زمانی که در نظرسنجی خروج از اتحادیه اروپا، مردم انگلستان رأی آری به صندوق‌ها ریختند، نگرانی‌های بسیاری بخش‌های بزرگی از فضای اجتماعی این کشور را در برگرفت و یکی از گروه‌هایی که به‌طورجدی نسبت به چشم‌انداز آینده جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا هشدار دادند، مقام‌های علمی و دانشمندان این کشور بودند.
دلایل زیادی برای این نگرانی وجود داشت. ازجمله این دلایل می‌توان به کاهش همکاری‌های بین‌المللی، کاهش امکان استفاده دانشمندان انگلیسی از منابع مشترک علمی اتحادیه اروپا و همچنین کاهش امکان استفاده از همکاری دانشمندان اروپایی در نهادهای علمی انگلستان اشاره کرد.
همچنین سیاست‌های خروج از اتحادیه می‌توانست بر بازار اقتصادی این کشور تأثیر بگذارد که درنتیجه آن میزان سرمایه در اختیار برای دانشمندان به چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کرد.
حال و در آستانه انتخابات زودهنگام انگلستان، هر سه حزب اصلی انگلستان که برای دست‌یابی به دولت اکثریت در حال رقابت هستند وعده داده‌اند بودجه‌های پژوهشی را در دولت‌های خود افزایش دهند.
هر سه حزب در برنامه‌های جامع و نقشه راه خود برای انتخابات بر افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه پژوهش‌های علمی تأکید کرده‌اند و اگرچه هیچ‌یک از آن‌ها جزییات این افزایش را اعلام نکرده‌اند، این اجماع بر سر افزایش بودجه پژوهشی باعث آرامشی نسبی و کاهش نگرانی نسبت به چشم‌انداز آینده علمی این کشور در بین نهادهای علمی شده است.
در حال حاضر بودجه پژوهشی انگلستان در حدود 1.2% تونلید ناخالص ملی این کشور است این عدد از متوسط بودجه پژوهشی اروپا که 2% تولید ناخالص ملی است کمتر است. انگلستان همچنین از این نظر از بسیاری از دیگر کشورهای توسعه‌یافته عقب است.
مقایس بودجه پژوهشی و تحقیق و توسعه در برخی از کشورها – منبع Nature
دولت محافظه‌کار فعلی که حداقل بر مبنای نظرسنجی‌های موجود شانس بالایی برای پیروزی در انتخابات ماه خرداد در اختیار دارد وعده داده است این بودجه را در طی بازه‌ای 10 ساله به 2.4% تولید ناخالص ملی برساند و در فراسوی این بازه زمانی به سمت تحقق بودجه 3 درصدی حرکت کند. حزب کارگر نیز وعده بودجه 3 درصدی برای سال 2030 را داده و حزب لیبرال دموکرات، که به‌طور سنتی حزب سوم نظام سیاسی انگلستان به شمار می‌رود قول داده است که در درازمدت سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه را در همه بخش‌های اقتصاد، دو برابر کند. گرچه این وعده‌ای جذاب به شمار می‌رود اما هیچ‌یک از احزاب در پیروزی نخواهند توانست در بازه‌ای یک دوره‌ای آن را تحقق بخشند. همچنین رشد سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه نیازمند افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است و شاید به‌تنهایی دولت نتواند آن را به سرانجام برساند. بااین‌وجود این وعده که به‌طور مشترک مورد تائید همه احزاب قرارگرفته است می‌تواند برای آینده فعالیت‌های تحقیقی دانشمندان انگلستان آرامش‌بخش باشد.
بر اساس تحلیل گروه تحقیقات علوم و مهندسی برای تحقق هدف بودجه 3 درصدی پژوهشی دولت انگلستان لازم است افزون بر شش میلیارد پوند، بودجه فعلی، 6 میلیارد پوند معادل 8 میلیارد دلار دیگر نیز به این موضوع اختصاص دهد. این محاسبه با این فرض انجام‌شده که به ازای هر پوندی که دولت در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کند بخش خصوصی نیز دو برابر آن را وارد این چرخه کند.
این نخستین بار از سال 2004 است که احزاب انگلستان خود را نسبت به افزایش چشمگیر بودجه پژوهشی مقید می‌کنند. آخرین بار سیزده سال پیش بود که حزب کارگر که در آن زمان دولت را در اختیار داشت، سعی کرد ت بودجه پژوهشی را برای سال 2014 به 2.5% تولید ناخالص ملی برساند اگرچه با توجه به بحران‌های مالی این وعده تحقق نیافت.
از حدود سال 200 بسیاری از دانشمندان و فعالان علمی انگلستان شرایط ایدئال را برای بودجه پژوهشی رسیدن به عدد 3% تولید ناخالص ملی بیان کرده‌اند بااین‌وجود تحلیل‌های متخصصان اقتصاد علم پیشنهاد می‌کند که عددی در حدود 2.5% عدد بهینه‌ای برای رشد تحقیقات در انگلستان خواهد بود.
نکته دیگری که در حاشیه این ارزیابی قرار دارد این مسئله است که برخی از کارشناسان وعده بودجه پژوهشی به شکل عمومی را معیاری نادقیق ارزیابی می‌کنند. آن‌ها بیان می‌کنند با توجه به اینکه هزینه‌های پژوهشی به‌طور غیرمتناسب در بخش‌های مختلف هزینه می‌شود و برای مثال حوزه‌هایی مانند صنایع دارویی بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها و بودجه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند، تنها اشاره به عدد کلی هزینه‌های پژوهشی معیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری در توسعه علم نخواهد بود.
نکته مهم دیگر که می‌تواند برای کشورهای درحال‌توسعه ارزشمند باشد این است که حتی در جوامع توسعه‌یافته که سابقه طولانی علمی و پژوهشی دارند و برخی از آن‌ها ازجمله بانیان دوران علمی به شمار می‌روند، تلاش برای رشد علمی و تأمین هزینه‌های موردنیاز آن امری قطعی به شمار نمی‌رود و جامعه علمی برای بقا و ادامه رشد خود نیاز به حضور مداوم در گفتگویی ملی داشته و به‌طور دائم باید برای رشد خود تلاش کنند.
—
پوریا ناظمی
No tags for this post.