دومین نشست صنعت نشر در عصر هوش مصنوعی در سالن فناوری‌های نشر در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. این نشست با حضور آنی خاچیکیان، بنیان گذار سایت معرفی و نقد کتاب وینش و علی مریخ نژاد، مشاور بازاریابی برگزار شد.
تاریخچه شکل‌گیری هوش مصنوعی
آنی خاچیکیان در مورد تاریخچه و چگونگی شکل‌گیری هوش مصنوعی بیان کرد: «انسان ها در طول تاریخ نیازهایی داشتند که با آن مواجه شدند، مثلا در زمان ابن‌سینا صنعتی وجود نداشت و همه چیز سنتی بود و دانش به شکل کند و ارگانیک حاصل و منتشر می‌شد. با رخ دادن انقلاب صنعتی اول دیگر به کشاورز نیاز نداشتیم، بلکه به کارگر نیاز داشتیم و دانستنی‌ها هم به مرور تغییر پیدا کردند. با انقلاب صنعتی دوم، بیشتر به مهندسان نیاز پیدا کردیم. تا اینکه به امروز رسیدیم. حال هوش مصنوعی می‌تواند چه کار کند و چرا شکل گرفت؟ با جمع آوری داده‌ها از افراد وضعیت موجود را ترسیم و با ارائه‌ی مسیرهای مطالعاتی می‌تواند انسانها را راهنمایی کند.»
علی مریخ نژاد نیز با اشاره به تاثیر تولید بر شکل گیری هوش مصنوعی گفت: «قبل و بعد از جنگ جهانی اول که تولید شکل می‌گیرد، دیدگاه این بود که محصول بهتر تولید شود و در دسترس قرار بگیرد. تنوع و انتخاب خاصی برای مخاطب نبوده و عملا به جای تنوع، تولید انبوه ملاک قرار گرفته است. تا اینکه جنگ جهانی دوم رخ داد و جمله‌ای مشهور شد مبنی بر اینکه تله موش خوب بساز، خودش می‌فروشد. در دهه جدید اهمیت به محیط زیست و مسئولیت اجتماعی توسط برندها هم مهم می‌شود. بعد در دهه هشتاد و نود بحث مارکتینگ پررنگ می‌شود. در دوران پسا کرونا با این فضا روبرو شدیم که انگار کسب و کارها تشنه ظهور پدیده‌ی جدید بودند.
هوش مصنوعی نه فقط در حوزه کتاب، بلکه به کسب و کارها کمک می‌کند رفتار مخاطب را بررسی کند و دیتا به دست بیاورد تا محصول متناسب با آن ارائه شود. این یک ابزار قدرتمند است چون روزها باید صرف می‌کردیم تا با این ابزار به صورت سنتی دست پیدا کنیم.»
استفاده از دیتا محور بودن هوش مصنوعی
خاچیکیان در مورد اهمیت هوش مصنوعی بیان کرد: دانش چارچوب‌های واضحی دارد. ابزاری داریم که می‌تواند به وسیله
فرایند، دقیق کار انجام بدهد. از آن مهم‌تر کسی است که با روشی و با هدفی از ابزار استفاده می‌کند. از الان به بعد بیشتر به این فکر می‌کنیم که من چرا باید این کتاب یا رشته تحصیلی را بخوانم. این اهداف هم ابزارها را می‌توانند بهتر استفاده کند و هم متنوع‌تر هستند.
وی افزود: «اکوسیستم‌هایی که در آن زندگی می‌کنیم خیلی پیچیده‌اند و تحلیل آنها به این سادگی نیست. نیاز به مدل‌سازی دارد که با ابزار هوش مصنوعی به تدریج به واقعیت‌ها نزدیک می‌شود. آیا کم مانده که به صورت صد درصد محقق شود؟ به نظر من نه هنوز ابزارها به اندازه انسان هوشمند نیستند. الان انسانها برخلاف نسل پیش که ابزار دانش اندوزی را در خود تقویت می‌کردند، ابزار پرسیدن و رسیدن به نیاز را در خود تقویت کنند. انسانها می‌توانند مسیرهای سفارشی خود را ایجاد کنند. در حال حاضر مسیرهای سفارش انسانها را داریم که با داده حاصل می‌شود.»
کمک تحلیل داده به فضای مارکتینگ
علی مریخ نژاد درخصوص اینکه تحلیل داده، چقدر می‌تواند در فضای مارکتینگ به نشر کمک کند تا کتابهای ارزنده‌ای برای مخاطبان بتواند جذب کند، بیان کرد: «صنعت چاپ و نشر به عنوان یک کسب و کار ارزشمند و قدیمی در سال‌های گذشته مورد بی‌مهری واقع شده است. کتاب چاپی کم کم به کنار می‌رود، اما آنچه محرز است نیاز به کتابخوانی و همچنین وجود کسب دانش در انسان‌هاست، به همین خاطر بازار هدف همچنان موجود است. ابزارهای هوش مصنوعی که کاربرپسندتر است مثل چت‌جی پی‌تی، وقتی می‌تواند موثر باشد که دیتای مناسب به آن بدهیم تا بتوانیم متقابلا از دیتای آن استفاده کنیم.
در سال‌های پیش وقتی اپلیکیشن‌های گوناگونی برای طراحی لوگو به بازار آمدند، همه می‌گفتند کار گرافیست‌ها به پایان رسید، اما در صورتی‌که به نفع گرافیست‌ها شد.
