توسعه صنایع خلاق در دستور کار پارک‌های علم و فناوری کشور قرار گرفت

 

 

دومین رویداد تخصصی صنایع خلاق و فرهنگی پارک‌های علم و فناوری کشور، توسط معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف و به میزبانی پارک فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی، دوشنبه 3 شهریورماه امروز صبح با حضور جمعی از مسوولان و مدیران کشور در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار شد.

 

فرزانه صدقی: این رویداد با حضور مدیران و مقامات ارشد حوزه فناوری و نوآوری کشور از جمله دکتر علی منتظری (رئیس جهاددانشگاهی)، دکتر محمدنبی شهیکی (معاون فناوری و نوآوری وزارت عتف)، سیدمهدی شریفی (دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق)، دکتر محمدحسین ایمانی‌خوشخو (رئیس دانشگاه علم و فرهنگ و پارک صنایع فرهنگی)، فرید رائد فریدزاده (رئیس سازمان سینمایی)، دکتر سیدمجید سجادی‌نیری (رئیس صندوق سرمایه‌گذاری پرخطر) و رؤسای پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور برگزار شد. در این رویداد، سخنرانی‌ها و پنل‌های تخصصی در موضوعات مختلف از سوی فعالان زیست‌بوم فناوری ارائه خواهد شد.

 

 

 با همکاری نهادها جایگاه ایران را  ارتقاء دهیم

به گزارش خبرگزاری سینا، در ابتدای مراسم محمد حسین آشتیانی، دبیر کارگروه توسعه صنایع خلاق معاونت فناوری و نوآوری وزارت عتف در این رویداد گفت: طی دو دهه اخیر صنایع خلاق در GDP یا GVA در کشورهای پیشرفته رشد چشمگیری یافته است. طبق گزارش‌ها‌ سهم صنایع فرهنگی و خلاق در اقتصاد کسب و کار (DVA) حدود ۲.۲ درصد است. در برخی کشورها اشتغال در صنایع فرهنگی وخلاق معادل یک شغل از هر ۲۰ شغل ( ۲ درصد از کل اشتغال) بوده است. در برخی از مناطق شهری و پایتخت ها این مهم به ۱ شغل از هر ۱۰ شغل ( ۱۰ درصد) می‌رسد.

وی افزود: امروزه صنایع خلاق نقش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محوری در اتحادیه اروپا ایفا می کنند. صنایع فرهنگی و خلاق تقریباً ۳.۹۵ درصد از ارزش افزوده کل اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد و حدود ۸ میلیون شغل ایجاد می‌کنند. صنایع خلاق در روسیه نیز راهی برای برون رفت از بحران اقتصادی پس از چالش‌ها و تحریم های بین المللی بوده است.

وی بیان کرد: طبق اعلام نخست وزير روسیه در سال ۲۰۲۴ سهام اقتصاد خلاق از GDP روسیه بیش از ۴درصد با ارزشی معادل تقریبا ۷٫۵ تریلیون روبل بوده است. این در حالی است که طبق گزارش های دانشگاه HSE (موسسه مطالعات آماری و اقتصاد دانش سهم) صنایع خلاق در GDP در سال ۲۰۱۹ تنها ۴.۲ درصد بوده است. همچنین صنایع فرهنگی و خلاق در حال تجربه تجدید حیات در آفریقا هستند و با جذب سرمایه گذاری و گسترش زیرساخت‌های دیجیتال پتانسیل بالایی برای رشد اقتصادی و اشتغال زایی دارند. در سال ۲۰۲۲ بیش از دو میلیون شغل توسط صنایع فرهنگی و خلاق در آفریقا ایجاد شده است.

