نگاهی به اقتصاد موسیقی در ماه محرم
فرصتی برای رونق موسیقی مذهبی، از خیمه هنر تا میلیون بازدید در فضای مجازی

ماه‌های محرم و صفر از جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ دینی و اجتماعی جوامع شیعه، به‌ویژه در ایران، برخوردارند. در این ایام، موسیقی مذهبی به‌صورت خاص و با محتوای سوگواری اهل بیت (ع) به اوج خود می‌رسد.

سحر طاعتی: طی سال‌های اخیر، تحولات فرهنگی و پیشرفت در فناوری‌های رسانه‌ای، باعث رشد چشمگیر اقتصاد موسیقی مذهبی در این دو ماه شده است؛ به‌ویژه از طریق اجراهای مناسبتی که در قالب هیئت‌ها، کنسرت‌های آیینی، پخش‌های تلویزیونی و تولیدات فضای مجازی شکل می‌گیرند که نمونه بارز آن امسال خیمه هنر است که توسط معاونت هنری ارشاد هر شب در پهنه فرهنگی هنری رودکی برگزار و میزبان خوانندگان و مداحان مطرح کشورمان است.

به گزارش اختصاصی خبرگزاری سینا، البته طی سالهای گذشته اجراهای مناسبتی همچون ارکسترهای بزرگ با تکیه بر آثار موسیقی ایرانی که با مضمون محرم و ایام سوگواری سالار شهیدان ساخته شده‌اند نیز نشان از آن دارد که موسیقی چه در قالب نوحه و مداحی و چه در قالب موسیقی ایرانی و دستگاهی در این ایام تعطیل نیستند و به نوعی بر جریان اقتصاد هنر تاثیر می‌گذارند.

از سویی دیگر اجرای زنده نوحه‌سرایی و موسیقی آیینی، چه در قالب هیئت‌های سنتی و چه به‌صورت کنسرت‌های مذهبی، اکنون بخش مهمی از اقتصاد موسیقی مذهبی را تشکیل می‌دهد. بلیت‌فروشی، حمایت مالی نهادهای فرهنگی و مذهبی، و فروش محصولات جانبی (از جمله آلبوم‌ها، پوسترها، یا نسخه‌های صوتی تصویری) موجب گردش مالی قابل توجهی در این ماه‌ها شده است.

مناسبت‌محور شدن تولید موسیقی مذهبی

 در دهه‌ اخیر، تولید موسیقی آیینی شکل حرفه‌ای‌تری به خود گرفته است. آثار بسیاری از پیش برای محرم و صفر برنامه‌ریزی و تولید می‌شوند.مراکزی چون صدا و سیما و حوزه هنری با سفارش به آهنگسازان و خوانندگان روند تولید این آثار را تندتر  و

به پویایی  اقتصاد موسیقی کمک مضاعف می کند.چرا که گروهی از هنرمندان همچون آهنگساز، تنظیم کننده، نوازندگان ، خواننده ،صدابردار ، مسئول فنی و… درگیر تولید می شوند و این یعنی جریان اقتصادی هنر.

بیشتر بخوانید:

نت‌های در سوگ کربلا

از سویی دیگر رسانه و فضای مجازی نیز محرک دیگری بر این مسئله می شوند چرا که در سال‌های اخیر، رشد پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، آپارات، یوتیوب، تلگرام و اسپاتیفای باعث شده آثار مذهبی با سرعت و گستردگی بیشتری منتشر و مصرف شوند. بسیاری از هیئت‌های مذهبی حالا با کیفیت بالا اجراهای خود را ضبط و پخش می‌کنند، که گاه میلیون‌ها بازدید در فضای مجازی دارند. این پدیده، ضمن تقویت فرهنگ عزاداری، فرصت‌های درآمدزایی جدیدی را برای هنرمندان این حوزه فراهم کرده است، از تبلیغات گرفته تا فروش نسخه‌های ویژه آثار یا حتی اسپانسرینگ محتوا.

حفظ اصالت موسیقایی یا تجارت هنر ؟

البته در این میان چالش های بسیاری نیز وجود دارد چرا که وقتی پای اقتصاد در میان باشد کیفیت ممکن است دچار افت شود در واقع تجاری شدن بیش از حد برخی تولیدات باعث از دست رفتن اصالت محتوا می شود و مرز میان هنر آیینی و سرگرمی تجاری کم‌رنگ می شود. در حالی که می توان از این شرایط به عنوان یک فرصت نگاه کرد و سطح کیفی موسیقی مذهبی را ارتقا داد و برای هنرمندان جوان و مذهبی ایجاد اشتغال کرد.

اما به طور کلی می توان از شرایط اجتماعی ماههای محرم و صفر هم به عنوان بعد معنوی و فرهنگی نگاه کرد و هم به‌عنوان یک فرصت اقتصادی برای هنرمندان و فعالان حوزه موسیقی مذهبی. اگرچه نیاز به مراقبت در حفظ اصالت‌ها وجود دارد، اما پویایی این حوزه نویدبخش ظرفیت‌های جدیدی برای فرهنگ‌سازی و توسعه هنری است.