عملکرد دی‌ان‌ای ناخواسته یا بی فایده (junk DNA)درست مانند آپاندیس است که کارکرد ویژه‌ای در بدن انسان نداشته و در عین حال آسیبی به بدن وارد نمی‌کند. با گذشت 20 سال از اظهارنظر زیست شناسان مبنی بر اینکه بیشتر ژنوم انسان دارای عملکرد خاصی است، اما نتایج مطالعه جدید عنوان می کند که تقریبا بخش اعظم DNA انسان، بی فایده است.
مفید یا بی فایده؟
زمانی که محققان در دهه 1950 میلادی، نحوه کدگذاری دستورالعمل برای ساخت پروتئین ها توسط DNA را مورد مطالعه قرار داده بودند، عنوان کردند که تقریبا همه دی‌ان‌ای اقدام به کدگذاری برای ساخت پروتئین می کند. در دهه 1970 میلادی مشخص شد که تنها درصد کمی از یک ژنوم، پروتئین های عملکردی را کدگذاری می کند.
زیست شناسان متوجه شدند که قسمتی از DNA کدگذاری نشده همچنان می تواند دارای نقش حیاتی – به عنوان مثال تنظیم فعالیت ژن های کدگذاری پروتئین – باشد؛ اما همچنان حدود 90 درصد از ژنوم انسان، DNA ناخواسته و بی فایده است. نتایج این مطالعه سال 1972 در مجله ساینس منتشر شد.
در طول دهه 2000 میلادی، مطالعات متعددی صورت گرفت تا نشان دهد، DNA ناخواسته آنگونه که عنوان می شود، نیست. یکی از اصلی ترین ادعاها در این زمینه، سال 2012 مطرح شد و گروهی از محققان کنسرسیوم ژنومیک موسوم به ENCODE عنوان کردند که حدود 80 درصد از DNA در ژنوم انسان دارای عملکرد است.
دن گروئر (Dan Graur) از دانشگاه هیوستون از جمله محققانی بود که نتایج پروژه ENCODE را باور نداشت. به اعتقاد وی، اگر همه DNA انسان مفید و عملکردی باشد، بخش زیادی از جهش های مضر را در توالی های مهم شاهد خواهیم بود؛ اما اگر بخشی از DNA بی فایده باشد، جهش ها تأثیری نخواهند داشت.
محققان عنوان می کنند که بدلیل نحوه عملکرد تکامل، اگر تمامی DNA انسان دارای یک هدف مشخص باشد، همه ما باید صاحب میلیون ها فرزند باشیم؛ درصورتیکه هر انسان تنها صاحب چند فرزند است. براین اساس، می توان حدس زد که تنها بخشی از DNA انسان مفید و عملکردی است و بقیه آن، ناخواسته و بی فایده است.
نتایج بدست آمده در این مطالعه، با مطالعه صورت گرفته توسط محققان دانشگاه ادینبورگ در سال 2014 مطابقت می کند. در این مطالعه عنوان شده بود که تنها 8 درصد از DNA انسان مفید و عملکردی است.
مترجم: معصومه سوهانی
منبع: newscientist
No tags for this post.