زغال فعال ماده‌ای است که از زغال‌چوب به دست می‌آید و زغال‌چوب نیز از مواردی مانند زغال‌سنگ و چوب و یا پوسته نارگیل ساخته شده است. در فرایند تولید زغال فعال از زغال‌چوب، منافذ زیادی در فضای داخلی زغال فعال به وجود می‌آید که می‌تواند مواد شیمیایی را درون خود به دام بیندازد. ازاین‌رو، قرص زغال فعال را برای به دام انداختن انواع سموم بدن و درمان مشکلات گوارشی مانند دل‌درد، نفخ و اسهال استفاده می‌کنند. کربن فعال موجود در این قرص، به دفع سموم و پاک‌سازی اندام‌های مختلف بدن از جمله معده، روده و کبد کمک می‌کند. در این مطلب با ما همراه باشید تا با این قرص بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه استفاده از زغال فعال
به گزارش خبرگزاری سینا، شروع استفاده از زغال فعال به‌عنوان دارو، به ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد باز می‌گردد. در این زمان و در کشور مصر، برای درمان زخم‌ها از زغال فعال استفاده می‌کردند. بعد از آن، افراد مختلفی مانند فنیقی‌ها برای بهبود طعم آب و تصفیه آن، تکه‌های زغال‌چوب را در آن می‌انداختند و درک این مورد که زغال، مواد شیمیایی مضر را جذب می‌کند وجود داشت. در نهایت و در قرن نوزدهم نیز، استفاده پزشکی از این دارو گسترش یافت و تاثیر آن در تسکین و بهبود علائم مسمومیت، با آزمایش‌های مختلفی اثبات شد.
کاربردهای قرص زغال فعال
کربن فعال موجود در زغال فعال، دارای منافذ زیادی در ساختار خود است و می‌تواند انواع مواد شیمیایی و سموم را به خود جذب کند. به همین دلیل این قرص را بیشتر برای درمان انواع مسمومیت‌ها استفاده می‌کنند. این قرص می‌تواند دستگاه گوارشی را به طور کامل پاک‌سازی کرده و از بروز عوارض انواع سموم و واکنش‌های آلرژیک جلوگیری کند.
https://sazehebtekar.com/activated-carbon/
زغال فعال می‌تواند برای درمان انواع زیادی از مسمومیت‌ها به کار برود. اما برای مسمومیت با مواردی مثل اسیدهای بسیار قوی و یا فراورده‌های نفتی مؤثر نیست و نباید استفاده شود. همچنین فراموش نکنید که این دارو، به‌هیچ‌عنوان جایگزین درمان پزشکی نیست و در صورت بروز مسمومیت، اولین اقدام شما باید مراجعه به مراکز درمانی باشد.
مکانیسم اثر قرص زغال فعال به این شکل بوده که وارد روده می‌شود و به دلیل بافت متخلخل و بار الکتریکی منفی خود، انواع مولکول‌های دارای بار الکتریکی مثبت مثل سموم و گازها را به خود جذب می‌کند. سپس به طور کامل از طریق مدفوع، دفع می‌شود. توانایی زغال فعال در جذب گازها، می‌تواند نفخ را نیز کاهش داده و به کاهش درد و اسپاسم شکمی ناشی از آن کمک کند.
عوارض جانبی زغال فعال
زغال فعال به طور معمول ماده‌ای امن بوده و مصرف آن در کوتاه‌مدت، آسیب و عوارض خاصی برای بدن ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال، مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند مشکلاتی مثل یبوست و دفع مدفوع قیری رنگ را به همراه داشته باشد. البته دفع مدفوع سیاه و قیری، یک مشکل پزشکی نبوده و نگران‌کننده نیست. همچنین به‌خاطر داشته باشید که مصرف طولانی‌مدت این ماده می‌تواند جلوی جذب سایر داروهای مصرفی را بگیرد و مشکلاتی دراین‌خصوص به همراه داشته باشد.