وی به وضعیت صنایع خلاق در ایران اشاره کرد و گفت: در گذشته، تنها صادرات فرش ایران سالانه حدود ۲ میلیارد دلار ارزآوری داشت؛ اما امروز این رقم به کمتر از ۲۰ میلیون دلار کاهش یافته است؛ برخی حتی آن را کمتر از ۱۵ میلیون دلار برآورد می‌کنند. این آمار نشان‌دهنده ضعف جدی در بهره‌برداری از ظرفیت صنایع خلاق داریم. امیدواریم با همکاری نهادهایی مانند ستاد صنایع خلاقیت ریاست‌جمهوری و پارک‌های علم و فناوری، بتوانیم توسعه صنایع خلاق در کشور را تسریع کرده و بار دیگر جایگاه ایران را در صادرات جهانی ارتقاء دهیم.

 

 

بیشتر بخوانید

صنایع خلاق؛ راه نجات از بحران اقتصادی

 

 

پیوند هوش مصنوعی با سینما و موسیقی

محمدایمانی خوشخو، رئیس دانشگاه علم و فرهنگ و رئیس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی نیز در این رویداد گفت: صنایع فرهنگی از جمله حوزه‌هایی هستند که حتی در زمان بحران می‌توانند به فعالیت ادامه دهند، امید ایجاد کرده و به انسجام اجتماعی کمک کنند.

وی افزود: صنایع خلاق با ویژگی‌هایی که دارند، بستری برای سلامت روان جامعه فراهم می‌کنند. وقتی فرد با امید زندگی کند و مشغول فعالیت باشد، کار خود را تعطیل نخواهد کرد؛  به عنوان مثال در ۱۲ روز بحرانی اخیر هیچ‌یک از شرکت‌های ما تعطیل نشدند. هرچند دشواری‌هایی وجود داشت؛ اما این تجربه نشان داد که صنایع خلاق با ظرفیت‌های ویژه خود می‌توانند از بحران عبور کنند و جامعه را همراهی کنند.

رئیس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی با اشاره به برنامه‌های آتی این مجموعه افزود: بحث هوش مصنوعی و سینما از موضوعات جدی ماست. در ادامه، برنامه‌ای درباره موسیقی و هوش مصنوعی نیز در یکی دو ماه آینده برگزار خواهد شد. همچنین قرار است نمایشگاهی بزرگی برگزار کنیم؛ این نمایشگاه که قرار بود در کیش برگزار شود، به دلیل برخی مسائل به تهران منتقل شده و در سه ماه آینده برگزار خواهد شد. همه دست‌اندرکاران حوزه هوش مصنوعی در شورای سیاست‌گذاری نیز در آن حضور دارند.

 

 

توسعه صنایع خلاق به شرط پیوند با سایر بازیگران

محمدنبی شهیکی‌تاش، معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این رویداد تخصصی گفت: روسای پارک‌های علم و فناوری باید در کنار حمایت از فناوری‌های نوظهور، به صنایع خلاق نیز توجه کنند و مدل‌های کارآمد کسب‌وکار در این حوزه را به وجود آورند.

وی افزود: هم‌اکنون حدود ۱۰ واحد فناور در حوزه صنایع خلاق در پارک‌های علم و فناوری فعال هستند. از میان ۱۴۰۰ واحد فناور و استارتاپی مستقر در پارک‌ها، ۵۵ واحد در مسیر رشد قرار دارند که نیازمند تجاری‌سازی و توسعه شبکه‌های منتورینگ فنی و بازاری هستند. همچنین ۴۵ واحد فناور موفق شده‌اند به مرحله اسکیل‌آپ برسند.

وی به توزیع جغرافیایی فعالیت‌های صنایع خلاق پرداخت و اظهارکرد: بیشترین تراکم واحدهای فعال در این حوزه در پایتخت و کریدور شرق کشور قرار دارد. سایر پارک‌های علم و فناوری در نوار جنوبی، شمالی و همچنین کریدور غرب کشور نیز باید ماموریت‌های ویژه‌ای برای توسعه صنایع خلاق خود تعریف کنند.

