صنعت کشاورزی نیز مانند هر صنعت دیگری میتواند با بهره‌گیری از محصولات نوآورانه و فناورانه در مسیر توسعه یافتگی قرار گیرد؛ فناوری‌هایی که سرعت و میزان تولید محصولات کشاورزی و ایمنی مواد غذایی را افزایش می‌دهد.
به گزارش فرزانه صدقی، خبرنگار خبرگزاری سینا ؛ امروزه افزایش بی‌شمار جمعیت، کاهش منابع غذایی، کم شدن امنیت غذایی باعث شده‌اند تا کشورها به سمت استفاده از کشاورزی مدرن حرکت کنند؛ اتفاقی که در ایران با اتکا به توان شرکت‌های دانش‌بنیان صورت می‌گیرد. در این گزارش قصد داریم 6 محصول دانش‌بنیان ایران در حوزه کشاورزی را معرفی کنیم؛ محصولاتی که امسال در نخستین دوره از نمایشگاه فر ایران رونمایی شده‌اند.
افزایـش ظرفیـت تصفیه‌خانه‌هـا با تولید دستگاه نانو حباب
فنـاوری نانوحبـاب بـا ارتقـای بهـره‌وری و کاهـش هزینه‌هـا، میتواند رویکـردی نویـن در مدیریت پایـدار فـاضلاب، صرفه‌جویی در انرژی و حفـظ منابـع محیط زیسـتی کشـور ایجـاد کنـد.
پژوهشگران شرکت دانش‌بنیـان نانـو حبـاب انرژی ایران، سامانه‌ای نوین برای هوادهی در تصفیه‌خانه‌ها ایجاد کرده‌اند که تحولـی در افزایش ظرفیـت، کاهـش مصـرف انرژی و بهبود کیفیت پسـاب به وجود می‌آورد.
افزایش ظرفیت تصفیه تا بیش از دو برابر، کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی مصرف انرژی، بهبود کیفیت پساب و راندمان حذف آلاینده‌ها، حذف نیاز به بلوئر، دیفیوزر و تاسیسات پرهزینە هوادهی، کاهش هزینه‌های نگهداری، آلودگی صوتی و فضای اشغال شده از جمله مزایایی این دستگاه است.
ایـن فنـاوری بومـی، زمینه سـاز افزایـش ظرفیـت تصفیه‌خانه‌هـا بدون توسـعه فیزیکـی تاسیسـات و گامـی موثر در تحقق اهداف توسـعه پایدار و امنیت محیط زیسـتی اسـت.
براسـاس هدف گذاری وزارت نـیرو در برنامـه هفتـم توسـعه مـقرر شـده اسـت کـه دو میلیـون متـر مکعـب بـه ظرفیـت تصفیـه فـاضلاب کشـور اضافـه شـود. در صـورت اسـتفاده از ایـن فنـاوری در 30 درصـد تصفیه خانه‌هـای موجـود و در حـال سـاخت، بـا کاهـش 80 درصـدی در سـرمایه‌گذاری معـادل 120 همـت صرفه جویـی صـورت می‌گیـرد.
فرآوری دانه با بهره گیری از فناوری میکرونایزر فلیکر
دسـتگاه فرآوری دانه بـا فنـاوری میکرونـایزر فلیکـر، گامـی نویـن در مسـیر افزایش بهـره‌وری غذایـی و کاهش وابسـتگی بـه واردات نهاده‌هـای دامی اسـت؛ فناوری بومی که به زبان سـاده، از هر دانه بیشـترین ارزش تغذیه‌ای را استخراج می‌کند.
پژوهشگران شرکت دانش‌بنیـان فرآوردانه فردوسـی مشـهد، سامانه پیشرفته‌ای با عنوان خـط صنعتـی کامـل تکنولـوژی میکرونـایزر فلیکر با ظرفیت ۳ تن در سـاعت ایجاد کرده‌اند؛ محصولی که مجموعـه‌ای کامـل از فرایندهـای بوجـاری، کاندیشـنر، میکرونـایزر، فلیکر، خشـک کن و کولـر را در خود جای داده اسـت.
فناوری میکرونـایزر فلیکـر یک روش مناسـب فرآوری غلات، حبوبات و دانه‌های روغـنی است که توسط پرتو مادون قرمز میزان بـهره‌وری دانه را افزایش می‌دهد.
عملکرد چندمرحلـه‌ای این محصول باعـث کاهـش چشـمگیر بـار میکروبی، سـموم قارچـی از جمله آفلاتوکسـین‌ها و مـواد ضدتغذیـه‌ای مانند فیتات‌ها و تانن‌ها می‌شـود.
قلـب تپنـده ایـن سـامانه، فنـاوری میکرونیزاسـیون بـا پرتـو مـادون قرمـز اسـت؛ روشـی علمـی و اثبات شـده کـه بـا حرارت دهـی یکنواخـت، سـاختار مولکولـی دانـه را به گونـه‌ای تغییـر می‌دهـد کـه قابلیـت جـذب مـواد مغـذی در دسـتگاه گـوارش افزایـش یابـد. بدیـن ترتیـب، مـیزان خـوراک مصرفـی کاهـش و راندمان تولیـد در دام و طیـور به طـور چشـمگیری افزایش پیـدا می‌کند.
