به‌سوی فضا و بازگشت دوباره
از زمانی که شاتل‌های فضایی بازنشست شده‌اند تلاش‌ها برای طراحی و جایگزینی آنها سرعت گرفته است. تلاش برای ساختن، وسایل حمل‌ونقل فضایی که بتوان به‌طور مکرر از آنها استفاده کرد و یک‌بارمصرف نباشند.
این ایده از یک‌سو در بخش خصوصی با تلاش‌های اسپیس ایکس و بلو اوریجن، با طراحی و آزمایش موشک‌های بازگشت‌پذیر به زمین در حال پیگیری است، از سوی دیگر وزارت دفاع آمریکا مدت‌ها است که طرح شاتل فضایی نظامی و نیمه محرمانه خود را دنبال می‌کند و چندین بار آن را به مدار فرستاده و با موفقیت به زمین نشانده است. اکنون نیز خبر می‌رسد شرکت بوئینگ و دارپا (واحد تحقیقات وزارت دفاع آمریکا) درحال‌توسعه فضاپیمایی زیر مداری و قابل‌استفاده مجدد هستند که امید می‌رود تا سال 2020 نخستین پرواز و بازگشت خود را در پایگاه فضایی کیپ کندی آزمایش کند.
این پرتابه که XS-1 نام دارد همانند یک موشک معمولی به‌صورت عمودی از زمین بر خواهد خواست و در فراسوی مرز فضا محموله همراه خود را رها خواهد کرد و سپس همانند یک هواپیما روی باند، فرود خواهد آمد تا برای استفاده‌های بعدی بررسی‌شده و مورداستفاده قرار بگیرد. بدین ترتیب کلیت این فضاپیما ساختاری شبیه شاتل‌های بازنشسته ناسا خواهد داشت.
Credit: Boeing
سازمان پروژه‌های تحقیقات دفاعی پیشرفته (DARPA) در بین رقبای مختلف درنهایت شرکت بوئینگ را برای اتمام این پروژه انتخاب کرده است و قراردادی به ارزش 146 میلیون دلار برای تکمیل آن با این شرکت به امضا رسانده است. هدف اصلی این پروژه طراحی سامانه‌های جدید و رقابتی برای ارسال محموله به فضا است. قرارداد امضاشده شامل سهیم شدن در سود پرتاب ماهواره و محموله‌های بخش خصوصی به فضا میان این دو سازمان می‌شود.
XS-1، پروازهای خود را با مجموعه‌ای از آزمون‌های زیر مداری آغاز خواهد کرد و پس‌ازآن پروازهای ماورا مرز فضا را پیش خواهد گرفت. زمانی که این مرحله از پروازها آغاز شود، این فضاپیما قادر خواهد بود ماهواره‌هایی تا جرم 1360 کیلوگرم را در مدارهای نزدیک به زمین (LEO) قرار دهد.
این فضاپیما ترکیبی از ایده‌های مفهومی پرتابگرهای رایج و هواپیماهای مدرن خواهد بود و امیدوار است بتواند فصل مشترک تازه‌ای در بین این دو مفهوم ایجاد کند. یکی از اهداف این پروژه به گفته طراحان آن کاهش ده برابری هزینه پرتاب محموله و کاهش مدت انتظار برای پرتاب تا نقطه‌ای است که عملاً امکان پرتاب در بازه فوق‌العاده کوتاه پس از درخواست وجود داشته باشد.
هدف نهایی بخش توسعه این پروژه این است که این فضاپیما بتواند در بازه‌ای 10 روزه 10 بار به مدار پرواز کرده و مورداستفاده مجدد قرار بگیرد. همچنین علاوه بر بخش اصلی و حامل ماهواره این فضاپیمای بدون سرنشین قرار است هر دو پیشران جنبی آن نیز با فرود مجدد روی زمین (مشابه طرح‌های اسپیس ایکس و بلو اوریجن) قابلیت استفاده مجدد داشته باشند. ایده استفاده از پرتابگرهای قابل بازیابی و استفاده مجدد کلید اصلی کاهش قیمت استفاده از فضا است و با رقابتی شدن این حوزه، بسیاری از صنایع و شرکت‌های کوچک نیز می‌توانند امیدوار باشند که امکان دسترسی به مدارهای پایینی و استفاده از امکانت ارسال ماهواره به فضا را به دست آورند.
این مسئله همزمان – در صورت عملی شدن – بحث ردگیری از زباله‌های فضایی، نقطه‌های مداری و ترافیک فضایی را جدی‌تر خواهد کرد.
—
پوریا ناظمی
No tags for this post.
