تائید هفتمین سیاره تراپیست – 1
زمانی که خبر کشف مجموعه سیاره‌های فراخورشیدی تراپیست – 1 منتشر شد، موجی از هیجان جامعه علاقه‌مندان علوم و به‌خصوص فضا را فراگرفت. کشف منظومه‌ای که احتمالا هفت‌سیاره در خود دارد و برخی از آن‌ها در موقعیت معروف به کمربند حیات قرار دارند و از سوی دیگر ابعاد و جرم آن‌ها قابل‌مقایسه با سیاره زمین است، گامی دیگر در راه کشف سیاره‌های کاملاً زمین مانند به شمار می‌رفت. از سوی دیگر ستاره میزبان این منظومه یک کوتوله قرمز بود. گونه‌ای رایج از ستاره‌های کم جرم در عالم ما که وجود این‌چنین منظومه‌ای در اطراف آن احتمال اینکه تعداد بیشتری از سیاره‌های فراخورشیدی در عالم وجود داشته باشند را افزایش می‌داد.
حال گروهی از محققان به سرپرستی دانشگاه واشنگتن با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط تلسکوپ فضایی کپلر به بررسی وضعیت بیرونی‌ترین سیاره از هفت‌سیاره فراخورشیدی تراپیست – 1 پرداخته‌اند.
آن‌ها بر اساس این داده‌ها موفق شده‌اند تائید کنند که بیرونی‌ترین عضو این خانواده فراخورشیدی که با نام تراپیست – اچ (Trappist 1- h) شناخته می‌شود، هر 18.77 روز یک‌بار دور ستاره مادر خود می‌گردد و دمای سطحی آن فوق‌العاده پایین و احتمال زیست پذیری آن به گونه چشمگیری اندک است.
بر اساس این گزارش این داده‌ها و بررسی آن‌ها نشان داد که این سیاره دقیقاً در همان‌جایی قرار دارد که مطالعات قبلی وجود آن را تخمین می‌زد. در زمان کشف این منظومه دانشمندان بامطالعه آهنگ دوران مداری شش سیاره داخلی الگویی را مطرح کرده بودند که بر اساس آن وجود سیاره هفتمی را به‌طورجدی تقویت می‌کرد. اکنون این محققان توانسته‌اند دقیقاً در همان مدار وجود سیاره هفتم را تائید کنند.
ستاره تراپیست -1 کوتوله سرخی در فاصله 40 سال نوری از ما و در راستای صورت فلکی دلو قرار دارد.
گروهی از دانشمندان دانشگاه لییژ در بلژیک در سال 2016 با انتشار مقاله‌ای خبر از کشف سه سیاره در اطراف این ستاره دادند و در سال 2017 با به‌روزرسانی داده‌های خود خبر از وجود سه تا چهار سیاره دیگر در آن منظومه دادند. خبری که واکنش‌های بسیاری را ایجاد کرد. چراکه احتمال می‌رفت سه مورد از این سیاره‌ها در منطقه معروف به کمربند حیات ستاره مادر باشند و احتمال وجود آب مایع بر سطح آن‌ها وجود دارد.
دلیلی که باعث شک در مورد وجود مؤلفه هفتم این منظومه سیاره‌ای می‌شد، این بود که در تحقیق اولیه گروه تحقیق تنها توانسته بود یک گذر این سیاره را رصد کند و البته مدار سایر سیاره‌ها احتمال وجود آن را تقویت می‌کرد. محققان برای بررسی مجدد این ساختار به سراغ داده‌های 79 روز رصد مأموریت کپلر در دومین دور مأموریت خود رفتند و توانستند در دل این داده‌ها چهار گذر این مؤلفه از مقابل ستاره مادر خود را تائید کنند.
هفت سیاره این منظومه دارای تشدید (هماهنگی) مداری هستند؛ و از این نظر رکورددار سیاره‌های فراخورشیدی به شمار می‌روند که مدت تناوب آن‌ها دارای رزنانس با یکدیگر است.
وجود این هماهنگی مداری برای بررسی ساختار و تاریخچه این منظومه فوق‌العاده مهم است و احتمال می‌رود حاصل شرایطی باشد که از دل آن سیاره‌ها شکل‌گرفته‌اند و شاید با کمک آن بتوان به برخی از اسرار دوران شکل‌گیری این سیاره‌ها پی برد.
سیاره‌های فراخورشیدی یکی از موضوعات مهم و جذاب در بررسی‌های نجومی به شمار می‌رود که انتظار می‌رود تا سال‌های آینده در کانون توجه کاوش‌های علمی قرار داشته باشد.
استفاده از تلسکوپ‌های فضایی و ابزارهای بزرگ رصدی زمینی برای کشف آن‌ها رواج گسترده‌ای یافته است اما بااین‌وجود بسیاری از ابزارهای کوچک‌تر نیز می‌توانند در این کاوش‌ها مشارکت داشته باشند و حتی بسیاری از ستاره شناسان غیرحرفه‌ای نیز می‌توانند در ایان زمینه و با کمک ابزارهای شخصی خود به مشارکت با نهادها علمی پرداخته و آن‌ها را در کاوش‌های خود یاری کنند.
بررسی سیاره‌های فراخورشیدی همچنینی یکی از اهداف علمی تأسیس رصدخانه ملی ایران است که با افتتاح آن امید می‌رود محققان ایرانی نیز دسترسی ساده‌تری به داده‌های رصدی برای کاوش این منظومه‌های فراخورشیدی داشته باشند و بتوانند در این جستجوی جهانی برای یافتن دنیاهای تازه مشارکت کنند.
–
پوریا ناظمی
No tags for this post.
