در دنیای امروز، نقش رسانه‌ها دیگر تنها به تولید محتوا ختم نمی‌شود، بلکه نحوه توزیع و دیده شدن محتوا نیز از اهمیت حیاتی برخوردار است. در این میان، شبکه‌های اجتماعی نقشی پررنگ در شکل‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کنند. اما آنچه کمتر دیده می‌شود، نیروی پنهانی است که در پس پرده این پلتفرم‌ها عمل می‌کند: الگوریتم‌ها. در این گزارش چت‌جی‌پی‌تی این موضوع را بررسی می‌کند.
به گزارش خبرگزاری سینا، الگوریتم‌ها همان دستورالعمل‌های ریاضی و منطقی‌ای هستند که تعیین می‌کنند چه پست‌هایی در اولویت نمایش قرار بگیرند، چه محتواهایی وایرال شوند و کدام خبرها در حاشیه باقی بمانند. از این رو، اگرچه رسانه‌ها همچنان تولیدکننده محتوا هستند، اما قدرت دیده شدن آن محتوا، بیش از هر زمان دیگری در اختیار پلتفرم‌ها و الگوریتم‌های آن‌هاست.
الگوریتم‌ها چگونه تصمیم می‌گیرند؟
الگوریتم‌های پلتفرم‌هایی مثل اینستاگرام، تلگرام و تیک‌تاک بر پایه یادگیری ماشین و تحلیل رفتار کاربر طراحی شده‌اند. آن‌ها ترجیحات کاربران را از طریق لایک، کامنت، اشتراک‌گذاری، مدت‌زمان تماشا، جستجوها و حتی مکث روی یک پست تحلیل می‌کنند و بر اساس این داده‌ها، به هر محتوا امتیازی اختصاص می‌دهند.
در نتیجه، خبری که بار احساسی قوی‌تری داشته باشد یا واکنش بیشتری برانگیزد، شانس بیشتری برای دیده شدن دارد. برعکس، یک گزارش دقیق اما کم‌تعامل ممکن است هرگز به چشم نیاید. در این میان، حقیقت ممکن است فدای هیجان شود.
اثر الگوریتم‌ها بر محتوای خبری: فرصت یا تهدید؟
الگوریتم‌ها اگر درست طراحی شوند، می‌توانند اخبار معتبر را به مخاطبان علاقه‌مند برسانند. اما تجربه نشان داده که الگوریتم‌ها معمولاً به‌دنبال افزایش تعامل هستند، نه اعتبار محتوا. به همین دلیل، محتواهای جنجالی، کوتاه، ساده‌سازی‌شده یا حتی گمراه‌کننده بیشتر منتشر می‌شوند.
برای مثال در تیک‌تاک، ویدیوهای کوتاه با صداگذاری احساسی و روایتی ساده، معمولاً بیشتر وایرال می‌شوند؛ حتی اگر اطلاعات مطرح‌شده در آن‌ها نادقیق یا جعلی باشد. در اینستاگرام نیز پست‌هایی با تصویرهای تحریک‌کننده و کپشن‌های کوتاه و هیجانی، توجه بیشتری جلب می‌کنند.
در تلگرام، الگوریتم خاصی مثل فید هوشمند اینستاگرام وجود ندارد، اما مکانیزم گروه‌ها و کانال‌ها و هدایت کاربران از طریق ترند شدن موضوعات، نوعی الگوریتم انسانی-ماشینی را ایجاد کرده است که بر اساس تعامل کاربران، برخی محتواها بیش از دیگران برجسته می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
سانسور الگوریتمی؛ خطر نادیده گرفتن اخبار مهم
یکی از مهم‌ترین پیامدهای عملکرد الگوریتم‌ها، پدیده‌ای است که «سانسور الگوریتمی» نامیده می‌شود. این اصطلاح به وضعیتی اشاره دارد که در آن، الگوریتم‌ها به‌صورت ناخواسته یا عمدی، برخی محتواها را در حاشیه قرار می‌دهند یا اصلاً نشان نمی‌دهند. این اتفاق ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد:
*محتوای خبری بیش از حد تخصصی یا کم‌جذاب باشد.
*لحن محتوا رسمی و بدون جذابیت‌های بصری باشد.
*موضوع مورد نظر از سوی کاربران زیادی سرچ یا تعامل نشده باشد.
*یا حتی محتوای رسانه‌ای خلاف سیاست‌های نامرئی پلتفرم‌ها تلقی شود.
در نتیجه، بسیاری از اخبار مهم اما غیرجنجالی، یا تحلیل‌های دقیق بدون بار احساسی، به حاشیه می‌روند و مخاطبان آن‌ها را نمی‌بینند.
چطور رسانه‌ها می‌توانند با الگوریتم‌ها هم‌زیستی کنند؟
برای رسانه‌های خبری، درک رفتار الگوریتمی پلتفرم‌ها دیگر یک مزیت نیست، بلکه یک ضرورت است. برخی راهکارهایی که رسانه‌ها می‌توانند در پیش بگیرند تا محتوای خبری‌شان بیشتر دیده شود، عبارتند از:
1. استفاده از عناصر بصری جذاب (تصاویر باکیفیت، ویدیوهای کوتاه)
2. نوشتن تیترهای مؤثر و تعاملی بدون فریب یا اغراق
3. استفاده از داده‌نگاری (Data Visualization) برای انتقال بهتر اطلاعات
4. زمان‌بندی هوشمند انتشار محتوا بر اساس رفتار کاربران
5. برقراری ارتباط دوطرفه با مخاطب (پرسش، نظرخواهی، رفراندوم‌های کوچک)
همچنین لازم است رسانه‌ها به دنبال استفاده از ابزارهای تحلیل رفتار مخاطب در شبکه‌های اجتماعی باشند تا بتوانند الگوریتم‌ها را بهتر درک کرده و خود را با آن‌ها تطبیق دهند.
نقش هوش مصنوعی در آینده توزیع خبر
با پیشرفت هوش مصنوعی، الگوریتم‌ها روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شوند. از الگوریتم‌های توصیه‌گر مبتنی بر یادگیری عمیق گرفته تا پردازش زبان طبیعی برای درک نیت مخاطب، همگی در حال شکل دادن به تجربه کاربری ما از خبر هستند.
در آینده، رسانه‌هایی موفق خواهند بود که بتوانند از داده‌های رفتاری کاربران برای ساخت روایت‌های شخصی‌سازی‌شده استفاده کنند، بدون آنکه دچار سطحی‌گرایی یا هیجان‌زدگی شوند. همچنین همکاری بین توسعه‌دهندگان فناوری و متخصصان رسانه، برای طراحی الگوریتم‌هایی مسئولانه‌تر و اخلاق‌محور، از اهمیت بالایی برخوردار است.
جمع‌بندی
الگوریتم‌ها اکنون یکی از بازیگران اصلی در میدان توزیع خبر هستند. آن‌ها می‌توانند ابزاری قدرتمند برای رساندن محتوا به مخاطبان هدف باشند، اما در عین حال، اگر صرفاً به تعامل و سود توجه کنند، به دامن‌زننده فیک‌نیوز و سطحی‌نگری تبدیل می‌شوند. راه‌حل، نه حذف الگوریتم، بلکه طراحی آگاهانه‌تر آن و یادگیری رسانه‌ها برای تعامل مؤثر با این سازوکار پنهان اما تأثیرگذار است.
*این گزارش برگرفته از توضیحات ارائه‌شده توسط ChatGPT است.
*تصویر این گزارش توسط هوش مصنوعی Copilot طراحی و اجرا شده است.