقدتین» نامیده می‌شود: یکی از این دو عقده، رأس (گره شمالی) است و دیگری عقده ذنب (گره جنوبی). خط واصل این دو نقطه را خط عقده‌ها یا خط گره‌ها می‌نامند.
مدت دوام ماه‌گرفتگی نسبتاً زیاد است، زیرا قطر مخروط سایه زمین در نقطه‌ای که ماه از آن می‌گذرد، در حدود ۹۲۰۰ کیلومتر است. در ماه‌گرفتگی جزئی، فقط قسمتی از ماه از میان مخروط سایه می‌گذرد. به این ترتیب بریدگی تاریکی در ماه تمام، در بخش شمالی آن و یا در بخش جنوبی، پدیدار می‌شود.
غزال غضنفری
No tags for this post.
