در گفتوگوی اختصاصی با ابراهیم گله‌دارزاده، کارشناس تئاتر و میراث فرهنگی
توریسم فرهنگی با تکیه بر نقالی و شبیه‌خوانی/ خلاقیت دیروز؛ اقتصاد امروز
ابراهیم گله‌دارزاده، کارشناس تئاتر و میراث فرهنگی معتقد است که ما تا به حال از نمایش‌های آیینی سنتی خود به عنوان جاذبه‌های گردشگری و میراث فرهنگی بهره نبرده‌ایم.
زهرا تقوی: معرفی شورای سیاستگذاری جشنواره نمایش‌های آیین سنتی در چند روز اخیر، فرصتی شد تا بار دیگر به این گونه‌های نمایشی به عنوان میراثی جهانی و جاذبه‌ای گردشگری بپردازیم.
به تازگی شورایی مرکب از سعید اسدی، محمد حسین ناصربخت، زهرا صبری، علی شمس، پوپک عظیم‌پور، اردشیرصالح‌پور، فرشاد فرشته‌حکمت از سوی نادره رضایی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ار شاد اسلامی به عنوان اعضای شورای سیاستگذاری بیست و دومین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی معرفی شدند.
اما همین موضوع انگیزه‌ای شد تا با ابراهیم گله دارزاده که مدرس تئاتر و میراث فرهنگی است، درباره استفاده از گونه‌های مختلف نمایش ایرانی به عنوان جاذبه‌ای توریستی که می‌تواند اقتصاد خود را داشته باشد، گپ و گفت کوتاهی داشته باشیم.
او درباره در بهره‌گیری از گونه‌های مختلف نمایش ایرانی به عنوان جاذبه گردشگری که می‌تواند جذب توریست و سرمایه کند، در گفتوگوی اختصاصی با خبرگزاری سینا می‌گوید: در دوره‌هایی کارهایی صورت گرفته و این گونه نیست که تا به حال هیچ کاری در این زمینه انجام نشده باشد اما تا به حال کاری که شایسته میراث کهن نمایش ایرانی باشد، انجام نشده است در حالی که در سفرنامه‌های متعدد غربیان به کشورمان، یکی از نکاتی که مورد توجه مستشرقین و سیاحان غربی بوده است، برخورد با سنت‌های نمایشی ایران است. این مطلب نشان می‌دهد که این گونه‌های نمایشی برای دیگر مردمان جهان جذابیت داشته‌اند که البته در این باره تردیدی نیست.
این مدرس تئاتر با اشاره به نکته‌ای دیگر ادامه می‌دهد: اما از طرفی دیگر نباید فراموش کرد که این میراث و سنت به یک اصل و یک قومیت خاص تعلق ندارد بلکه متعلق به یک تمدن است. حال در این میان، در دوره‌هایی مورد توجه قرار گرفته و در دوره‌هایی هم با بی‌مهری روبرو شده است اما تاریخ نشان می‌دهد که مردم این سنت‌ها را به روز می‌کنند و امکان زیست به آنها می‌دهند.
گله دارزاده با ابراز تاسف از برخی برخوردهای نادرست با سنن نمایشی کشورمان اضافه می‌کند: متاسفانه این اواخر کمی جلوی زیست طبیعی این سنت‌های نمایشی را گرفته‌ایم. البته منظور این نیست که این سنت‌ها را در دیروز نگه داریم و به آنها رنگ جاودانگی ببخشیم. از سوی دیگر برخی از افراد هم از اساس این سنت‌ها را انکار می‌کنند و آنها را شایسته بررسی نمی‌دانند. هر دو گروه برخوردی نادرست و ناشی از شیفتگی دارند که منطقی نیست.
این کارشناس تئاتر و میراث فرهنگی می‌افزاید: لازم است در سیاستگذاری‌هایمان این موضوع را مورد توجه قرار بدهیم چون اگر شرایطی را فراهم نکنیم تا این سنت‌ها به زیست طبیعی خود ادامه بدهند، به نقطه‌ای می‌رسند که یا باید به صورت موزه‌ای آنها را حفظ کنیم یا اینکه با تنفس مصنوعی به حیات آنها ادامه بدهیم .
رئیس پیشین تئاتر شهر به تجربه موفق برخی از کشورهای آسیایی اشاره می‌کند و می‌گوید: تجربه کشورهای آسیایی همچون چین و کشورهای شرق دور نشان می‌دهد که آنها ساز و کارهایی طراحی کرده‌اند که بخشی از اعتبار کشور خود را برای جذب گردشگر به آیین‌های نمایشی‌شان اختصاص بدهند این آیین‌ها از شاخصه‌های مهم هر سرزمینی هستند. بنابراین ما هم می‌توانیم به این سمت جهت‌گیری کنیم اما انجام این کار نیازمند سیاستگذاری چند جانبه از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، آموزش عالی و وزارت علوم، شهرداریها و … است و همه اینهادها باید این موضوع را مورد توجه قرار بدهند و کمک کنند تا بخشی از هزینه‌های مربوط به این کار تامین شود و در کنار اینها، بخشی از اعتبار مورد نیاز برای توسعه این نمایش‌ها را از گردشگران دریافت کنیم. در کشورهای مختلف دنیا میراث فرهنگی به تئاتر ملی توجه می‌کند ما هم می‌توانیم به این سمت جهت بگیریم.
او ادامه می‌دهد: به محض مواجهه با سنتی تصور می‌کنیم امری است که در گذشته مانده اما چنین نیست همانطور که نمی‌دانیم سنت‌ها از کی شروع شده‌اند و زاده خلاقیت مردمان کدام دوره هستند امروز هم باید این خلاقیت را به کار بگیریم که نه تنها گردشگران بلکه مردم خود کشور هم بخشی از اقتصاد آن را بر عهده بگیرند سیاستگذاری درست می‌تواند تمام گره‌های بزرگ این هنر را باز کند و این هدیه‌ای است به همه ما.
مجموعه نکاتی که گله دارزاده مطرح کرد و نیز تجربه دوره‌های پیشین این جشنواره نشان می‌دهد که در زمینه نمایش‌های آیینی سنتی دچار نقصان های گوناگونی هستیم. فراهم کردن شرایطی برای زیست طبیعی این گونه‌های نمایشی، یک سوی ماجراست و طرف دیگر آزمون و خطاهایی است که همچنان درگیر آن هستیم.
لازم به یادآوری است که بخش‌های دوره پیشین این جشنواره در استان‌های گوناگون برگزار شد با این توضیح که گفته شد بعضی از استان‌ها به عنوان خاستگاه آیین نمایشی خاصی شناخته می‌شوند و خوب است که این گونه نمایشی در همان استان اجرا بشود. این ایده از اساس ایده ارزشمندی است اما در صورتی که برای انجام این کار هم زیرساخت‌های مورد نیاز را داشته باشیم و هم شرایطی برای حضور گردشگران فراهم آوریم و این موضوعی است که ما هنوز درباره آن نواقصی داریم و باید برایش چاره‌اندیشی کنیم.
