نتایج یک مطالعه جدید نشان میدهد که سیتی اسکن دوطرفه (DECT) سر و گردن، اگرچه یک ابزار تصویربرداری پیشرفته و مفید برای تشخیص بیماریهای انکولوژیک و عروقی است، اما با خطر افزایش دوز پرتو و به تبع آن، افزایش احتمال بروز سرطان به ویژه در زنان و افراد جوانتر همراه است.
به گزارش خبرگزاری سینا، در پژوهشی که توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده، به بررسی دوز پرتو دریافتی اندامها، دوز موثر و خطر بروز سرطان ناشی از انجام سیتی اسکن دوطرفه سر و گردن پرداخته شده است.
این تحقیق بر روی ۱۲۲ بیمار که تحت سیتی اسکن دوطرفه سر و گردن قرار گرفته بودند، انجام شد. دوز دریافتی هر یک از اندامها و دوز موثر با استفاده از نرم افزار تخصصی «ImpactDose» محاسبه شد. همچنین، خطر بروز سرطان مرگبار (REID) با به کارگیری مدلهای کمیته BEIR VII آکادمی ملی علوم آمریکا برآورد گردید.
یافته های کلیدی:
1. دوز اندامها:
- بیشترین دوز پرتو در هر دو جنس مذکر و مونث به غده تیروئید رسید. پس از آن، غدد بزاقی، ناحیه خارج قفسه سینه و مخاط دهان در رتبه های بعدی قرار داشتند. تمامی مقادیر دوز دریافتی اندامها پایینتر از حد مجاز توصیه شده توسط کمیسیون بین المللی حفاظت در برابر پرتو (ICRP) بود.
2. دوز موثر:
- میانگین دوز موثر در زنان (۱.۷۸ میلی‌سیورت) به طور قابل توجهی بالاتر از مردان (۱.۳۶ میلی‌سیورت) بود.
3. خطر سرطان (REID):
- میانگین خطر بروز سرطان مرگبار ناشی از این تصویربرداری برای مردان ۵۵.۰۷ در هر یک میلیون و برای زنان ۱۲۰.۶۶ در هر یک میلیون نفر برآورد شد.
- این خطر با افزایش سن بیماران به طور معناداری در هر دو جنس کاهش یافت.
- خطر سرطان در زنان در تمامی سنین به وضوح بالاتر از مردان بود که این امر به حساسیت بیشتر برخی اندامها مانند پستان و ریه در زنان نسبت به پرتو نسبت داده شده است.
- در بین انواع سرطانها، خطر بروز سرطان ریه در هر دو جنس و سرطان پستان در زنان از بالاترین مقادیر برخوردار بود.
آرش صفری و دیگر همکارانش در این پژوهش تأکید دارند: یافته های این پژوهش به پزشکان کمک میکند تا در درخواست سیتی اسکن دوطرفه، به ویژه برای بیماران جوان و زنان، به طور دقیقتر توازن بین مزایای تشخیصی این روش و خطرات بالقوه پرتو را بسنجند.
این مطالعه همچنین بر لزوم توجیه پذیری در درخواست آزمایش و بهینه سازی پروتکل های اسکن توسط رادیولوژیست ها و تکنولوژیست ها برای کاهش دوز پرتو تا حد ممکن (اصل ALARA) تأکید میکند.
دقت در محدوده اسکن برای جلوگیری از تابش غیرضروری به اندامهای حساسی مانند ریه و پستان نیز از دیگر توصیه های این تحقیق است.
به گزارش سینا، سیتی اسکن دوطرفه سر و گردن یک فناوری ارزشمند در تشخیص پزشکی است، اما آگاهی از دوز پرتو و خطرات بلندمدت آن برای پزشکان و بیماران ضروری است.
این پژوهش در نشریه Radiation physics and chemistry منتشر شده است.