شهیکی‌تاش به تفاوت الگوی توسعه صنایع خلاق با فناوری‌های هایتک اشاره کرد و گفت: مدل توسعه زیست‌بوم صنایع خلاق با فناوری‌های هایتک تفاوت جدی دارد و ایجاد زنجیره ارزش در این بخش نیازمند الگوهای متفاوتی است. به همین دلیل دو استراتژی محوری برای آینده در نظر گرفته ایم. یک، ایجاد خوشه‌های تخصصی کسب‌وکار و زیرساخت‌های فنی موردنیاز که شامل سه سبد تخصصی و سه سبد عمومی برای الگوسازی توسعه صنایع خلاق در پارک‌هاست. دوم، تقویت ارکان مختلف زیست‌بوم صنایع خلاق، به‌ویژه ارتقای نیروی انسانی توانمند که بتواند در تراز بین‌المللی فعالیت کند.

معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: توسعه صنایع خلاق تنها به پارک‌های فناوری محدود نمی‌شود. در این مسیر، همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، جهاد دانشگاهی و سایر ذی‌نفعان ضروری است. این حوزه، عرصه‌ای مشترک است و موفقیت آن وابسته به پیوند ارکان و بازیگران مختلف خواهد بود.

 

 

سه مانع اصلی توسعه صنایع خلاق در ایران

سیدمحمدحسین سجادی‌نیری، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز در این رویداد عنوان کرد: سرمایه‌گذاری خطرپذیر در نقطه‌ای وارد چرخه اقتصادی می‌شود که آینده کسب‌وکارها مبهم است و پذیرش ریسک بالا اهمیت دارد. این ویژگی، آن را به بستری جدی برای رشد صنایع خلاق تبدیل می‌کند.

وی افزود: هم اکنون حداقل شش یا هفت مانع جدی در این حوزه وجود دارد، اما سه چالش اصلی که بیش از همه بر سر راه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق ایستاده‌اند، وابستگی شدید به نیروی انسانی خلاق، مشکل مقیاس‌پذیری و موانع مالکیت فکری و سانسور است. این چالش‌ها البته مختص ایران نیست. در جهان نیز سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حوزه صنایع خلاق همواره با ابهام همراه بوده، اما تجربه‌های موفقی وجود دارد.

وی عنوان کرد: به اعتقاد من سرمایه‌گذاری خطرپذیر در صنایع خلاق امکان‌پذیر است، مشروط بر آن‌که تعریف دقیقی از مقیاس‌پذیری در این حوزه ارائه کنیم. مقیاس‌پذیری در صنایع خلاق الزاماً در تولید اتفاق نمی‌افتد، بلکه در مدل کسب‌وکار و زنجیره ارزش معنا پیدا می‌کند.

وی توضیح داد: یکی از این ظرفیت‌ها، “استراتژی پنجره‌ای” است؛ یعنی یک محصول خلاق می‌تواند در بازه‌های زمانی متفاوت و رسانه‌های مختلف عرضه شود. راهکار دوم، “مرچندایزینگ” یا بازارپردازی است. یک محصول خلاق علاوه بر عرضه اصلی، می‌تواند در قالب کمیک، عروسک، اسباب‌بازی یا حتی طراحی لباس بازآفرینی و تجاری‌سازی شود. این موضوع فرصت مقیاس‌پذیری و تنوع‌بخشی به درآمدزایی را برای کسب‌وکارهای خلاق فراهم می‌کند.

 

 

سینما؛ موتور پیشرفت اقتصاد فرهنگی

رائد فریدزاده، رئیس سازمان امور سینمایی و سمعی‌بصری کشور نیز در این رویداد گفت: سینما می‌تواند نیروی محرک و پیشران سایر صنایع خلاق باشد و بستر هم‌افزایی بین فناوری، هنر و گروه انسانی فراهم کند. سینما می‌تواند صنعت مادر باشد که صنایع دیگر مانند ادبیات، موسیقی، طراحی مد و لباس، صحنه، گردشگری و برندینگ شهری و ملی از آن ارتزاق می‌کنند.

