یادداشت بهروز رشیدی، فعال فرهنگی و استاد دانشگاه:
خلاء قاطعیت و شفافیت مسأله اصلی دولت است/منظومه استارت آپ‌ها نسخه درمان نظام اجرایی را با خود دارد
بهروز رشیدی، فعال فرهنگی و استاد دانشگاه به مناسبت هفته دولت یادداشتی اختصاصی در اختیار خبرگزاری سینا قرار داده است. او در یادداشت به بودجه سالانه کشور اشاره کرده و آن را تنها یک جدول اعداد و تغییر حقوق و مالیات ندانسته بلکه این سند را این سند به‌مثابه «نوار قلب» نظام اجرایی، توان و کاستی‌های آن را آشکار می‌کند و اگر با شفافیت نقد و تحلیل شود، می‌تواند مسیر برون‌رفت از بسیاری مشکلات مزمن را نشان دهد. در ادامه این یادداشت آمده است:
به گزارش خبرگزاری سینا، مطابق جدول زمانی برنامه و بودجه کشور هرسال فعالیت‌ها و اقدامات مشخصی به عهده‌ی دولت و مجلس است که به دلیل تکرار هرساله چندان در محل اعتنا و توجه قرار نمی‌گیرد. حتی برای رسانه‌های کشور صرفا موضوعات مشخصی مانند تغییر حقوق و دستمزد و عیدی و پاداش یا حداکثر اخبار مربوط به تغییرات جزیی در مالیات به تیترهای آشکار می‌رسد . اما واقعیت این است که سند بودجه و برنامه کار دستگاه‌ها نقشه اصلی امور اجرایی است. اهمیت این سند چنان است که همچون نوار قلب می‌تواند بیماری یا تندرستی نظام اجرایی را آشکار کند مشروط بر آنکه دقت و شفافیت در بررسی و بیان مسائل وجود داشته باشد.نقد و تحلیل سند بودجه قادر است دلایل رکود یا صعود شاخص‌های تحول را بازگو کند به شرط آنکه بیان مسائل شفافیت لازم را داشته باشد .گرچه بیان شفاف مسائل به معنای حل مشکلات نیست چرا که بیان شفاف شرط لازم است اما کافی نیست.
باید توجه داشت که برخی از مسائل اصلی کشور که در اطراف مبحث بودجه مطرح می‌شود با راه های برون‌رفت کشور از چنبره مشکلات ارتباط و موضوعیت مستقیم دارد و روشن است که با دقت و درس آموزی از تجارب در دسترس می توان ریشه مشکلات را شناسایی و رفع و رجوع کرد.
مقصود اصلی این یادداشت این است که برخلاف نظر برخی مدیران اجرایی و کارشناسان که معضلات اجرایی کشور را ریشه دار و پردامنه دانسته و حل آنها در کوتاه مدت غیرممکن می دانند، به استناد تاریخچه تحلیلی استارت آپ ها و فعالیت دانش بنیان برخی معضلات بزرگ اجرایی با راه حل های منطقی و واقع بینی قابل حل هستند.
در دیگر کشورهای صنعتی و پیشرفته دنیا نیز همین قاعده دارای مصداق و نمونه عینی بوده است. وقتی امور اجرایی استارت آپ ها در مقایسه با امور اجرایی دولت ها و صنایع بزرگ مقایسه شد خیلی روشن و آشکار دلایل برتری روش استارت آپ ها معلوم شد.
همین وضعیت در کشور ما نیز تجربه شده و در عمل دیده شد که مثلا وجود قاطعیت و شفافیت واقعی چگونه می تواند به سرعت ریشه مشکلات را بخشکاند. برای نمونه وجود نظام هزینه و فایده در دولت و صنایع بزرگ سابقه بسیار طولانی دارد ولی در عمل به دلیل نبود قاطعیت و شفافیت در مدیران عملاً فرمول بی نتیجه ای است اما در یک استارت اپ که مبتنی بر قاطعیت و شفافیت اداره می شود همین فرمول راهگشای مدیران است.
براین اساس تصریح می شود که بررسی تاریخچه شبکه فعالیت استارت آپ های موفق در ایران و دیگر کشورها در عمل یک کانون درس آموزی و راه شناسی علمی و اجرایی است .اگر مدیران دولتی که سالها با مشکلات غیر قابل حل مواجه بوده اند سرنوشت یک استارت آپ موفق را منبع الهام ساخته بودند بی تردید خالی از نتیجه نبود.