بیشتر بخوانید:
چشم‌انداز مثبتی به هوش مصنوعی در نشر با حذف فرایندهای انسانی نمی‌بینم
از هوش مصنوعی باید به عنوان ابزاری برای شناسایی ضائقه مخاطب و تحلیل شخصی استفاده شود. افراد متخصص باید به این ابزار اشراف داشته باشد تا از آن با توجه به اهداف کارفرما بهره بگیرند. فعالان دهه هفتادی و دهه هشتادی باید تخصصشان را بالا ببرند. نسل پیش‌تر هم خودشان را بی‌نیاز از هوش مصنوعی می‌دانند و به سمتش نمی‌روند.
عواقب نپذیرفتن هوش مصنوعی
آنی خاچیکیان با بیان اینکه عدم پرداختن به عوض مصنوعی چه عواقبی می‌تواند داشته باشد، توضیح داد: «بردگی مدرن یعنی افرادی که در جامعه زندگی میکنند اگر خودشان را برای این فضا آماده نکنند و در حیطه شبکه‌های اجتماعی قرار نگیرند، دنیای‌شان کوچکتر می‌شود. آنچه برای خود و خانواده‌مان باید یادآوری کنیم این است که دنیا جای بزرگی است و باید تلاش کنیم دنیای خود را بزرگ کنیم. وگرنه اگر این ابزارها صرفاً به ما پیشنهاد بدهند، دنیای‌مان کوچک می‌شود. جمله مشهوری هست که می‌گوید: ما خانه‌ای می‌سازیم و خانه‌ی ما، دنیای ما را می‌سازد. به خودمان یادآوری کنیم که انتخاب ما، که در عصر امروز انتخاب مساوی با آزادی است، باید در جایگاهی قرار بگیرد که بتوانیم انتخاب کنیم. اگر ماشینی را آموزش می‌بینیم خودمان را بیشتر مجهز کنیم، وگرنه ماشین ما را حذف می‌کند.»
او افزود: «دو نوع هوش داریم، جاری و کریستال شده. هوش جاری نوآوری می‌کند و هوش کریستال شده تجربه‌ای است که باعث می‌شود کار را درست انجام بدهیم. اتفاقات نوآوری هوش کریستال شده را ضعیف می‌کند. برای بالابردن هوش جاری باید کارهایی انجام بدهیم و از آن عقب نمانیم.»
استفاده از هوش مصنوعی در تحلیل رفتار مشتری
علی مریخ نژاد بیان کرد: «تلاش ما در مارکتینگ این است که گزینه‌های دسترسی را برای مشتری محدود کنیم چون با خستگی مشتری مواجه می‌شویم، یعنی مشتری اینقدر می‌خواهد از بین گزینه‌های مقایسه و ارزیابی کند که ذهنش خسته می‌شود. آمارها نشان می‌دهد مشتری در این شرایط خرید را کنار می‌گذارد و این اتفاق به عنوان یک هدف بالادستی برای صاحبان کسب و کار مطرح است.»
او در مورد تلاش برندها و ارتباطشان با هوش مصنوعی بیان کرد: «برندها در حال حاضر تلاش میکنند که در خروجی هوش مصنوعی در سایت‌های خبری دیده شوند تا رفرنس پاسخ چت جی‌پی‌تی برای مخاطبان قرار بگیرند. چون هوش مصنوعی در درجه اول، می‌پرسد مثلا چه رنگی و چه مدلی دوست داری تا پاسخ را محدود کنند. اگر جزو گزینه‌های هوش مصنوعی برای مخاطب باشیم، با توجه به اینکه اعتماد مخاطب هم به آن مرتبط است، از طریق هوش مصنوعی اتفاق می‌افتد تا در محضر مخاطب دیده شویم. یکی از تهدیدهایی که می‌تواند برای کسب و کارها وجود داشته باشد، در تحلیل رفتار مخاطب وجود این است که نمی‌دانیم دقیقاً چه می‌خواهد. هرچقدر محصول پرریسکتر یاشد، سنگین‌تر می‌شود.
بازار هدف کتاب برای استفاده از هوش مصنوعی چه کسانی اند؟
این فعال حوزه مارکتینگ بیان کرد: «در صنعت نشر چند مخاطب گروه هدف داریم. در صنعت نشر باید ببینیم بازار هدف چه کسانی هستند؟ به صورت عمومی دانشجویان هستند که خیلی‌هایشان به صورت اجباری باید کتاب بخوانند. یک بخش از بازار هدف هم هست که در دل جامعه هستند و علاقه مند به کتاب عمومی، داستان و یا کتاب تخصصی هستند. این گروه می‌توانند مخاطب ما برای استفاده از هوش مصنوعی باشند. تهدیدی که وجود دارد جهت گیری اشتباه این مخاطبان در هوش مصنوعی است، مثلا جستجو میکنند اگر کتاب خوبی که در حوزه روانشناسی بخوانم چیست؟ هوش مصنوعی مخاطب را به سمتی می‌برد که الزاما فایده‌ای ندارد. هرچند همین فرصت است، درست است که سرانه مطالعه پایین است، اما نسل زد از یوتیوب برای یادگیری استفاده می‌کند. به نظرم نیازمند جریان سازی در جامعه هستیم تا افراد از هوش مصنوعی برای مطالعه استفاده کند. این جریان سازی برایند مثبتی برای کتابخوانی در آینده خواهد داشت و همچنین مطالعه کتابهای الکترونیک توسعه بیشتری می‌یابد. این اتفاق می‌تواند توسط خود فعالان صنعت اتفاق بیفتد تا مخاطبان ترغیب شوند کتاب را تهیه کنند.
گفتنی است در سالن فناوری نشر سی و شمشمین نمایشگاه کتاب تهران برنامه‌های ثابتی در زمینه برگزاری نشست‌های تخصصی در موضوعات فناورانه مرتبط با کتاب و نشر دارد. گفتنی است که 4 نشست آن توسط پارک ملی فناوی‌های نرم و صنایع فرهنگی انجام می‌شود.