مراکز نوآوری در دانشگاه؛ پیشران پنهان فناوری نرم
در حالی که صنایع خلاق به یکی از ارکان اقتصاد دانش‌بنیان در جهان تبدیل شده‌اند، دانشگاه‌های ایرانی نیز آرام‌آرام مسیر تازه‌ای را در حمایت از ایده‌های نو در حوزه فناوری نرم آغاز کرده‌اند. تأسیس مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌های فرهنگی در برخی دانشگاه‌ها نشانه‌ای از این تغییر رویکرد است. در این گزارش چت‌جی‌پی‌تی، به بررسی این موضوع پرداخته است.
ورود دانشگاه‌ها به زیست‌بوم فناوری نرم
به گزارش خبرگزاری سینا، در سال‌های اخیر، همزمان با رشد اهمیت فناوری‌های خلاق در جهان، نگاه سیاست‌گذاران ایرانی نیز به سمت فناوری نرم متمایل شده است. دانشگاه‌ها به عنوان نهادهای تولید دانش و تربیت نیروی انسانی، نقشی کلیدی در توسعه این حوزه دارند. با این حال، تغییر نقش دانشگاه‌ها از آموزش صرف به کنشگری در عرصه فناوری نرم نیازمند ساختارهایی تازه بود؛ مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌ها پاسخ این نیاز بودند.
نقش مراکز نوآوری در شکوفایی ایده‌های فرهنگی
مراکز نوآوری دانشگاهی، معمولاً به‌عنوان فضاهایی طراحی می‌شوند که در آن‌ها ایده‌های خام دانشجویان، با حمایت و راهنمایی به سمت طراحی محصول، تجاری‌سازی و عرضه در بازار هدایت می‌شوند. در حوزه فناوری نرم، این مراکز با چالش‌ها و الزامات متفاوتی مواجه‌اند. چرا که برخلاف فناوری‌های صنعتی، در اینجا با محتوا، روایت، تجربه و فرهنگ مواجه هستیم.
شتاب‌دهی به پروژه‌هایی در حوزه‌هایی مانند بازی‌های رایانه‌ای، انیمیشن، طراحی مد، گردشگری خلاق، و روایت‌های دیجیتال، نیازمند هم‌افزایی میان رشته‌های مختلف، از هنر و علوم انسانی گرفته تا فناوری اطلاعات است.
بیشتر بخوانید:
دانشگاه؛ موتور خاموش فناوری نرم در ایران
دانشگاه‌هایی که پیشگام شدند
تعدادی از دانشگاه‌های کشور در چند سال اخیر گام‌هایی عملی در این زمینه برداشته‌اند. دانشگاه‌هایی که پیش‌تر در حوزه‌های هنری، علوم انسانی، رسانه یا گردشگری فعال بودند، ظرفیت بیشتری برای ورود به فضای نوآوری خلاق داشته‌اند. در این دانشگاه‌ها، مراکز نوآوری نه تنها بستری برای رشد ایده‌های دانشجویی، بلکه محلی برای شبکه‌سازی و ارتباط با صنعت فرهنگی کشور نیز بوده‌اند.
تغییر در رویکرد آموزش و پژوهش
فعالیت این مراکز نوآوری، نگاه دانشجویان را نیز نسبت به مسیر آینده‌شان دگرگون کرده است. برخلاف گذشته که مسیر پیش‌فرض پس از فارغ‌التحصیلی، اشتغال در نهادهای دولتی یا ادامه تحصیل بود، اکنون بسیاری از دانشجویان درگیر تولید پروژه‌های خلاق، راه‌اندازی کسب‌وکارهای فرهنگی یا فعالیت در استارتاپ‌های نوپای محتوایی هستند.
همچنین، پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های پژوهشی نیز رنگ و بویی کاربردی‌تر گرفته‌اند. پروژه‌هایی که پیش‌تر در کتابخانه‌ها خاک می‌خوردند، اکنون می‌توانند به نمونه‌های اولیه، محتواهای تجاری یا آثار هنری تبدیل شوند که جای خود را در بازار می‌یابند.
چالش‌ها و موانع پیش‌رو
با وجود پیشرفت‌های نسبی، مسیر پیش‌روی مراکز نوآوری دانشگاهی در حوزه فناوری نرم، خالی از مانع نیست. نبود بودجه مشخص برای حمایت از ایده‌های فرهنگی، کمبود مربیان آشنا با رویکرد بینارشته‌ای، نبود سیاست‌های کلان هماهنگ و همچنین نگاه سخت‌افزاری به فناوری، از مهم‌ترین موانع هستند.
از سوی دیگر، بسیاری از ساختارهای دانشگاهی هنوز با فضای نوآوری خلاق بیگانه‌اند و روندهای بروکراتیک ممکن است انگیزه و خلاقیت دانشجویان را تحت‌الشعاع قرار دهد.
فرصت‌های پیش‌رو در اقتصاد خلاق
با وجود این چالش‌ها، ظرفیت‌هایی همچون رشد بازار محتوا، افزایش دسترسی به فناوری دیجیتال، گرایش جوانان به روایت‌گری، طراحی و تولید هنری، می‌تواند آینده‌ای روشن برای این مراکز رقم بزند. اگر سیاست‌گذاران آموزش عالی و فرهنگ، حمایت هدفمند از این فضاها را در دستور کار قرار دهند، دانشگاه‌ها می‌توانند به یکی از ارکان اصلی زیست‌بوم فناوری نرم تبدیل شوند.
نتیجه‌گیری
مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها، می‌توانند پیشران‌هایی مهم در توسعه صنایع خلاق کشور باشند؛ پیشران‌هایی که نه‌تنها بر رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی تأثیرگذارند، بلکه فرهنگ و هویت ایرانی را نیز در قالب‌های نوین به نسل جدید عرضه می‌کنند.
*این گزارش برگرفته از توضیحات ارائه‌شده توسط ChatGPT است.
*تصویر این گزارش توسط هوش مصنوعی Copilot طراحی و اجرا شده است.
