شباهت عجیب عملکرد هوش مصنوعی با مغز مبتلایان به «زبان پریشی»
هوش مصنوعی: دانشمند در ظاهر اما زبان پریش در باطن

استفاده از دستیارها، ربات‌ها و نرم افزارهای هوشمند سخنگو و دیگر ابزارها بر پایه هوش مصنوعی در زندگی مدرن امروز اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است.

دینا کوشا: کمتر کسی را می توان پیدا کرد که دست کم با نرم افزارهای هوشمند مانند چت‌جی‌پی‌تی یا لاما آشنا نبوده و بارها از پاسخ‌های بی نقص آنها در کوتاه ترین زمان ممکن شوکه نشده باشد. با این حال گرچه باورش سخت به نظر می رسد اما تحقیقات نشان می دهد به دلیل محدودیت سیستمی هوش مصنوعی در بسیاری موارد این حاضرجوابی‌های لذتبخش، می‌تواند ما را به اطلاعات نادرست و اشتباه برساند.

به گزارش خبرگزاری سینا، سایت «SCIENCEDAILY» بر پایه تحقیقات پژوهشگران دانشگاه توکیو نوشت، این درست همان چیزی است که مبتلایان به آفازی یا اختلال «زبان پریشی» با آن دست به گریبان هستند. این دسته از بیماران ممکن است بسیار روان صحبت کنند اما به دلیل ناتوانی در ترکیب کلمات، خروجی کلامشان گاهی نامفهوم یا بی معنا است. محققان معتقدند گرچه این تشابه می تواند دنیای هوشمند را ترسناک کند اما در عین حال گام مهمی در یافتن روش های تشخیصی زبان پریشی است و حتی می تواند دانشمندان را در مسیر ارتقای هوش مصنوعی و رفع اشتباهات آن یاری کند.

نکته قابل تامل آن است که با توجه به عملکرد و پاسخگویی سریع و ظاهرا جامع  ابزارهای هوش مصنوعی، اعتماد انسان به آن به طور فزاینده ای افزایش یافته و در صورتی که فرد دانش کافی در حوزه مورد سوال خود از هوش مصنوعی نداشته باشد به راحتی تمامی اشتباهات و پاسخ های نادرست را صحیح فرض کرده و حتی سطح اعتمادش به این فناوری بیش از پیش افزایش پیدا می کند.

شباهت‌های میان عملکرد هوش مصنوعی و مغز مبتلایان به زبان پریشی

پروفسور «تاکامیتسو واتانابی»، محقق مرکز تحقیقات بین المللی دانشگاه توکیو در حوزه هوش مصنوعی مبتنی بر شبکه های عصبی معتقد است: «حتی باورش هم دشوار است که سیستم هوش مصنوعی حتی در زمان تولید اطلاعات اشتباه و نادرست، همچنان بدون تعلل، روان و سریع صحبت کرده یا پاسخ را ارائه می کند. براساس تحقیقاتی که من و تیم ام انجام دادیم این درست همان اتفاقی است که برای مغز بیماران مبتلا به «زبان پریشی ورنیکه» رخ می دهد. این افراد هم بسیار روان صحبت می کنند اما این جملات پی در پی آنها هیچ معنا و مفهومی ندارد و تنها یک رشته کلمات پشت سر هم هستند. با این نتایج فرضیه مکانیسم مشابه سیستم های هوش مصنوعی و مغز بیماران مبتلا به «زبان پریشی» قوت گرفت و بررسی ها جدی تر شد.»

تیم تحقیق دانشگاه توکیو با بهره گیری از روش «تحلیل چشم انداز انرژی»(ENERGY LANDSCAPE ANALYSIS) ، رفتار سیستم  هوش مصنوعی براساس تغییرات انرژی آن در فضاهای ممکن را بررسی کرد. همزمان الگوی عملکرد مغزی شماری از بیماران مبتلا به انواع «زبان پریشی» در حال استراحت به ثبت رسید و نتایج مورد مقایسه قرار گرفت و مشخص شد شباهت‌های بسیاری میان عملکرد هوش مصنوعی و مغز مبتلایان به زبان پریشی ورنیکه وجود دارد.

هوش مصنوعی اختلال دارد؟

فرضیه اختلال زبان پریشی ورنیکه سیستم هوش مصنوعی تنها یک جنبه از دستاوردهای تحقیق دانشگاه توکیو بود اما بدون شک بهره گیری از نتایج آن در حوزه های مختلف پزشکی و تحقیقاتی بسیار کارآمدتر خواهد بود. در زمینه علم عصب شناسی، نتایج به دست آمده می تواند محققان را در دسته بندی و بررسی شرایط بیماران مبتلا به زبان پریشی براساس نشانه های عملکردی درونی مغز و نه علایم بیرونی یاری کند و در حوزه هوش مصنوعی نیز بدون شک دانشمندان با شناسایی نقاط ضعف سیستم ها، در ارتقای ساختاری آن از درون و بیرون بهتر عمل خواهند کرد.

واتانابی معتقد است: «گرچه نتایج به دست آمده و ثبت اشتباهات هوش مصنوعی، این شباهت ها را ثابت می کند اما ما همچنان نمی توانیم ابزارهای هوشمند را دارای اختلال عملکردی صد درصد بدانیم. با این حال معتقدیم این امکان وجود دارد که این ابزارهای هوشمند تحت یکسری الگوهای داخلی سختگیرانه و محدود کننده قرار داشته و مانند زبان پریش ها قادر به بهره گیری منعطف از دانش درونی شان نباشند. بنابراین باید منتظر ماند و دید آیا مدل های پیش رو در این محدودیت باقی می مانند یا صاحبان این حوزه به فکر تغییر شرایط می افتند. مهم ترین نکته در این میان آن است که بدانیم درک درست این الگوی موازی درونی در سیستم هوش مصنوعی می تواند ما را در مسیر رسیدن به ابزاری هوشمند و قابل اعتمادتر یک گام به جلو پیش ببرد.»