در جهان آشفته‌ای که کودکان و نوجوانان ناگزیر اخبار جنگ و بحران را می‌شنوند، چه چیزی می‌تواند سنگینی این اضطراب را برایشان کم کند؟ «قصه‌های من و بابام» اثر ماندگار اریش ازر، شاید در ظاهر داستان‌هایی ساده و مصور باشد، اما در واقع به کودک و نوجوان نشان می‌دهد حتی در زمانه‌ای که سایه تهدید بر سر خانواده‌ها سنگینی می‌کند، هنوز می‌توان خندید، بازی کرد و به گرمای دست پدر دل بست. این کتاب مصداقی روشن از آن است که گاه بهترین پناه ما، قصه‌ای کوچک و مهربان است. در پرونده «وقتی جنگ به قصه تبدیل می‌شود» چت‌جی‌پی‌تی نگاهی دارد به کتاب‌ها و فیلم‌هایی که با روایت‌هایی کودکانه و نوجوانانه، قلب‌های کوچک را برای فهم صلح و ارزش زندگی آماده می‌کند.
قصه‌هایی در آستانه طوفان؛ فرار از سایه‌ها به دنیای لبخند
به گزارش خبرگزاری سینا، «قصه‌های من و بابام» بین سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۳۷، در روزگاری که اروپا به سمت یکی از تاریک‌ترین مقاطع تاریخ معاصر پیش می‌رفت، توسط کارتونیست آلمانی اریش ازر خلق شد. این داستان‌های تصویری، روایت‌های کوتاه و بامزه‌ای است از ماجراجویی‌های پدر و پسری که گاهی با شیطنت‌های کودکانه، گاهی با سوتفاهم‌های خنده‌دار، و گاهی با مهر خاموش، لحظات‌شان را می‌سازند.
جالب اینکه این کمیک‌ها دقیقاً در همان زمانی منتشر می‌شد که آلمان زیر فشار شدید ایدئولوژی‌های افراطی و جوّ خفقان‌آور بود. اریش ازر که پیش از آن به‌خاطر کاریکاتورهای انتقادی‌اش زیر نظر قرار داشت، تصمیم گرفت به‌جای پرداختن مستقیم به سیاست، قصه‌هایی بسازد که پناهی باشد برای دل خودش و پسر کوچکش. همین فرار موقت به جهان خیال، نشان می‌دهد چگونه حتی در آستانه جنگ، قصه‌ها می‌توانند جای نفس کشیدن را برای خانواده باز کنند.
چرا هنوز این قصه‌ها برای کودکان و نوجوان امروز مهم است؟
شاید کودک و نوجوان امروزی که در ایران زندگی می‌کند، دغدغه‌هایش ظاهراً خیلی با پسری که ۹۰ سال پیش در یک داستان آلمانی بازی می‌کند فرق داشته باشد. اما دقت در همین قصه‌ها نشان می‌دهد دغدغه‌ها چقدر جهانی‌اند.
نوجوان ایرانی هم وقتی با اضطراب اخبار، یا با دیدن تصاویر خشونت در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو می‌شود، نیاز دارد بداند زندگی فقط بحران و تهدید نیست. «قصه‌های من و بابام» یادآوری می‌کند لحظه‌های کوچک، مثل دوچرخه‌سواری، ماهی‌گیری، یا حتی خرابکاری‌های بی‌قصد، می‌تواند شادی واقعی بسازد.
بیشتر بخوانید:
وقتی دفترچه‌ای کوچک، آینه‌ای برای دل‌های نوجوان می‌شود/بازسازی امید پس از تاریکی
«کودک و سرباز» و بازخوانی دنیای پس از گلوله‌ها با نگاه کودکانه
از سوی دیگر، تصویر پدری که در این داستان‌ها دیده می‌شود، پدری است صمیمی، کودک‌صفت، و اشتباه‌پذیر. این برای نوجوانی که در حال فاصله گرفتن از دنیای کودکی‌ست، پیامی است درباره دوام خانواده حتی در اوج اشتباهات و شکست‌ها.
توصیه برای گروه سنی و همراهی والدین
این کتاب تصویری به‌دلیل نداشتن خشونت، بدون نیاز به سانسور، برای کودکان ۸ سال به بالا و نوجوانان کاملاً مناسب است. حتی بزرگ‌ترها هم با خواندن یا دیدن این تصاویر، اغلب لبخندی می‌زنند که خودش نیمی از آرامش است.
اما پیشنهاد کارشناسان تربیتی این است که والدین این کتاب را به فرصت گفت‌وگو تبدیل کنند. می‌توان بعد از پایان هر داستان، از کودک و نوجوان پرسید:
«دوست داشتی جای این پسر باشی؟»
«به نظرت بابا چه‌جوری اینقدر مهربونه؟»
«تو دوست داری با پدرت چه خاطره‌هایی بسازی؟»
این سؤالات ساده، ذهن نوجوان را از اضطراب‌های خبری به سمت معناهای نزدیک‌تر و ملموس‌تری مثل خانواده، همدلی و لذت از زندگی روزمره می‌برد.
وقتی قصه، سنگر آرامش می‌شود
پرونده «وقتی جنگ به قصه بدل می‌شود» در پی آن است که نشان دهد گاهی لازم نیست قصه‌ها درباره جنگ باشند تا التیام بدهند. «قصه‌های من و بابام» درست در زمانی خلق شد که ابرهای تیره بر سر اروپا سایه انداخته بود. با این حال، اریش ازر نشان داد می‌شود حتی زیر فشار خفقان، برای کودکان و نوجوانان دنیایی ساخت که در آن خندیدن، بازی کردن و تجربه محبت پدر، از هر سلاحی قوی‌تر است.
این کتاب در ایران با ترجمه و بازنویسی ایرج جهانشاهی در قالب سه جلد منتشر شده و جایزه شورای کتاب کودک را هم برده است. تجربه‌ای که برای هر نوجوان ایرانی می‌تواند یادآور این باشد که پناهگاهی کوچک به نام خانواده و قصه، همیشه در دسترس است.
*این گزارش برگرفته از توضیحات ارائه‌شده توسط ChatGPT است.