در شرایطـی کـه ایران سـالانه بیـش از ۱۵ میلیـون تـن نهـادە دامـی وارد می‌کنـد و هزینه‌هـای ارزی کلانـی متحمـل می‌شـود، بکارگـیری ایـن فنـاوری میتواند تغییری اسـتراتژیک در مدیریت منابع و خودکفایی غذایی کشـور ایجـاد کند.
نشت‌یابی با استفاده از توپ هوشمند
پژوهشگران شـرکت وینـا موفق به تولید توپ هوشمند نشـت‌یابی Winball شده‌اند. این فناوری نسـل جدیـد فنـاوری پایش خطـوط انتقـال آب، گاز و نفت اسـت و بـدون نیـاز بـه توقـف بهره‌بـرداری از خطـوط، از درون لوله‌هـا عبـور می‌کنـد و کوچک‌تریـن نشـتی‌ها را بـا دقتـی در حـدود دو لیتـر در دقیقـه شناسـایی می‌کنـد. این محصول نه تنهـا نشـتی‌ها، بلکـه مشـکلات هیدرولیکـی، انشـعابات غیرمجاز و مسـیر دقیق خطـوط را نیـز ثبـت و تحلیـل می‌کند.
در سـاخت ایـن تـوپ از پوشـش نانویـی ویـژه‌ای اسـتفاده شـده که اصطـکاک را بـه حداقـل و افزایش بهبـود عملکرد در ارسـال و دریافـت امـواج و افزایـش تـاب‌آوری در فشـارهای هیدرواسـتاتیکی بـالا را برای تـوپ وینبـال فراهـم می‌کنـد. تـوپ، حامـل مجموعـه‌ای از حسـگرها و ماژول‌هـای اندازه‌گـیری اسـت کـه داده‌هـا را در حافظـه داخلی ذخیره و پـس از خروج از خط، توسـط نـرم افزار اختصاصـی تحلیـل می‌کنـد. داده‌ها بـا الگوریتم‌هـای مبتنـی بر MATLAB بررسـی می‌شـوند تـا محل دقیق نشـت با دقـت بالا مشـخص شـود.
ایـن فنـاوری، کـه تنهـا مشـابه خارجی آن در اختیار یک شـرکت آمریکایی است، اکنون با طراحی و مهندسـی کامـل ایرانی در اختیـار صنعـت آب کشـور قرار گرفتـه و می‌توانـد سـالانه میلیون‌هـا مترمکعـب آب (معـادل نیاز روزانه صدهـا هزار نفر) را از هدررفـت نجـات دهد. پیش بینـی می‌شـود در صـورت اسـتفاده از ایـن فنـاوری در 50 درصـد خطـوط انتقال اصلـی امـکان صرفه جویی آب تـا 60 میلیـون متـر مکعـب در سـال فراهـم شـود.
جذب ازت با تولید کود اوره آهسته رهش
در کشـاورزی مـدرن، دیگـر سـرعت انـحلال بـالا یک مزیت نیسـت، بلکه چالشـی جـدی اسـت. اوره معمولی بـا وجود آنکـه منبع اصلـی تامیـن نیـتروژن برای گیـاه اسـت، به دلیـل حلالیـت زیـاد، بلافاصلـه در آب حـل می‌شـود. این ویژگـی باعث می‌شـود گیاه فرصـت کافـی برای جـذب ازت نداشـته باشـد و در نتیجـه بخشـی از کـود هـدر رود، بـه آب و خـاک آسـیب برسـد و رشـد گیـاه بـا اخـتلال مواجه شـود.
پژوهشگران شرکت دانش‌بنیان چشمه سازان پردیس با تولید محصول نوآورانه‌ای به نام کوده اوره آهسته رهش( سوراس)راه حل علمی برای رفع این مشکل پیدا کرده‌اند؛ این محصول با فناوری پوشش پلیمری زیست تخریب‌پذیر روی گرانول اوره و همچنین کنترل سرعت انحلال اوره، نیتروژن را به صورت تدریجی و پایدار در اختیار گیاه قرار می‌دهد.
این فناوری مدرن، زمان انحلال اوره را تا 90 روز افزایش داده و باعث جلوگـیری از هدررفـت نیـتروژن اوره، جلوگـیری از آلودگی‌هـای محیط زیسـتی و تولیـد محصـول زراعـی سـالم می‌شـود. همچنیـن مـیزان مصـرف تـا یک سـوم کاهـش می‌یابـد.
در صـورت بکارگـیری ایـن فنـاوری در کل حجـم مصـرف اوره و با توجه بـه یارانه‌ای بـودن این محصول در کشـور، در مصـرف کـود اوره بیـش از 24 همـت برای دولـت صرفه جویی می‌شـود. ایـن کود در بخـش امنیت غذایـی و تکمیل زنجیـره ارزش محصـولات پتروشـیمی دارای اهمیـت فراوان اسـت.
