هفته ملی کودک، فرصتی طلایی برای بازنگری در نگاهمان به کودکان است. حال خوش کودک تنها در اسباببازیهای گرانقیمت یا موفقیتهای درسی خلاصه نمیشود، بلکه در حضور مؤثر، عشق بیقید و شرط و ارتباط عاطفی امن شکل میگیرد.
در یادداشتی که اعظم موسوی، فعال فرهنگی حوزه کودک و نوجوان به مناسبت هفته ملی کودک در اختیار خبرگزاری سینا قرار داده است، به اهمیت توجه جدی به کودکان و نیازهای عاطفی، روانی و اجتماعی آنها پرداخته است. در این یادداشت آمده است:
به نام خدای خوب بچههای خوب
برای کودکی، برای حال خوش؛ هر کودک نشانی خداست
بچههای خوب و مهربان و عزیز دنیا! سلام.
روزتان مبارک.
میخواهم برای خودم و برای بزرگترها از شما بنویسم و با همفکری یکدیگر برای تقویت حال خوش شما تلاش کنیم.
بقیهی حرفهایم خطاب به خودمان است؛ ما آدمهای بزرگسال: سلام آدم بزرگها! روز جهانی و هفتهی ملی کودک مبارک.
بیتردید ایجاد حال خوش در سایهی برقراری ارتباط عاطفی میسرتر است. در دنیای پر شتاب امروز، روزگاری که چالشها و ناهمواریهای زندگی، فزونی یافته، یکی از ارزشمندترین هدایایی که میتوان به کودک بخشید، ایجاد بستری برای حال خوش واقعی در زندگیست.
این حال خوش نه به معنی نبودن مشکلات بلکه با مفهوم داشتن توانمندی در مواجهه با آنها، ساخت لحظات لذتبخش و احساس امنیت و تعلقخاطر است. برای رسیدن و ثبات حال خوش و تابآوری در برابر سختیها هم ارتباط عاطفی عمیق و پایدار بین والدین و کودکان نقطه عطف است.
کودکی که بداند شنیده و دیده میشود، قدرت بیشتری برای کشف جهان، آموختن از تجربیات و ساختن آیندهای روشن برای خود خواهد داشت. این بار فکر کردم از حال خوش کودکان در عصر دیجیتال بنویسم یا از حال خوش و مسئولیت اجتماعی و یا تمرکز بر سلامت روان.
با باور به درهم تنیدگی این موضوعات، تصمیم گرفتم بر حال خوش با تکیه بر صدا و خواستهی خود کودکان تمرکز کنم. کودکان چه میخواهند؟ مهربان بودن، مشارکت، انعطافپذیری، ایجاد حس امنیت و محیط امن عاطفی، حضور در کنار کودک، پذیرش او، عشق ورزیدن به او، تشویق و حمایت، حضور و همراهی همدلانه، آغوش کافی، احترام به حال و هوای کودک و ایجاد حس ارزشمندی، خواستههای همه کودکان جهان است.
کودک شاد، آیندهای روشن خواهد داشت اگر به ریشههای عمیقتر حال خوش یعنی سلامت روان توجه ویژه داشته باشیم. برای کودکانی که جهان را از پنجرهای کوچکتر و رنگارنگتر نسبت به بزرگسالان مینگرند، تعاریف سادهتر، عمیقتر و در عین حال پر چالشتری برای حال خوش وجود دارد.
باید تلاش کرد در شلوغی روزمرگیهایمان، صدای کودکان گم نشود. در معماری حال خوش از نگاه کودک، خواستهها فراتر از بازیهای گرانقیمت و کتابهای کمک آموزشی هستند. کودکان خواهان شهر و مدرسهای هستند که به آنان اجازه دهد بدون ترس، بدون فشار اضافی و با احترام زندگی کنند.
هفته ملی کودک فرصت مغتنمی است تا بزرگسالان، معماری زندگی کودکان را نه بر اساس خواستههای خودشان بلکه بر پایه تعریف کودکان از حال خوش، طرحی دوباره بزنند. بزرگترها میتوانند برای تقویت حال خوش مورد نظر کودکان با ایجاد ارتباط عاطفی و شنیدن فعال، واگذاری مسئولیتهای کوچک و معنادار و ایجاد تعادل در عصر دیجیتال، قدمهای بزرگی بردارند و البته که در این میان، ارتباط عاطفی، نقش مهمتری را در سلامت روان و حال خوش کودکان ایفا میکند.
اگر بپذیریم که حال خوش یک سفر است و نه مقصد، خواهیم پذیرفت که حال خوش یک مقصد نهایی و ثابت نیست بلکه مسیری پویا و در حال تکامل است؛ همان طور که کودکان رشد میکنند و با چالشهای جدیدی روبرو میشوند، نیازهای عاطفی متفاوتی هم خواهند داشت. سفری که به صبوری و تلاش مداوم والدین نیازمند است.
در سایهی این ارتباط، کودک با مشکلات مقابله میکند و او را قادر میسازد تا معنای واقعی حال خوب را در زندگی خود کشف و درک کند. کودکی که احساس میکند دوست داشته میشود، قدرت لازم برای تبدیل شدن به انسانی سالم، خوشحال و سازنده را خواهد داشت.
در این راه شناخت زبان کودکان، اولین گام برای برقراری ارتباط مؤثر است. والدین آگاه با درک زبان احساسات کودک در قالب شنیدن فعال و پذیرفتن احساساتشان بدون قضاوت، به کودک اطمینان میدهندکه احساساتشان قابل درک است. شعار «کودکان، حال خوش زندگی» هدف والدین مسئولی است که در پی ایجاد فضایی هستند که در آن کودکان نه تنها نیازهای اساسیشان برآورده شود بلکه از نظر عاطفی نیز غنی، شاد و آماده پیمودن مسیرهای سخت زندگی باشند.
هر کودک نشانی خداست؛ مراقب نشانیهای خدا باشیم.