وی با اشاره به تحولات فناوری در صنعت تصویر اظهار داشت: فناوری می‌تواند هم تهدید و هم فرصت باشد. اگر بخواهیم صنایع ما جهانی شوند، اتصال به این فناوری‌ها مسیر توسعه را هموار می‌کند. امروزه هوش مصنوعی در خلق و تولید آثار نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. همچنین به فناوری‌های نوظهوری مانند واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)، بلاک‌چین و فناوری‌های نوین مالکیت نیز اگر به درستی به‌کار گرفته شوند، می‌توانند زمینه‌ساز جهانی‌تر شدن صنعت تصویر باشند.

وی نقش کارگاه‌های علم و فناوری و استارتاپ‌ها را «بی‌بدیل» دانست و توضیح داد: اتصال میان دانشگاه، دولت و بخش خصوصی، حمایت از استارتاپ‌ها و توسعه زیرساخت‌های فناورانه می‌تواند جهش جدی در حوزه سینما و صنایع خلاق ایجاد کند. صنایع خلاق نیروی محرکه اقتصاد هستند و سینما را می‌توان در قلب این منظومه قرار داد. اگر اکوسیستم سینما به‌عنوان یک صنعت ترکیبی تقویت شود، زمینه رشد خلاقیت فراهم شده و به سمت یک «جنگل متنوع با گونه‌های مختلف» خواهیم رفت و از حالت مزرعه تک‌محصولی فاصله می‌گیریم.

 

 

مغفول ماندن گفتمان فناوری نرم در ایران

سیدمهدی شریفی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در این رویداد با اشاره به جایگاه فناوری نرم در کشور گفت: تمرکز جدی ما در ستاد فناوری‌های نرم بر چهار حوزه بازی، اسباب‌بازی، انیمیشن و صنایع خلاق است. این تصمیم بر اساس ظرفیت‌های کشور و شاخص‌های درآمدی، فنی و فرهنگی اتخاذ شده است. ما به هیچ یک از صنایع خلاق بی‌توجه نیستیم و تلاش داریم که تمامی زیرسیستم‌ها را در چارچوب تعاریف جهانی و با رعایت ارزش‌های فرهنگ ایرانی و اسلامی توسعه دهیم؛ در حال حاضر حمایت‌های معاونت علمی شامل کمک‌های مالی و معنوی است و هدف آن تقویت نیروی انسانی و ارتقای فرهنگ فناوری نرم در کشور است.

وی به اهمیت همکاری دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری تاکید کرد و گفت: دانشگاه‌ها و پارک‌ها باید نقش فعال در مسائل مهم جامعه و صنعت را ایفا کنند تا هیچ ظرفیت مهمی از بین نرود و رسانه‌ها نیز نسبت به این موضوع بی‌توجه نباشند. شرط حمایتی ما این است که پارک‌ها یک کارنامه درخشان ارائه دهند و جذب سرمایه‌گذاران (VC) و سرمایه خارجی برای ما اهمیت دارد. هر اقدامی که پارک‌ها در این مسیر انجام دهند، برای معاونت علمی ارزشمند است و جزو شاخص‌های ارزیابی ما قرار می‌گیرد.

وی بیان کرد: اکنون بیش از ۲۰۰ شاخص برای حوزه‌های بازی، اسباب‌بازی و انیمیشن تدوین کرده‌ایم و این شاخص‌ها مکتوب و برای تمامی ذی‌نفعان ارسال شده است. این شاخص‌ها شامل میزان حضور در تحقیق و توسعه پروژه‌ها نیز می‌شود و در هر جلسه، معاون پژوهشی پارک‌ها باید در این زمینه گزارش دهند.

 

 

توسعه صنایع خلاق در گروی چهار مولفه است

دکترعلی منتظری، رییس جهاددانشگاهی نیز در این رویداد تخصصی گفت: این نهاد که از ابتدا با اعتماد بزرگان انقلاب شکل گرفت در واقع اولین پارک علم و فناوری کشور بود. دانشجویانی که در جهاددانشگاهی تربیت شدند، اولین تجربه‌های مدیریت علمی و فناوری خود را در این مجموعه به دست آوردند و امروز زمان آن است که ما جوانان را دریابیم و از آن‌ها حمایت کنیم، همان‌طور که در گذشته از ما حمایت شد.

