نقش دانشگاه‌ها در توسعه فناوری نرم؛ ظرفیت مغفول مانده/1
دانشگاه؛ موتور خاموش فناوری نرم در ایران
اگرچه فناوری نرم در کشور به‌عنوان یکی از محورهای آینده‌ساز اقتصاد کشور مطرح شده، اما نقش دانشگاه‌ها در توسعه این حوزه همچنان کمرنگ است. این در حالی است که برخی دانشگاه‌های ایران با راه‌اندازی مراکز نوآوری و ایجاد رشته‌های بینارشته‌ای، گام‌هایی رو به جلو برداشته‌اند. در این گزارش چت‌جی‌پی‌تی، به بررسی این موضوع پرداخته است.
به گزارش خبرگزاری سینا، در سال‌های اخیر، واژه‌هایی مانند «اقتصاد خلاق» و «فناوری نرم» بیش از گذشته وارد ادبیات سیاست‌گذاری فرهنگی و اقتصادی کشور شده‌اند. با این حال، هنوز مشخص نیست چه نهادهایی قرار است نقش پیشران در توسعه این حوزه را ایفا کنند. یکی از مهم‌ترین این نهادها، دانشگاه‌ها هستند که هم به لحاظ تربیت نیروی انسانی و هم از منظر تولید دانش می‌توانند اثرگذار باشند.
فناوری نرم؛ پیوند خلاقیت با فناوری
فناوری نرم به مجموعه‌ای از فرآیندها و محصولات اشاره دارد که در آن‌ها دانش بومی، فرهنگ، هنر، روایت و تجربه انسانی در تعامل با فناوری به کار گرفته می‌شود. مصادیقی مانند بازی‌های رایانه‌ای بومی، انیمیشن، گردشگری خلاق، طراحی تجربه، روایت دیجیتال، هنر تعاملی و صنایع فرهنگی دیجیتال در این حوزه جای می‌گیرند.
با این‌حال به‌گفته بسیاری از صاحب‌نظران، دانشگاه‌های کشور هنوز به‌طور کامل جایگاه خود را در توسعه این بخش پیدا نکرده‌اند.
نمونه‌هایی از دانشگاه‌های فعال در این حوزه
برخی دانشگاه‌ها در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند این مسیر را باز کنند. دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه تهران و دانشگاه صدا و سیما از جمله دانشگاه‌هایی هستند که مراکز نوآوری فرهنگی یا رشته‌های مرتبط با صنایع خلاق راه‌اندازی کرده‌اند.
مرکز نوآوری و خلاقیت صنایع فرهنگی دانشگاه علم و فرهنگ یکی از نمونه‌های فعال در این زمینه است. این مرکز با حمایت از ایده‌های دانشجویان رشته‌هایی چون طراحی لباس، گردشگری، انیمیشن و گرافیک، تلاش دارد محصولات دانش‌بنیان فرهنگی تولید و تجاری‌سازی کند.
چالش‌ها؛ از ساختار آموزشی تا نبود سیاست منسجم
با وجود این تلاش‌ها، موانعی نیز بر سر راه دانشگاه‌ها در ورود مؤثر به حوزه فناوری نرم وجود دارد. از نبود زیرساخت‌های بینارشته‌ای گرفته تا ضعف در حمایت مالی از پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های فرهنگی و نرم‌محور. در بیشتر دانشگاه‌ها، فناوری هنوز در قالب سخت‌افزار، مهندسی یا محصولات صنعتی تعریف می‌شود و سازوکار مشخصی برای ارزیابی و حمایت از نوآوری‌های خلاق فرهنگی وجود ندارد.
راه آینده: بازتعریف نقش دانشگاه‌ها در زیست‌بوم فناوری نرم
متخصصان بر این باورند که توسعه صنایع خلاق و فناوری نرم در کشور بدون حضور فعال دانشگاه‌ها امکان‌پذیر نیست. ایجاد رشته‌های بینارشته‌ای جدید، تعریف پایان‌نامه‌های مسئله‌محور، تقویت ارتباط با صنعت فرهنگی کشور و راه‌اندازی مراکز نوآوری تخصصی از جمله اقداماتی است که دانشگاه‌ها می‌توانند برای ایفای نقش مؤثر در این حوزه انجام دهند.
در کنار آن، نهادهایی چون شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و وزارت علوم می‌توانند با طراحی سیاست‌های حمایتی و بودجه‌ریزی هدفمند، دانشگاه‌ها را به یکی از حلقه‌های کلیدی زیست‌بوم فناوری نرم تبدیل کنند.
در کشوری با این میزان از ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی، دانشگاه می‌تواند به جایگاه واقعی خود در آینده اقتصاد خلاق دست یابد، اگر نگاه آینده‌نگرانه‌ای بر تصمیم‌سازی‌ها حاکم شود.
*این گزارش برگرفته از توضیحات ارائه‌شده توسط ChatGPT است.
*تصویر این گزارش توسط هوش مصنوعی Copilot طراحی و اجرا شده است.
