در مراسمی با حضور معاون رئیسجمهور در امور زنان و خانواده، نخستین جایزه ملی «بانوی علم ایران» همزمان با هفته پژوهش در دانشگاه شیراز به پروفسور افسانه صفوی اعطا شد.
همزمان با آیین گرامیداشت هفته پژوهش و فناوری در دانشگاه شیراز، شامگاه سوم دیماه، نخستین دوره «جایزه بانوی علم ایران: نکوداشت استاد افسانه صفوی» در مراسمی با حضور زهرا بهروزآذر، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و جمعی از مسئولان استانی و دانشگاهی اعطا شد.
این جایزه که ازسوی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز طراحی شده است، با هدف تجلیل از بانوان پژوهشگری اهدا میشود که فراتر از وظایف شغلی، فعالیتهای شاخص و ماندگاری در حوزههای علوم پایه، علوم انسانی، علوم زیستی و مهندسی داشتهاند.
برگزیدگان دوره نخست
در این مراسم، هیئت داوران نتایج اولین دوره این جایزه مهم را به شرح زیر اعلام کرد:
منتخب نخستین دوره جایزه بانوی علم ایران: آزاده تجردی، استاد شیمی دانشگاه علم و صنعت، بهعنوان منتخب اصلی این دوره شناخته شد.
منتخب جوان شایسته تقدیر: مهشید خرازیهای اصفهانی، عضو هیئتعلمی دانشکده مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان، بهعنوان منتخب جوان این دوره شایسته تقدیر قرار گرفت.
اهمیت و معیارهای جایزه «بانوی علم ایران: نکوداشت استاد افسانه صفوی»
بهرام همتینژاد، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز، درباره این جایزه توضیح داد: جایزه بانوی علم ایران با اهداف بلندی طراحی شده است. معیار اصلی دریافت این جایزه، فعالیتهای علمی فاخر و اثرگذار بانوان پژوهشگر ایرانی در قید حیات با حداقل ۱۰ سال سابقه پژوهشی است که وابسته به یکی از مراکز علمی-پژوهشی ایران باشند و دارای حسن شهرت باشند.
وی در تشریح اهداف عمیق این رویداد، اظهار داشت: زنان پژوهشگر ما، علاوهبر ایفای نقش کلیدی در مرزهای علم، در قامت مادران این سرزمین، بنیانگذاران نسل آینده کشور محسوب میشوند و این دو نقش مکمل، اهمیتشان را دوچندان میکند. اهدای این جایزه ارزشمند که مزین به نام پروفسور افسانه صفوی، دانشمند بزرگ شیرازی و قله بینالمللی دانش است؛ یک هدف بنیادین دارد: ایجاد انگیزه تصاعدی در میان بانوان برای تعمیق نقشآفرینیشان در مسیر علم و همچنین نهادینهسازی و فرهنگسازی ارزش و جایگاه والای مادران علمی کشور.
وی در ادامه، دیگر ابعاد راهبردی این طرح را اینگونه برشمرد: ما با طراحی این جایزه، به دنبال الگوسازی قوی از شخصیتهای علمی موفق برای بانوان نخبهای هستیم که در ابتدای مسیر قرار دارند. هدف دیگر، تجلیل مؤثر از توانمندیها و تلاشهای مضاعف زنان در عرصه علم است تا شاهد اثربخشی دوچندان آنان در تحقق اهداف توسعهای کشور باشیم. در نهایت، این رویداد بستری است برای معرفی ظرفیتهای برجسته جامعه علمی زنان، تشویق فعالان این حوزه و برجستهسازی عمق تأثیرگذاری فعالیتهای علمی بانوان در تمامی رشتههای تخصصی.
بهگفتهی این مقام مسؤول، کمیته علمی برای انتخاب برنده، متقاضیان را براساس حداقل سه شرط از هشت شرط زیر ارزیابی میکند که نشاندهنده سطح بالای انتظارات از برندگان است: ۱.صاحب نظریه، تئوری یا اکتشاف جدید (با تأیید مراجع ملی و جهانی)؛ ۲. کسب جوایز شاخص ملی و بینالمللی؛ ۳. کسب عنوان استاد نمونه کشوری، پژوهشگر برگزیده کشوری یا استاد ممتاز دانشگاهی؛ ۴. قرار گرفتن در فهرست محققان پراستناد ۱درصد و ۲درصد در رشته مربوطه؛ ۵. سردبیری یا عضویت در گروه دبیران نشریات معتبر ملی یا بینالمللی؛ ۶. دریافت گرنت یا بورس معتبر بینالمللی؛ ۷. عضویت در فرهنگستانهای ملی یا بینالمللی و ۸. عضویت در هیأت مدیره انجمنهای علمی ملی یا بینالمللی.
همتینژاد گفت: علاوهبراین، فعالیتهایی فراتر از شغل در حوزههایی مانند ایجاد رشتههای جدید، طراحی برنامههای آموزشی مؤثر، جذب اعتبار پژوهشی، اعتلای نام ایران در جهان و نقشآفرینی در ترویج علم و توسعه پایدار نیز در ارزیابیها لحاظ میشود.
معاون پژوهشی دانشگاه شیراز خبر داد: جایزه این دوره با حمایت مالی موقوفه دکتر کاظمی شیرازی (از خیرین آموزش عالی) و شرکت فراسان اعطا شده است.
افسانه صفوی، مادر شیمی ایران نیز در این مراسم اظهار کرد: اینکه امروز جایزهای با عنوان «بانوی علم» اهدا میشود، صرفاً یک تقدیر فردی نیست؛ بلکه نشانهای است از یک نگاه آگاهانه و مسئولانه به نقش زنان در پیشرفت علمی ایران. نقشی که نه تازه است و نه حاشیهای، بلکه ریشهدار، تأثیرگذار و سرنوشتساز است.
