لباسی که زمین را زخمی می‌کند/ ضرورت توجه به مد پایدار

مد و لباس در ایران قدمت طولانی دارد. آنطور که در تاریخ آمده است، عمر مد و لباس را می‌توان از زمان قاجار پیدا کرد.اما پیش از این زمان هم مردم ایران با تنوع جغرافیایی گسترده کشور، لباس‌های متناسب با اقلیم و فرهنگ خود داشتند.

ندا انتظامی: اما مد و لباس تنها برای زیبایی نیست، بلکه مد و لباس هم در مقابل انسان، جامعه و طبیعت نقش مهمی دارد. باید گفت مد، دیگر تنها یک جریان زیبایی‌شناسانه و مرتبط با پوشش نیست؛ بلکه امروزه به یکی از صنایع قدرتمند و تأثیرگذار در ابعاد فرهنگی، اقتصادی و حتی زیست‌محیطی بدل شده است. در دنیایی که انتخاب یک پیراهن می‌تواند ردپایی زیست‌محیطی به‌جا بگذارد، نمی‌توان نسبت به شیوه تولید و مصرف پوشاک بی‌تفاوت ماند. و این نقشی است که بسیاری از طراحان مد و لباس به آن توجه ویژه دارند. اما همچنان شیوه مصرف‌ و تولید لباس برای اهالی محیط زیست نگران کننده است.

وقتی لباس حرف می‌زند

به گزارش خبرگزاری سینا، لباس، آینه‌ای از هویت فردی و اجتماعی ماست. هر انتخاب در پوشش، حامل پیام‌هایی درباره سبک زندگی، طبقه اجتماعی، باورهای فرهنگی و حتی گرایش‌های سیاسی افراد است. از سوی دیگر، صنعت مد یکی از پرگردش‌ترین صنایع جهان است و میلیون‌ها نفر در زنجیره تولید، طراحی، بازاریابی و فروش پوشاک مشغول به کارند. اما این صنعت پرزرق و برق، یک روی ناپیدا و نگران‌کننده هم دارد.

مد سریع، زخمی برای زمین

در دو دهه گذشته، پدیده‌ای به نام «مد سریع» (Fast Fashion) رشد فزاینده‌ای پیدا کرده است. تولید انبوه لباس‌های ارزان‌قیمت و تغییر سریع روندهای مد باعث شده مصرف‌گرایی در زمینه پوشاک به شکل نگران‌کننده‌ای افزایش یابد. اما این سرعت و ارزانی هزینه‌های پنهانی دارد که از چشم بسیاری پنهان مانده است.

بیشتر بخوانید:

اقتصاد مد و لباس به روایت آمار

جایگاه صنعت لباس ایران کجاست؟

با یک نگاه ساده می‌توان دریافت که عرصه لباس با قیمت پایین به مصرف کننده روی دیگری دارد و آن سود هنگفت برای شرکت‌ها و تولید کنندگان لباس است. اما این سرعت در تولید لباس چه برسر محیط زیست می‌آورد؟

بر اساس گزارش سازمان ملل، صنعت پوشاک دومین صنعت آلاینده جهان پس از نفت است. برای تولید یک شلوار جین حدود ۷ هزار لیتر آب مصرف می‌شود. استفاده از رنگ‌های شیمیایی، الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر و حمل‌ونقل گسترده کالاها باعث ورود حجم عظیمی از مواد سمی به آب‌ها، خاک و هوا شده است. در کنار این، میلیون‌ها تن لباس بلااستفاده هر ساله روانه محل دفن زباله‌ها می‌شوند و تجزیه‌ناپذیری بسیاری از پارچه‌های مصنوعی نیز به بحران زباله دامن می‌زند.

مد پایدار، گزینه‌ای برای آینده

در واکنش به این آسیب‌ها، جنبش «مد پایدار» شکل گرفته است؛ رویکردی که به دنبال کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی، حمایت از حقوق کارگران، افزایش عمر مفید پوشاک و ترویج الگوهای مصرف مسئولانه است. استفاده از پارچه‌های طبیعی و تجدیدپذیر، کاهش مصرف آب و انرژی در فرایند تولید، حذف مواد شیمیایی مضر، حمایت از برندهای اخلاق‌گرا و بازیافت لباس‌های کهنه از جمله راهکارهای این رویکرد است.

مد پایدار نه به معنای کنار گذاشتن زیبایی‌شناسی و خلاقیت در طراحی، بلکه دعوتی است به بازنگری در الگوی مصرف و تولید. مصرف‌کنندگان با انتخاب آگاهانه می‌توانند از برندهایی حمایت کنند که به مسائل زیست‌محیطی و انسانی توجه دارند. از سوی دیگر، رسانه‌ها، نهادهای آموزشی و تصمیم‌گیران سیاسی نقش مهمی در آگاهی‌رسانی و تنظیم سیاست‌های حمایت از مد پایدار ایفا می‌کنند. حمایت از مد پایدار این روزها فراگیر شده است، به طوری که هنرمندان زیادی چه ایرانی و چه خارجی به این موضوع گرایش پیدا کرده‌اند.

اقتصاد پایدار با مد پایدار

مصرف آگاهانه، دور شدن از  فرهنگ اسراف تاثیر مستقیمی در اقتصاد هنر دارد. چرا طراحان مد و لباس به جای اتکا به مدهای زودگذر به انتخاب خلاقانه، آگاهانه و تمرکز بر کیفیت و ماندگاری محصولات تمرکز خواهند کرد. از سوی دیگر این انتخاب آگاهانه در مد و لباس آن هم در عصر بحران آب، هوا زمین سالم‌تر و  هوای پاک برای نسل آینده از خود به جای خواهد گذاشت.

بحران آب در جهان
در جهانی که بحران آب، آلودگی و تغییرات اقلیمی به دغدغه‌ای جدی بدل شده، بی‌توجهی به صنعت مد و پیامدهای آن دیگر جایز نیست. لازم است از مد صرفاً به عنوان یک کالای مصرفی عبور کنیم و آن را در بستر توسعه پایدار و مسئولیت‌پذیر ببینیم. آینده‌ای بهتر در گرو انتخاب‌های امروز ماست؛ حتی اگر این انتخاب، خرید یک لباس ساده باشد.