مطابق تربیت و رویه یک کار دانش بنیان می‌توان سند بودجه را همچون یک سند درمانی به حساب آورد که قابلیت توضیح مشکلات اجرایی را دارد. به شرط آنکه همراه با بیان صریح و شفاف قرار باشد قاطعیت در عمل نیز وجود داشته باشد.
برای شرح موضوع شاید ذکر این نمونه خالی از لطف نباشد ؛ تقریباً همه روسای جمهور همزمان با مطرح شدن بحث بودجه کشور با صراحت لزوم تطابق بودجه با عملکرد موسسات و دستگاه ها را تذکر می‌دهند و حتی بعضی از آنها جملاتی بر زبان آورده‌اند که به عنوان جملات دارای کنایه معروف شده است. اما در عمل هر سال همان اشتباه تکرار می شود و موسسات و دستگاه های متعددی بدون خروجی از بودجه دولت بهره مند می شوند.
آیا این عجیب نیست که برخی مسائل و مشکلات و از جمله همین تذکر صریح رئیس جمهور در مقام عمل مورد بی توجهی واقع می شود؟ چرا اصلاح بعضی رویه‌ها که اتفاقاً مورد قبول همگان نیز بوده و هست، هیچ گاه در مقام عمل مورد توجه واقع نشده و در همچنان بر همان پاشنه غلط می‌چرخد.
آیا نباید تیجه گرفت که حلقه اصلی گمشده نبود شفافیت وقاطعیت در اجرای نهایی است. ؟ تفاوت یک استارت اپ موفق با یک دستگاه عریض و طویل دولتی در چیست؟
پاسخ این پرسش را نباید چندان سخت و پیچیده فرض کرد زیرا در ساختار قوا و مناسبات دستگاه‌ها مصالح و ملاحظاتی هست که فراتر از مواضع آشکار دولت و مجلس قرار می‌گیرد از این رو وجود عارضه به روشنی نشان می‌دهد که خلاء قاطعیت و شفافیت در دستگاه دولتی مسبب مشکلات شده و اتفاقاً در ردیف همان مسائلی است که در استارت آپ ها به سرعت حل و رفع می شوند.
بنا بر آنچه گفته شد از جانب بخشی از خانواده استارت آپ های ایرانی شایسته است به بهانه هفته دولت چند نکته را در این خصوص خطاب به دولت بازگوکنیم؛
عقربه ها برای دولت به سرعت در حرکت هستند و فرصت‌ها همچون گذر ابرها از دست می روند. اگر طبق نظر دولت رویه‌های اجرایی و الگوهای حکمرانی دارای مشکلات جدی بوده چرا اهتمامی برای رفع این مشکلات مشهود نیست ؟ اگردر طول دوره ای قبلی اعتماد عمومی به دولت تضعیف شده و اکنون لزوم اصلاح ساختارهای معیوب مطرح شده چرا دولت قدم‌های قاطع خود را برای حل و رفع نهایی برنمی دارد؟
آیا دولت مطابق همان مسیرهای قبلی در حال حرکت است ؟آیانظام شایسته‌سالاری یک شعار برای آغاز کار دولت بود یا هنوز در دستور کار است؟ چرا دایره بسته انتصابات سیاسی و اقتصادی و علمی و فنی باز نمی شود به یقین قاطعیت و حاکمیت قانون و ضابطه نوشدارویی است که اگر دیر برسد فرصت ها نابود خواهندشد.
در جوامع دیگر مدیران ارشد اقتصاد و تولید و تجارت اعتراف کرده و به روشنی می‌گویند ما از چرخه امور اجرایی دراستارت آپ‌ها در عمل آموختیم که دولت فربه فقط بار سنگینی بر دوش کشور است ولذا هر روز رویه کوچک سازی بار دولت ادامه می‌دهیم. آیا مدیران کشور ما نیز چنین برداشتی دارند؟
بی تردید این موارد تنها درس‌ها و آموزه‌های استارت‌آپ‌ها نیست و طبق آنچه گفته شد اگر خلاء بزرگ نظام اجرایی و چرخه امور کشور ؛ نبود قاطعیت و شفافیت و لزوم حفظ فرصت‌هاست ، طبق تجربه عینی و مستقیم استارت‌آپ‌ها حل این معضل تنها با اکسیر جادویی قاطعیت و شفافیت امکان پذیر است. قاطعیت و شفافیت را از یاد نبریم.