وی افزود: اگر به تاریخ علم و فرهنگ ایران نگاهی داشته باشیم، زنان همواره، هرچند گاهی در سکوت و بینام، سهمی جدی در انتقال و تولید دانش داشتهاند؛ از آموزش در خانهها و مکتبها گرفته تا پرورش نسلهایی که بعدها ستونهای علم و فرهنگ این سرزمین شدند. اما آنچه در دهههای اخیر رخ داده، حضور آشکار، نظاممند و اثرگذار زنان در دانشگاهها، مراکز پژوهشی و عرصههای علمی کشور است؛ حضوری که امروز دیگر نمیتوان آن را نادیده گرفت.
استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: امروز بانوان دانشمند ایرانی در آزمایشگاهها، کلاسهای درس، مراکز تحقیقاتی، بیمارستانها، صنعت و فناوری، همپای مردان و گاه پیشتر از آنان، در حال خلق دانش و حل مسائل پیچیده جامعه هستند. این دستاورد، حاصل استعداد فردی تنها نیست؛ بلکه نتیجه سالها تلاش، پیگیری، مقاومت در برابر موانع، و باور به این حقیقت است که علم، جنسیت نمیشناسد، اما فرصتها گاه نابرابر توزیع میشوند.
وی با تأکید بر اینکه نقش زنان در علم، صرفاً افزایش آمار و ارقام نیست، گفت: زنان، نگاه متفاوتی به مسئلهیابی، آموزش و پژوهش وارد کردهاند؛ نگاهی که اغلب همراه با دقت، مسئولیتپذیری اجتماعی، توجه به انسان و آینده و پیوند علم با نیازهای واقعی جامعه است. علم بدون توجه به انسان، ناقص است و زنان دانشمند، در بسیاری از موارد، این پیوند را بهخوبی برقرار کردهاند.
وی اضافه کرد: با این حال، باید صادقانه بگوییم که مسیر زنان در علم، همواره هموار نبوده است. توازن میان مسئولیتهای حرفهای و خانوادگی، کلیشههای اجتماعی، محدودیتهای ساختاری و گاه دیده نشدن تلاشها، چالشهایی واقعی بوده و هست. اما آنچه زنان دانشمند ایرانی را متمایز میکند، ایستادگی خردمندانه در برابر این چالشها و تبدیل محدودیتها به فرصت است.
صفوی اظهار کرد: جایزه «بانوی علم» از این منظر، تنها تقدیر از یک استاد برجسته نیست؛ بلکه پیامی روشن به جامعه علمی و نسل جوان است. اینکه زنان میتوانند و باید در بالاترین سطوح علم، حضور، اثرگذاری و رهبری علمی داشته باشند. این جایزه مسئولیت ما را نیز سنگینتر میکند؛ مسئولیت حمایت، سیاستگذاری درست و فراهمآوردن فضاهایی که در آن استعدادها، فارغ از جنسیت، شکوفا شوند.
وی خطاب به دانشجویان و پژوهشگران جوان خاطرنشان کرد: مسیر علم، مسیر صبر و مداومت است. شاید گاه دشوار، شاید گاه ناممکن به نظر رسد، اما بیتردید شریف و ماندگار است. به تواناییهای خود ایمان داشته باشید و سقفی برای رؤیاهای علمی خود قائل نشوید. علم آینده ایران، بدون حضور فعال، خلاق و اثرگذار زنان، کامل نخواهد بود. توسعه پایدار، نوآوری و حل مسائل پیچیده کشور، نیازمند همه ظرفیتهای انسانی ماست؛ و زنان، نیمی از این سرمایه بزرگاند.
در پایان صفوی ابراز امیدواری کرد: «بانوی علم» نه فقط نام یک جایزه، بلکه نمادی باشد از مسیری روبهرشد که در آن دانش، اخلاق، مسئولیت اجتماعی و برابری فرصتها در کنار هم معنا پیدا میکنند.
معرفی پروفسور افسانه صفوی/ مادر شیمی ایران
به گزارش سینا؛ پروفسور افسانه صفوی، ملقب به مادر شیمی ایران و استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز، از نوابغ شیمی و چهره ماندگار ایرانزمین (زاده ۱۳۳۴ در شیراز) است. وی موفق شد در رشته شیمی تجزیه به گستره وسیعی از پژوهشهای پایه پرداخته و جوایز متعدد ملی و بینالمللی را کسب نماید.
وی در تربیت بسیاری از متخصصین رشته شیمی که هماکنون از استادان دانشگاههای بنام بوده یا در بخش صنعت عهدهدار پیشرفت کشور هستند، نقشی ارزنده ایفا نمودهاند. دریافت جایزه Medal Lecture از آکادمی علوم جهان سوم TWAS؛ جایزه علمی بینالمللی پروفسورعبدالسلام؛ دریافت بورس Humboldt از کشور آلمان، احراز نشان دانش، صاحب کرسی پژوهشی علامه طباطبایی، دریافت جوایز ملی متعدد همانند جشنواره خوارزمی، مهندس افضلیپور، شیمیدان برجسته کشوری، زنان در علم، کسب عنوان استاد و پژوهشگر نمونه کشوری و حضور در لیست دانشمندان 1% و 2% جهان از افتخارات این بانوی دانشمند و فرهیخته است. معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز در سال ۱۴۰۳، از جایزه بانوی علم ایران به نام (پروفسور افسانه صفوی) با هدف تکریم و الگوسازی این چهره ماندگار رونمایی کرد.