امید؛ رمز بقای استارتاپ‌ها/ جای خالی سرمایه‌گذاری خطرپذیر در لایه‌های ابتدایی
قائم مقام مدیرعامل یک شتابدهنده گفت: اکنون ریسک سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها بسیار بالاست و بسیاری از سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در این بخش دست کشیده‌اند. کسانی هم که اکنون حضور دارند بیشتر در فضای CVC (سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی) و استفاده از اعتبارهای مالیاتی برای شرکت‌های بسیار بالغ‌تر مشارکت دارند. در حال حاضر جای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در لایه )early stage مرحله اولیه) احساس می‌شود.
فرزانه صدقی: در دنیای امروز استارتاپ‌ها نقش مهمی در ارتقای سطح کیفی زندگی مردم ایفا می‌کنند؛ مغز متفکر این گروه‌ها متخصصان و فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند که با ارائه ایده‌های خام و اولیه تلاش می‌کنند کسب و کارهای پایداری به وجود آورند.
اغلب استارتاپ‌های نوپا در ابتدای فعالیت‌شان به دلیل شناخت ناکافی از بازار و پشتوانه مالی با چالش‌های زیادی مواجه هستند به همین دلیل نقش شتابدهنده‌ها در بازارشناسی و شناسایی بازار و موفقیت کسب و کارها پر رنگ می‌شود؛ شتابنده‌ها به صاحبان این ایده‌ها کمک می‌کنند که تعریف درست و اصولی از محصول یا خدمات خود ارائه داده و مشتریان اصلی خود را پیدا کنند. همچنین با سرمایه‌گذاری ایده‌های خام و اولیه‌شان را به واقعیت تبدیل کنند. واکاویی بیشترعلل موفقیت یا شکست استارتاپ‌ها و چگونگی نحوه حمایت شتابدهنده‌ها از استارتاپ‌ها باعث شد تا خبرگزاری سینا گفتگویی با مهدی اسکویی، دانش آموخته MBA سازمان مدیریت صنعتی و قائم مقام مدیرعامل شتابدهنده تریگ‌آپ انجام دهد که در ادامه آن را می‌خوانید:
شتابدهنده تریگ‌آپ از چه زمانی فعالیتش را آغاز کرده است و در چه زمینه‌ای فعالیت دارد؟
شتابدهنده تریگ‌آپ یک شتابدهنده ده ساله و یکی از قدیمی‌ترین شتابدهندههای ایران است که سال 1393 با هدف حمایت از استارتاپ‌ها و جوانان با انگیزه اکوسیستم کارآفرینی از دل مرکز نوآوری فناپ تاسیس شد.
آن زمان حوزه تخصصی این شتاب دهنده پیرامون مباحث سرمایه‌گذاری، حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بود، اما از سال 1396 فعالیتش را گسترش داد و با شرکت شناسا (یکی از نخستین شرکت‌های سرمایه گذاری خطرپذیر کشور) آغاز به کرد. این همکاری باعث شده تا زنجیره ارزش کاملی در مجموعه شناسا از پیش شتابدهی تاPre IPO(پیش فروش عرضه اولیه) به وجود آید.
در حال حاضر بحث سرمایه‌گذاری، سرویس‌دهی به استارتاپ‌ها و کسب‌و‌کارهای نوپا و نوآور را داریم. بخش سرمایه‌گذاری و ارائه سرویس به کسب و کارهای لایه early stage (مراحل بلوغ اولیه) گروه شناسا شامل پیش شتابدهی، شتابدهی و میکرو VC می‌شود که وظیفه این بخش برعهده شتابدهنده تریگ آپ است.
نحوه حمایت این شتابدهنده از تیم‌ها و استارتاپ‌ها به چه صورتی است؟
دو خدمت اصلی که ما در این بخش به کسب و کارهای نوپا و نوآور ارائه می‌دهیم شامل بحث سرمایه‌گذاری و راهبری است. بحث سرمایه‌گذاری در دو سطح شتابدهی و Micro VC انجام می‌شود. در سطح شتابدهی مخاطبان‌مان شامل تیم‌های تازه تاسیسی هستند که ایده و مدل کسب و کارشان در مرحله اعتبارسنجی و اولیه به سر می‌برد و محصولاتشان نیز در مسیر رسیدن به MVP قرار دارد و هنوز وارد بازار نشده‌اند.
