پژوهشگر صنایع خلاق انجام کار کیفی در زمینه صنایع خلاق با اشاره به عدم حضور صنایع خلاق ایران در عرصه‌های بین‌المللی درباره از دست رفتن فرصت‌های مهمی که این حضور می‌تواند به همراه داشته باشد، سخن گفت و تاکید کرد: این حوزه به شدت قدرت توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی دارد ولی تنها در حد صحبت و لفاظی باقی مانده است.
به گزارش خبرگزاری سینا، حجت‌اله مرادخانی با اشاره به گزارش چشم‌انداز اقتصاد خلاق سال ۲۰۲۴ میلادی که توسط آنکتاد (کنفرانس توسعه و تجارت ملل متحد) منتشر شده است، گفت: در این گزارش توجه ویژه‌ای به تاثیر دیجیتالی شدن و هوش مصنوعی در صنایع خلاق شده بود که کشورهای مختلفی را مورد پایش قرار داده بودند. بر اساس این گزارش حدود ۳۶ کشور مشارکت داشتند و داده‌های خود را در اختیار «آنکتاد» قرار داده بودند که بر اساس داده‌های ارسالی چشم‌انداز اقتصاد خلاق به رشته تحریر درآمده که گزارشی مبسوط است.
او افزود: طبق این گزارش و پایش صورت گرفته بین ۰.۵ تا ۷.۳ از تولید ناخالص کشورهای مشارکت کننده در مطالعه به اقتصاد خلاق اختصاص داشته است. رشد پلتفرم‌های دیجیتال و سرویس‌های استریم و همکاری بین بخشی و رشد محبوبیت بازی‌های ویدیویی در این گزارش نشان داده می‌شود. نکته قابل توجه این است که این گزارش که یک پایش بین‌المللی است و بی‌تردید مورد استفاده سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران و… قرار می‌گیرد، کشور ما مشارکتی در آن نداشته است، داده‌ای از ایران در این گزارش به چشم نمی‌آید و چرایی این موضوع مسئله مهمی است.
بانیان روزافزون بدون خروجی بین‌المللی
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه متولیان حوزه صنایع خلاق و اقتصاد خلاق در کشور روز افزون هستند، اظهار کرد: از معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری تا وزارتخانه‌های علوم، فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی را درگیر می‌کند، اما چرا نباید کشور ما به عنوان یکی از مستعد ترین کشورها در زمینه رشد، توسعه و پیشرفت کمی و کیفی اقتصاد و صنایع خلاق است، در چنین طرح‌های بین‌المللی مشارکت نداشته باشد.
او با اشاره به تعدد نهادهای متولی در زمینه صنایع خلاق، بیان کرد: آسیب اصلی این است که به طور کلان در حوزه فرهنگ، صنایع فرهنگی و سایر حوزه‌های وابسته به آن از جمله صنایع خلاق، هیچگونه مرجع مشخص داده‌ها و اطلاعات حوزه را نداریم و پراکندگی متولیان سبب شده است که تمرکز بر آن سخت‌تر شود بنابراین حتی آمار شاغلین در صنایع خلاق هم متفاوت است چون اصولا ما مدیریت داده و اطلاعات نداریم.
جای خالی ایران در یک گزارش
مرادخانی با تاکید بر اینکه از نظر بین‌المللی وجود آمارهای دقیق مرتبط با صنایع خلاق اهمیت بالایی دارد، گفت: در حال حاضر در ایران مرجعی نداریم که بتواند ارتباط مستقیمی با «آنکتاد» به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان ملل متحد داشته باشد و به دنبال این امر، برخلاف سایر کشورهایی مشارکت کننده ما نمی‌توانیم از ظرفیت تحلیل داده‌هایمان توسط متخصصین و صاحب‌نظران این موسسه برای پایش وضعیت کشورمان استفاده کنیم. از سوی دیگر امکان معرفی ظرفیت‌های ایران از طریق یک موسسه بین‌المللی به موسسه‌های علمی و تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، سرمایه‌گذارن و … را هم از دست می‌دهیم.
