روزجهانی تیروئید

کم کاری تیروئید :

وقتی غده تیروئید کمتر از حد طبیعی فعالیت کند یا از بدو تولد ناقص شکل گرفته باشد یا به وسیله جراحی کل تیروئید یا قسمتی از آن برداشته شده باشد و یا ید کافی در رژیم غذایی موجود نباشد دیگر نمی‌توان هورمون کافی تولید کند و به این حالت کم کاری تیروئید گفته می‌شود.

در بعضی موارد کم کاری تیروئید ناشی از مشکلی در غده‌ی هیپوفیز است که در مرکز مغز قرار داد. این غده هورمون محرک تیروئید را تولید می‌کند ( TSH ) که با عث می‌شود تیروئید کارش را انجام دهد. اگر هیپوفیز کارش را درست انجام ندهد و به اندازه کافی TSH تولید نکند فعالیت تیروئید نیز کاهش می‌یابد. سایر دلایل کم کاری تیروئید التهاب موقت تیروئید و داروهایی است که بر کارکرد این غده تاثیر می‌گذارد. کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان می‌تواند باعث ایجاد عقب ماندگی‌های ذهنی شود . خوشبختانه وضعیت ایران به دنبال طرح جامع یدرسانی که بیش از 20 سال است در کشور اجراء می‌شود به شکل قابل ملاحظه‌ای از نظر شیوع این بیماری تغییر کرده است. معذالک دانستن برخی نکات تغذیه‌ای مرتبط با این بیماری ضروری به نظر می‌رسد.

در خصوص اینکه پیشگیری از این بیماری تا چه حد از طریق تغذیه و مصرف نمک ید دار امکان پذیر است باید گفت در مواردی که کم کاری تیروئید به علت کمبود دریافت ید است ، بهترین روش پیشگیری مصرف نمک ید دار است که در مراحل خفیف کم کاری قادر است سلول‌های تیروئید را نیز درمان کند.

بدیهی است اگر کم کاری شدید یا طولانی باشد مصرف ید به تنهایی بی فایده خواهد بود و فرد باید ضمن مراجعه به متخصص غدد برای همه عمر از داروهای تیروئیدی با دوز مناسب استفاده کند.

علائم کم کاری تیروئید:

1 ـ خستگی و فرسودگی 2 ـ کندی حرکات و تنبل شدن 3ـ مشکل در تمرکز و فعالیتهای مغزی 4ـ افزایش وزن بدون علت مشخص
 5ـ پوست خشک خشن و خارش دار 6 ـ خشک شدن ، خشن شدن و نازک شدن موها 7ـ احساس سرما مخصوصاً در انتهای دست و پا 8ـ یبوست 9ـگرفتگی عضلانی 10ـ افزایش تعداد و میزان خونریزی ماهیانه
 11ـ ناباروری و یا سقط جنین

پرکاری تیروئید :

وقتی تیروئید بیش از اندازه فعالیت کند و هورمون زیادی تولید کند گفته می‌شود که فرد مبتلا به پرکاری تیروئید می‌باشد.

پرکاری تیروئید می‌تواند به دلیل گره در غده تیروئید ایجاد شود این توده‌ها در تیروئید به وجود می‌آیند و گاهی شروع به تولید هورمون تیروئید می‌کنند. توده‌های بزرگ باعث ایجاد گواتر می‌شوند و مشهود هستند. توده‌های کوچک‌تر با سونوگرافی قابل تشخیص هستند.

علائم پرکاری تیروئید :

1ـ عصبی شدن 2ـ تحریک پذیری 3ـ افزایش تعریق 4ـ نازک شدن پوست و ناخن 5ـ مشکل در دید 6ـ نازک و شکننده شدن موها 7ـ ضعف عضلانی مخصوصاً در بالای بازو و رانها 8ـ لرزش دستها 9ـ اضطراب و اختلال حواس 10ـ بی خوابی 11ـ تپش قلب 12ـ افزایش حرکات روده 13 ـ کاهش وزن علیرغم افزایش اشتها 14 ـ کم شدن میزان و تعداد خونریزی ماهیانه

تشخیص اختلالات تیروئید

میزان هورمون محرک تیروئید ( TSH ) یک نوع هورمون اصلی که کار تیروئید را تنظیم می‌کند در آزمایش خون مشخص می‌شود. اگر میزان TSH بالا باشد نشان دهنده‌ی این است که کارکرد تیروئید بسیار پایین است ( کم کاری تیروئید ) اما اگرTSH پایین باشد نشان دهنده‌‌ی این است که تیروئید بیش از اندازه کار می‌کند ( پرکاری تیروئید) . در برخی موارد برای تشخیص مشکل تیروئید نیاز به عکس برداری است.

درمان کم کاری تیروئید :

اگر تشخیص پزشک کم کاری تیروئید باشد هورمونهای تیروئید را به صورت قرص تجویز خواهد کرد . این درمان در طولانی مدت باعث می‌شود فرد انرژی بیشتری داشته باشد ، کلسترولش پایین بیاید و به تدریج کاهش وزن داشته باشد. بیشتر افرادی که کم کاری تیروئید دارند باید این قرص‌ها را تا پایان عمر استفاده کنند.

درمان پرکاری تیروئید:

شایع ترین درمان برای پرکاری تیروئید داروهای ضد تیروئید است که باعث کاهش هورمونهای تولید شده توسط تیروئید است. داروها ممکن است باعث کاهش نبض و لرزش شوند . ید رادیواکتیو در طی 6 تا 18 هفته غده تیروئید را نابود می کند. بعد از اینکه غده تیروئید از بین رفت یا توسط جراحی برداشته شد بیمار باید قرص هورمونهای تیروئید را استفاده کند و باید از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D ، گروه Bبه خصوص B12 را در طول درمان دریافت کنند.

منبع:دانشگاه علوم پزشکی