نکات مهم در خصوص مصرف داروی زغال فعال
- قبل از شروع مصرف این دارو، تمامی بیماری‌های فعلی و حساسیت‌های دارویی و غذایی خود را به پزشک معالج اطلاع دهید.
- این دارو می‌تواند برای کودکان و سالمندان نیز طبق نظر پزشک تجویز شود. اما ممکن است عوارضی مثل یبوست را در این افراد به وجود بیاورد.
- این دارو در مصارف کوتاه‌مدت امن بوده و مشکلی برای سلامتی فرد به وجود نخواهد آورد. اما بهتر است که قبل از مصرف، حتماً با پزشک مشورت کنید. همچنین درصورتی‌که هر بیماری زمینه‌ای دارید، از مصرف خودسرانه این دارو اکیداً خودداری کنید.
- برای استفاده از زغال فعال در دوران بارداری و شیردهی، باید حتماً با پزشک مشورت کرده و از مصرف آن بدون تجویز خودداری کنید.
- در صورت داشتن مشکلات گوارشی مانند زخم معده، سابقه خونریزی روده، بیماری GI و… استفاده از قرص زغال فعال ممنوع است.
تداخلات دارویی
- تداخل با انواع داروهای خوراکی: زغال فعال، بیشتر مواد شیمیایی را به خود جذب کرده و آن‌ها را به همراه خود دفع می‌کند؛ بنابراین جذب بیشتر داروها و مکمل‌های غذایی را در معده و روده کاهش می‌دهد. شما می‌توانید برای جلوگیری از این تداخل، زغال فعال را حداقل یک ساعت پس از مصرف سایر داروها و مکمل‌های خوراکی مصرف کنید.
- تداخل با الکل: مصرف همزمان الکل با زغال فعال، می‌تواند عملکرد زغال را در جذب سموم کاهش داده و آن را بی‌اثر کند.
- تداخل با قرص‌های ضدبارداری: این قرص می‌تواند قرص‌های ضدبارداری را به طور کامل بی‌اثر کند؛ بنابراین ضروری است که زغال فعال را حداقل سه ساعت بعد و یا دوازده ساعت قبل از قرص ضدبارداری مصرف کنید.
دوز مصرف قرص زغال فعال و نحوه مصرف آن
- قبل از مصرف این دارو، از نداشتن هرگونه تداخل و ممنوعیت اطمینان حاصل کرده و با پزشک مشورت کنید.
- دارو را در شرایط مناسب و به‌دوراز نور، گرما و رطوبت نگهداری کرده و در صورت تغییر ظاهر، از مصرف آن بپرهیزید.
- این دارو را فقط همراه با آب مصرف کرده و از مصرف آن با مواد غذایی دیگر مانند انواع شربت، آب‌میوه و بستنی خودداری کنید. چراکه ممکن است در عملکرد صحیح دارو اختلال ایجاد کنند.
- داروهای دیگر را بافاصله زمانی از زغال فعال مصرف کنید.
- دوز دقیق مصرفی دارو فقط زیر نظر پزشک تعیین می‌شود. اما به طور معمول مقادیر زیر توصیه خواهد شد:
- قرص با دوز ۲۵ تا ۱۰۰ میلی‌گرم و به همراه آب برای بزرگسالان و نوجوانان
- بین نیم تا یک گرم زغال فعال به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن برای کودکان تا ۱۲ سال
جمع‌بندی
در این مطلب تمام نکات مهم در خصوص قرص زغال فعال را توضیح دادیم و دیدیم که این دارو می‌تواند در درمان بسیاری از مسمومیت‌ها مؤثر باشد و جلوی بروز آسیب انواع سموم به بدن را بگیرد. زغال فعال یا کربن اکتیو، ماده‌ای است که از گذشته‌های دور برای مصارف دارویی کاربرد داشته و برخی افراد ادعا می‌کنند که کاربردهای دیگر مانند پاک‌سازی و تصفیه کبد و کلیه و همچنین جرم‌گیری دندان نیز دارد. فراموش نکنید که این قرص، صرفاً یک مکمل بوده و جایگزین درمان‌های پزشکی برای مسمومیت نیست.