وی درباره نقش پارک‌های علم و فناوری گفت: این پارک‌ها می‌توانند زبان جدید و ترجمان جدیدی برای رشد جوانان باشند. ما باید پارک‌ها را محل پرورش جوانان قرار دهیم و اجازه دهیم که خودشان را بسازند، اقتصاد و کسب‌وکارشان را توسعه دهند و از دستاوردهایشان دفاع کنند. اگر این پارک‌ها صرفاً به دنبال منافع کوتاه‌مدت تجاری باشند، موفق نخواهند شد. باید محل رشد و تربیت جوانان برای ورود به دنیای جدید باشند؛ دنیایی که با گذشته کاملاً متفاوت است.

رییس جهاد دانشگاهی با اشاره به اهمیت بازاریابی اجتماعی در حوزه صنایع خلاق و فناوری‌های نرم گفت: برای موفقیت در این حوزه حداقل چهار مولفه مهم وجود دارد؛ اول، محصولی که تولید می‌کنیم و میزان توجه و علاقه جامعه به آن است. دوم، قیمت تمام‌شده محصول و اینکه مشتری ببیند محصول ارزش پولی که می‌دهد را دارد. سوم، تبلیغ و ترویج محصول که اگر به درستی انجام نشود، مشتری جذب نخواهد شد و چهارم، محل عرضه محصول و شناخت دقیق بازار هدف، از جمله گروه‌های سنی و اجتماعی.

وی با بیان اینکه آثار هنری و صنایع خلاق جزء نیازهای روزمره مردم نیستند و تجاری سازی آن‌ها سخت‌تر است، گفت: باید دقت کنیم محصول را در محلی عرضه کنیم که امکان فروش و ایجاد ارزش واقعی وجود داشته باشد.

 

 

توسعه صنایع خلاق با آموزش مهارت‌های مدیریت کسب‌وکار

دکتر زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده نیز امروز در این رویداد گفت: نگاه ما در دولت چهاردهم به صنایع خلاق صرفا اقتصادی نیست؛ بلکه این صنایع را به‌عنوان موتور محرکه توسعه همزمان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌بینیم. این صنایع بر پایه نوآوری، فرهنگ، هنر و فناوری شکل گرفته‌اند و همزمان در ایجاد اشتغال و حفظ هویت فرهنگی کشور نقش دارند.

وی افزود: حوزه‌های متنوعی از تولید محتوا، صنایع دستی، طراحی مد، موسیقی، سینما، گردشگری و سایر محصولات فرهنگی تحت پوشش این صنایع قرار دارند و مورد توجه دولت هستند.

به گفته وی، کارآفرینی فرهنگی از خلاقیت و نوآوری آغاز می‌شود بنابراین باید افرادی که خلاق و نوآور هستند جذب شوند و افرادی که در حال حاضر در صنایع مختلف فعالند، توانمندی‌های خلاقانه‌شان پرورش یابد. پیش‌نیاز اصلی خلاقیت و نوآوری، ترویج مثبت‌اندیشی و ذهنیت رشد در افراد است. ما نیاز داریم امید و نگرش مثبت را در فعالان حوزه کارآفرینی فرهنگی تقویت کنیم. گاهی حتی مسئولان نیز به دلیل تمرکز بر مشکلات و موانع، این نگرش مثبت را از دست می‌دهند که باید بازگردانده شود.

معاون رئیس‌جمهور گفت: در حال حاضر شبکه‌سازی و همکاری با نهادهای ملی و بین‌المللی جای خالی قابل توجهی دارد از اینرو پارک‌ها می‌توانند نقش مهمی در ایجاد و تقویت ارتباطات نهادی و بازار برای فعالان این اکوسیستم داشته باشند. همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و دیجیتال، آموزش دیجیتال مارکتینگ و ورود به اقتصاد دیجیتال از ضرورت‌های امروز است. فعالان صنایع خلاق باید محصولاتی داشته باشند که قابلیت عرضه در فضای دیجیتال را داشته باشد و بتوانند از این فضاها برای ارتقای محصولاتشان بهره ببرند.