معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم، با تأکید بر اینکه رشد اقتصادی صرفا یک شاخص عددی نیست، گفت: تجربه جهانی نشان میدهد کشورهایی که توانستهاند از تله درآمد متوسط عبور کنند، نوآوری، فناوریهای عمیق و سرمایهگذاری گسترده در تحقیق و توسعه را بهعنوان موتور اصلی رشد انتخاب کردهاند.
به گزارش خبرگزاری سیناپرس، دکترمحمد نبی شهیکیتاش، معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در همایش ملی اقتصاد نوآوری و فناوری با بیان اینکه رشد اقتصادی تابع مجموعهای از عوامل سیاسی، نهادی و ساختاری هر کشور است، اظهار کرد: اعداد رشد اقتصادی حامل اطلاعات پنهان و نهفتهای هستند که وضعیت واقعی اقتصاد کشورها را نشان میدهند و نمیتوان آنها را صرفاً بهعنوان یک عدد ساده تفسیر کرد.
وی با اشاره به طبقهبندی کشورها بر اساس سطح درآمدی گفت: در جهان امروز، برخی کشورها در تراز درآمدی بالا، برخی در سطح متوسط و برخی دیگر در سطوح پایین قرار دارند. پدیدهای که طی چهار دهه اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته، «تله درآمد متوسط» است؛ وضعیتی که در آن کشورها علیرغم برخورداری از نهادسازیهای سیاسی و اقتصادی، در محدوده رشد متوسط متوقف میشوند.
شهیکیتاش با اشاره به نتایج مطالعات بینالمللی تصریح کرد: بررسیها نشان میدهد بیش از ۱۰۸ کشور با نوعی قفلشدگی درآمدی و تله درآمد متوسط مواجه هستند و تنها تعداد محدودی از کشورها توانستهاند جهش شتابان و پایدار رشد اقتصادی را تجربه کنند.
معاون فناوری و نوآوری وزیر علوم با طرح این پرسش که آیا منطق سنتی رشد اقتصادی در همه کشورها یکسان است، گفت: در گذشته، انباشت عوامل تولید مانند نیروی کار، سرمایه، منابع طبیعی و نهادهای مالی بهعنوان موتور رشد مطرح بود، اما نظریههای جدید رشد نشان میدهد که وزن عوامل رشد در کشورها متفاوت است و نوآوری و فناوری نقش تعیینکنندهتری یافتهاند.
وی سهم نوآوری و فناوری و مفهوم «تخریب خلاق» را از پارادایمهای اصلی رشد در دوران جدید دانست و افزود: کشورهایی که جهش شتابان را تجربه کردهاند، به سمت فناوریهای عمیق، بازارهای نوظهور و حضور فعال در زنجیره ارزش جهانی حرکت کردهاند و مدل اقتصادی آنها کاملاً با کشورهایی که در تله درآمد متوسط باقی ماندهاند، متفاوت است.
شهیکیتاش با اشاره به نقش شرکتهای پیشران و هایتک بیان کرد: رشد استارتاپهای مقیاسپذیر و شرکتهای یونیکورن در این کشورها، نتیجه مستقیم سرمایهگذاری هدفمند در اکوسیستم نوآوری و توسعه فناوریمحور کسبوکارهاست.
وی همچنین تحقیق و توسعه (R&D) را موتور محرک نوآوری دانست و گفت: میانگین هزینه تحقیق و توسعه در کشورهایی که به تراز بالای درآمدی رسیدهاند حدود ۴.۵ درصد تولید ناخالص داخلی است و این کشورها سرمایهگذاری گستردهای در صنایع نوظهور و دانشبنیان انجام دادهاند.
معاون وزیر علوم با مقایسه تجربه ایران و برخی کشورهای موفق گفت: در اقتصادهایی مانند کره جنوبی، پیوند روشنی میان پژوهش صنعتی، فناوری و خروجی اقتصادی وجود دارد، اما در ایران بخش قابل توجهی از پژوهشها به جریان تجاریسازی و توسعه اقتصاد هایتک تبدیل نمیشود.
وی تغییر پارادایم دانشگاه را یکی از الزامات اصلی رشد اقتصادی دانست و تأکید کرد: دانشگاه باید بهعنوان نهاد پیشرفت، منبع استعداد و جریان نوآوری ایفای نقش کند و در نوسازی صنعت، بهویژه حرکت از صنعت نسل دوم به صنعت نسل چهارم، نقش محوری داشته باشد.
شهیکیتاش در پایان با اشاره به تحولات شتابان فناوری و تغییر آرایش بازار کار جهانی گفت: بدون بازاندیشی در نهادها، استراتژیهای فناوری، صنعتی و تجاری و تقویت زیستبوم نوآوری شامل پارکهای علم و فناوری و شتابدهندهها، امکان عبور از تله درآمد متوسط وجود ندارد. آینده توسعه ایران در گرو درک منطق رشد مدرن و تکیه بر نوآوری و فناوری است.