در این سطح به تیم‌ها سرویس‌هایی مانند سرمایه‌گذاری تا سقف یک و نیم میلیارد تومان ارائه می‌دهیم. سرمایه‌گذاری نقدی، راهبری، منتورینگ، فضای کار اشتراکی و کمک به جذب سرمایه راند بعد از دیگر خدمات و سرویس‌هایی است که در اختیار این شتابدهنده‌ها قرار می‌دهیم.
سطح میکرو VC نیز ویژه کسب و کارهای رشد یافته است. در این سطح به تیم‌های کامل و بالغی که ایده و مدل کسب‌و‌کارشان معتبر شده است و ورود به بازار اولیه را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند سرویس‌هایی مانند سرمایه‌گذاری تا سقف 6 میلیارد تومان، بحث راهبری و کمک به جذب سرمایه راند بعد ارائه می‌دهیم. مدل مشارکت این شتابدهنده در همه لایه‌های سرمایه گذاری نیز بحث سهام داری(مشارکت در تاسیس یک شرکت) است.
علاوه بر این سرویس‌های اصلی، بستر شتابدهی آنلاینی نیز به نام« تریگیت» در سال 1401 به وجود آوردهایم. در این بستر، خدمات و سرویس‌هایی که برای تیم‌های این شتابدهنده در تهران ارائه می‌شود و در اختیار سایر تیم‌های مراکز نوآوری کشور نیز قرار می‌گیرد.
در حال حاضر چقدر برای خروج موفق تیم‌ها سرمایه گذاری کرده‌اید؟ چند تیم تاکنون موفق شده‌اند؟
یکی از وظایف اصلی شتابدهنده‌ها این است که تیم‌ها ورود موفقی به بازار داشته باشند و برای توسعه بازار نیز سرمایه‌گذاران را برای راند بعدی ترغیب کند. این شتابدهنده نیز در راستای تحقق این امر از سال 1393 تاکنون 71 سرمایه‌گذاری در لایه شتابدهی و میکرو VC داشته که از این میزان 45 درصد تیم‌ها هنوز پابرجا هستند. تاکنون 28 تیم از 71 تیم نیز موفق شده‌اند سرمایه راند بعد خودشان را جذب کنند.
تا پایان سال گذشته حدود 60 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام داده‌ایم. امسال هم برنامه ویژه‌ای داریم و بودجه‌ای قابل ملاحظه نیز برای بحث سرمایه‌گذاری و خدمات‌رسانی به کسب و کارها و استارتاپ‌ها در نظر گرفته‌ایم.
عمدتا در چه حوزه‌هایی سرمایه گذاری می‌کنید؟
تریگ آپ از سال 96 تبدیل به شتابدهنده عمومی شده است و یک سری اولویت‌هایی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند هوش‌مصنوعی و هوشمندسازی صنایع، امنیت غذایی، فین‌تک( فناوری‌های مالی)، لجستیک، سلامت دیجیتال، فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی و معدن دارد. این حوزه‌ها را به گونه‌ای انتخاب کرده‌ایم که بتوانیم علاوه بر سرمایه نقدی، پول هوشمند را نیز در اختیار تیم‌ها قرار دهیم.
نحوه سرمایه گذاری‌تان به چه صورت است؟
این شتابدهنده به دلیل اینکه از دل گروه مالی یکی از بانک‌های ایران بیرون آمده است در حوزه پیرامون فناوری اطلاعات و ارتباطات، انرژی، معدن و امنیت غذایی متخصصان لازم را جذب می‌کند از اینرو در حوزه‌هایی که تخصص نداریم از متخصصان این مجموعهها از قبیل فناپ، گسترش انرژی و میدکو نیز کمک می‌گیریم؛ سعی می‌کنیم تیم‌هایی که به سمت ما می‌آیند را با نظر این متخصصان و بازاری که آنها در اختیار دارند، راهبری و هدایت کنیم تا خروجی بهتری داشته باشند.