رفع آلودگی پسته‌ها با بومی سازی دستگاه هوشمند سورتر
آفلاتوکسـین سـمی خطرنـاک اسـت کـه توسـط قارچ‌هایـی تولید می‌شـود کـه روی انـواع مختلفـی از محصـولات از جملـه ذرت و بـادام زمینـی و پسـته رشـد می‌کننـد. مصـرف مـواد غذایـی آلـوده بـه آفلاتوکسـین منجـر بـه اخـتلال در جـذب مـواد مغـذی، نارسـایی اندام‌هـا، سـرطان و کوتاه قـدی در کـودکان می‌شـود.
علاوه بـر ایـن، زمانـی کـه کشـاورزان قـادر بـه فروش یـا تجـارت محصـولات آلـوده نباشـند، آفلاتوکسـین می‌توانـد منجـر بـه زیـان اقتصـادی شـود. وجـود دانه‌هـای آلـوده در بارهـای صادراتی نیز منجر بـه برگشـت خوردن کل بـار و زیان‌هـای فراوان و نهایتا ازدسـت رفتن بازارهـای مهـم اروپایـی شود.
سال‌هاسـت که آفلاتوکسـین چالـش جـدی صادرات پسـته ایران به شـمار می‌رود؛ سـمی کـه نه تنها سلامت انسـان را تهدیـد می‌کند، بلکه با برگشـت خوردن محموله‌هـای صادراتـی، تاکنـون میلیون‌هـا دلار زیـان بـه کشـور وارد کـرده اسـت.
پژوهشگران شـرکت دانش‌بنیان سـامانه‌های هوشـمند کشـاورزی والی با تکیه بـر فناوری تصویربـرداری ترکیبی مرئی و فرابنفـش برای رفع این چالش موفق به طراحی و بومی سازی ساخت دسـتگاه هوشـمند سـورتر پسـته‌های آلوده به سـم آفلاتوکسـین شده‌اند؛ ایـن دسـتگاه با اسـتفاده از هـوش‌مصنوعی و آشکارسـازی فلوئورسـانس، قادر اسـت حتـی دانه‌هایـی را کـه هیـچ نشـانه ظـاهری از آلودگـی ندارنـد، با دقتی زیاد و ظرفیتی تا یک تن در ساعت، شناسایی و جداسازی کند.
طراحـی نسـل جدیـد ایـن سـورتر بـا فراهم‌سـازی دوربین‌هـای دوبـل ۳۶۰ درجـه، تصـویری کامـل از بـالا و پاییـن دانه‌هـا ارائـه می‌دهـد و بـا سـرعتی خیره کننـده، تـا یـک میلیون دانـه در سـاعت را بررسـی و تفکیـک می‌کند. تمامـی مراحل سـورت به صورت خـودکار و بـا قابلیـت تنظیم حساسـیت براسـاس شـدت آلودگـی انجام می‌شـود.
کیت تشخیص سریع آفلاتوکسین 1M در شیر
همچنین آفلاتوکسـین‌ها، مایکوتوکسـین‌های طبیعی‌اند که بسـیار سـمی و جزو سـرطان‌زاترین مواد شناخته شده هستند. آفلاتوکسـین‌ها پـس از ورود بـه بـدن حیـوان، کبـد حیوان را بـه ترکیبـی جدیـد بـه نـام آفلاتوکسـین 1M متابولیـزه می‌کنـد بـه همین دلیـل، پایـش دقیـق باقی مانده آفلاتوکسـین 1M در مـواد غذایـی روزانـه ماننـد شـیر و فرآورده‌های لبنـی نیز از اهمیـت حیاتی برخوردار اسـت.
اهمیت این مساله باعث شده تا پژوهشگران شرکت دانش‌بنیان دانش پژوهـان فرتـاک طـب بـا بهره‌گـیری از فنـاوری آنتی بـادی مونوکلونـال بـا میـل ترکیبـی بـالا علیـه آفلاتوکسـین 1M ، کیـت تشـخیص سریـع آفلاتوکسـین 1M در شـیر تولید کنند که امکان تشـخیص سریع آلودگی شـیر را بـدون نیاز بـه تجهـیزات آزمایشـگاهی پیچیـده فراهـم می‌کند.
ایـن کیت در صـورت اسـتفادە صحیـح، دارای حـد تشـخیص مطابق با اسـتانداردهای MRL اتحادیـە اروپـا و ایـالت متحده اسـت.
پیـش از ایـن، کیت‌هـای مشـابه به صـورت کامـل وارداتـی بودنـد؛ امـا بومی‌سـازی ایـن فنـاوری در کشـور، گامـی بزرگ به سـوی خودکفایـی، جلوگـیری از خروج ارز، ارتقـای کیفیـت مـواد غذایـی و افزایـش سلامـت جامعـه به شـمار مـی‌رود.