او با بیان اینکه در گزارش چشم‌انداز اقتصاد خلاق سال ۲۰۲۴ میلادی حتی نام کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه نیز مشاهده می‌شود، اظهار کرد: نام کشورهایی مانند کامبوج، اتیوپی، گواتمالا، عمان، پاکستان و قزاقستان در تدوین گزارش چشم‌انداز اقتصاد خلاق به چشم می‌خورد در حالی که هیچ جایی نامی از ایران نیست.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: پیوست‌هایی همراه با گزارش چشم‌انداز اقتصاد خلاق سال ۲۰۲۴ میلادی منتشر شده است که مبتنی بر نظرسنجی‌ها و پرسش‌هایی در شش دسته موضوعی شامل ارزیابی تاثیر اقتصادی صنایع خلاق، ارزیابی ترویج صادرات محصولات صنایع خلاق، ابتکارات پایداری بخشی و حمایتی از حوزه، سیاست‌های دیجیتال‌سازی و هوش مصنوعی، نظارت دولتی، راهبردها و برنامه‌های ملی بوده است که در قالب آنها آمار و اطلاعات پردازش شده است. پیوست‌های این گزارش به این تعریف پرداخته است که متولی حوزه اقتصاد خلاق هر کشور چه نهادها و سازمان‌هایی هستند و چه برنامه‌هایی برای توسعه این حوزه دارند. برای مثال کشور چین وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی متولی حوزه صنایع خلاق اعلام شده است که وزارت فرهنگ و گردشگری و وزارت بازرگانی است که راهبردها و سیاست‌های ملی که در این حوزه تدوین و پیگیری کرده را نیز در این پیوست قید کرده است. این موضوع برای سایر کشورهای مشارکت کننده در این مطالعه نیز صادق است.
دو خسران بزرگ
او افزود: آنچه که مسلم است این است که ما با عدم مشارکت در این پروژه‌های بین‌المللی دو خسران مهم را به خود تحمیل می‌کنیم؛ اول اینکه فرصت استفاده از ظرفیت تحلیل نهادهای معتبر بین‌المللی و نهادهای پژوهشی را در این حوزه از دست می‌دهیم درحالی که این تحلیل می‌تواند به پایش وضعیت ما کمک کند. دوم اینکه نمی‌توانیم قابلیت خودمان را به صورت واقع‌گرایانه در بطن این گزارش‌های بین‌المللی به دنیا نشان دهیم درحالی که اگر قرار باشد در سطح بین‌المللی با سرمایه‌گذارن صنایع خلاق ارتباط بگیریم، گزارش‌های مرکز معتبری همچون «آنکتاد» قطعا مرجع آنها برای تصمیم‌گیری‌هایشان خواهد بود.
مرادخانی بیان کرد: شوربختانه ما حتی حساسیت و اهمیت این موضوع را هم درک نکردیم و حتی با یک جست‌وجوی ساده در فضای رسانه‌ای ایران هم مشخص می‌شود که کسی به این خلاء عدم حضور ایران در گزارش‌های بین‌المللی اشاره نکرده است درصورتی که یک آسیب بزرگ است و تکلیف ما بعد از این همه سال کار در حوزه صنایع خلاق تکلیفمان مشخص نیست.
چالش گردآوری اطلاعات و کارهای تحقیقاتی
او با بیان اینکه صحبت درباره صنایع خلاق و اقتصاد خلاق در کشور ما محدود به لفاظی مدیران شده است، گفت: این حوزه به شدت قدرت توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی دارد ولی تنها در حد صحبت کردن باقی مانده است و بعد میبینیم که در گزارش بسیار مهم چشم‌انداز اقتصاد خلاق موسسه «آنکتاد» هیچ ردی از ایران وجود ندارد و این خسران بزرگی است و این شرایط را در حالی تجربه می‌کنیم که سالانه ده‌ها رویداد مرتبط با صنایع خلاق در کشور آنهم با صرف هزینه‌های مادی و انسانی زیادی برگزار می‌شود، اما چرا نباید بخشی از این هزینه مادی و معنوی را به گردآوری داده‌ها، پایش و کارهای تحقیقاتی مرتبط با این حوزه مهم اختصاص دهیم و خود را به عنوان کشور پیشرو در این حوزه به خوبی معرفی کنیم؟ متاسفانه انجام کار کیفی در زمینه صنایع خلاق چندان اولولیت نیست.
این استاد دانشگاه درخصوص فرهنگسازی و آگاهی رسانی درباره صنایع خلاق در کشور، اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم ظرفیت‌های انسانی موجود را بیشتر به این سمت سوق دهیم قطعا باید اقشار مختلف را با صنایع خلاق آشنا کنیم و برای این امر در روزگار فعلی پند و نصیحت و صحبت‌های فرمایشی کاربردی ندارد بلکه باید به دنبال فرمت‌های جدید تولید محتوا مثل موشن‌گرافی، انیمیشن‌ها، تصویرسازی و… برویم تا به مرور جامعه با این ظرفیت نهان اما با قدمت در ایران آشنا کند تا اگر کسی خواست کسب و کار جدیدی را هم آغاز کند به این حوزه هم فکر کند. بدون آموزش الفبا درباره چگونگی سرودن غزل و قصیده صحبت می‌کنیم بنابراین طبیعی است که این گسست بین جامعه و عرصه اصلی به وجود بیاید.