علاوه بر این در حوزه صنعت ساختمان و تکنولوژی راه نیز با هلدینگ کیسون مشارکت داشته‌ایم و نهاد مشترکی نیز با این بازیگر بزرگ صنعت ساختمان تاسیس کرده‌ایم و اکنون طرح‌های حوزه ساختمان را در دل این نهاد مشترک بررسی می‌کنیم.
در حال حاضر بقای هر زیست بوم نوآوری در گروی چه عواملی است؟ فکر می کنید رمز موفقیت یک استارتاپ چیست؟
امید، بقای هر استارتاپ، کسب و کار و زیست بومی را تضمین می‌کند. هر کسب و کار، هلدینگ و استارتاپ و زیست بوم موفقی که امروز مشاهده می‌کنیم مرهون تلاش انسان‌هایی بوده که هیچ وقت ناامید نشده‌اند. هیچ وقت کارشان را رها نکرده‌اند. تا لحظه آخر برای آرمان‌ها و اهدافشان جنگیده‌اند. در این بین برخی توانسته‌اند به اهداف خود برسند و ضمن اینکه خودشان منفعت برده‌اند به ملت یا جامعه نیز نفع رسانده‌اند.
یک زیست بوم نوآوری در صورتی زنده می‌ماند که چرخش بچرخد. چرخه زیست بوم نوآوری ایران متفاوت از چرخه نوآوری سایر کشورها نیست. شاید جزئیات متفاوتی داشته باشد اما کلیات آن ثابت است.
در این زیست بوم چه بازیگرانی نقش آفرینی می‌کنند؟ نحوه تعامل شما با این بازیگران چگونه است؟
یکی از بازیگران این زیست بوم دانشگاه‌ها و استعدادها هستند. دانشگاه باید زاینده استعدادها باشد. ما با حضور در دانشگاه‌ها سعی کرده‌ایم آتش امید را در میان جوانان کشور زنده نگه داریم اما متاسفانه بحث مهاجرت دانشجویان بسیار مطرح است. بحث کارآفرینی نیز چندان برای دانشگاه‌ها جذاب نیست. این مساله زنگ خطری برای کشور محسوب می‌شود زیرا دانشگاه به عنوان ورودی این اکوسیستم باید زاینده استعدادهای کشور باشد.
سرمایه‌گذاری شتابدهنده‌ها نیز در این بحث قرار می‌گیرد. اکنون ریسک سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها بسیار بالاست و بسیاری از سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در این بخش دست کشیده‌اند. کسانی هم که اکنون حضور دارند بیشتر در فضای CVC (سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی) و استفاده از اعتبارهای مالیاتی برای شرکت‌های بسیار بالغ‌تر مشارکت دارند. در حال حاضر جای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در لایه early stage احساس می‌شود.
صنعت نیز یکی دیگر از بازیگران این صنعت است. صنعت اکنون با چالش‌های جدی و اولیه‌ای مانند بحث‌های ناترازی، سرمایه در گردش و نقدینگی مواجه است. اولویت صنعت در وهله نخست رفع کردن این چالش‌ها تا ورود به بحث نوآوری است. همچنین به دلیل اینکه اقتصاد بسته‌ای در صنایع وجود دارد، نوآوری به صنایع راهی پیدا نکرده است.
نوآوری در صنعت می تواند دو آورده به همراه داشته باشد. یک حل چالش‌های زنجیره ارزش آن صنعت و دوم ایجاد مزیت رقابتی برای آن صنعت، شرکت و کارخانه است. بحث حل چالش‌های زنجیره ارزش به دلیل اینکه صنعت در چالش‌های ابتدایی به سر می‌برد، عملی نشده است. در بحث مزیت رقابتی هم وقتی اقتصاد صنایع بسته باشد، نوآوری جذابیت ندارد.
در پایان نیز بحث حاکمیت و سیاست گذاری‌های آن مطرح است. در مجموع این زیست بوم زمانی می‌تواند کار کند که تک به تک این اجزا از دانشگاه تا سرمایه‌گذار و صنعت وضع‌شان بهبود پیدا کند تا بتوانند در بحث زایش نوآوری، حمایت از نوآوری و مصرف نوآوری فعالیت داشته باشند، همگی این اجزا باید کار کنند تا این اکوسیستم باقی بماند.
