حالا در بزرگترین مطالعه تصویربرداری از مغز در نوع خودش، الگوهای منحصر به فرد مربوط به جنسیت دیده شده، اما در مجموع شباهت‌های مغز زنان و مردان بیشتر از تفاوت‌ها است. این مطالعه باعث ایجاد پرسش‌هایی شده است؛ این که چطور تفاوت‌های مغزی بین جنس‌های مختلف ممکن است بر هوش و رفتار آن‌ها تاثیر بگذارد.
برای دهه‌ها، دانشمندان مغز متوجه شدند که به طور متوسط حجم کلی مغز مردان اندکی از حجم کلی مغز زنان بیشتر است، حتی وقتی اصلاحات مربوط به اندام بزرگتر مردان روی این اندازه‌گیری اعمال می‌شود. اما تجربه نشان داد؛ مشخص کردن زیرساختارهای مشخص حجیم‌تر یا کم حجم‌تر، به شدت پیچیده و دشوار است. بیشتر مطالعات هم روی تعداد نسبتا کمی نمونه انجام شده ( معمولا کمتر از 100 مغز) و نتیجه گیری کلی را غیرممکن کرده است.
در یک مطالعه جدید تیمی از محققان به رهبری « استوارت ریچی» روانشناس و دانشجوی پسادکترا در دانشگاه ادینبورو، اطلاعات بانک زیستی بریتانیا که پروژه‌ای بلند مدت در حال اجرای زیست‌پزشکی با 500 هزار ثبت‌نام کننده از ساکنان بریتانیا است، را استفاده کرده‌اند. زیر مجموعه‌ای از افراد ثبت‌نام کننده در این مطالعه تحت اسکن مغزی با استفاده از دستگاه ام‌آر‌آی قرار گرفتند. از 2750 زن و 2466 مرد بین 44 تا 77 سال، ریچی و همکارانش، حجم 68 ناحیه از مغز و همین‌طور ضخامت قشر مغز که لایه چین خورده بیرونی مغز است و تصور می‌شود، در آگاهی، زبان، حافظه، ادراک و دیگر کارکرد‌ها اهمیت دارد، را هم بررسی کردند.
با تعدیل کردن تفاوت‌های سنی و به طور متوسط، آن‌ها دریافتند که قشرمغز زن‌ها به میزان قابل توجهی ضخیم‌تر از مردان است. امتیاز بالاتر در انواع آزمون‌های شناختی و عمومی هوش به ضخامت بیشتر قشر مغز وابسته است. در عین حال بسیاری از نواحی زیر قشر مغز در مردها حجم مغز بیشتری از زن‌ها دارد. این نواحی شامل هیپوکامپوس( نقش مهمی در حافظه و آگاهی فضایی دارد)، بادامه ( احساسات حافظه و تصمیم‌گیری)، استریاتوم یا جسم مخطط مغز( یادگیری، ترمز احساسات و پردازش پاداش)، تالاموس ( پردازش و انتقال اطلاعات حسی به دیگر بخش‌های مغز) هستند.
قشرمغز زن‌ها به میزان قابل توجهی ضخیم‌تر از مردان است. امتیاز بالاتر در انواع آزمون‌های شناختی و عمومی هوش به ضخامت بیشتر قشر مغز وابسته است. در عین حال بسیاری از نواحی زیر قشر مغز در مردها حجم مغز بیشتری از زن‌ها دارد
وقتی محققان اعداد را برای مقایسه نسبی بین حجم مغز و نواحی زیر قشر مغز مرتب کردند، مقایسه آسان‌تر شد؛ مردها تنها در 14 ناحیه مغز حجم بیشتری داشتند و زن‌ها در 10 ناحیه. بر اساس نتایج این مطالعه که در سرور bioRxiv منتشر شده و مقاله را قبل از ارزیابی‌های همتانگر در دسترس قرار داده؛ حجم و ضخامت قشر مغز در مردها دارای تفاوت‌های بیشتری نسبت به زنان است.
این یافته‌ها به دلیل همخوانی با کارهای قبلی که در زمینه آزمون هوش و جنسیت جذاب هستند. ریچی می‌گوید: « مطالعات قبلی هیچ تفاوتی در متوسط هوش زنان و مردان نشان نداده بودند، اما تفاوت‌های هوشی مردان بیشتر از زنان بوده است». او ادامه می‌دهد:« در بیشتر اندازه‌گیری‌ها روی شرکت کنندگان مرد تفاوت‌های بیشتری نسبت به شرکت کنندگان زن دیده می‌شود و به همین دلیل یافته‌های ما تا این اندازه جالب است. این نتایج با بسیاری از شواهد قبلی که نشان می‌دهد مردها از نظر فیزیکی و ذهنی تفاو‌های زیادی دارند، سازگار است».
هرچند مغز زن و مرد با هم تفاوت دارد اما شباهت ها بیشتر از تفاوت ها است
همچنین علی‌رغم الگوی پایدار جنسیتی، محققان دریافتند همپوشانی قابل توجهی بین مردان و زنان در حجم و ضخامت قشر مغز وجود دارد، درست به اندازه‌ای که در قد وجود دارد. به عبارت دیگر فقط با نگاه کردن به اسکن مغزی یا قد کسی که به صورت تصادفی از بین اطلاعات انتخاب شده است، مشخص کردن جنسیت دشوار خواهد بود. این موضوع نشان می‌دهد، شباهت‌ها در مغز هر دو جنس بسیار بیشتر از تفاوت‌ها است.
این مطالعه تطابق جنسیت شرکت کنندگان با خصوصیات بیولوژیکی به عنوان نر یا ماده را مورد بررسی قرار نداده است. اما « آمبر رویگ‌راک» دانشمند علوم اعصاب در دانشگاه کمبریج که تفاوت‌های مغزی دو جنس را مطالعه کرده است معتقد است نتایج مطالعه بر اساس ابعاد مطلق آن قانع کننده هستند. او می‌گوید:« بزرگ بودن کلی حجم مغز در مردان و ضخامت بیشتر قشر مغز در زنان با نتایج مطالعات قبلی همخوانی دارد. اما از آن‌جایی که بیشتر مطالعات قبلی روی تعداد نمونه کم انجام شده بودند، این مطالعه این پیش‌بینی‌ها را تایید می‌کند». رویگ‌راک متذکر می‌شود، که یک عامل باید در مطالعات بعدی مورد توجه قرار بگیرد؛ یائسگی زنان. بسیاری از زنان در این مطالعه در مرحله ورود به یائسگی قرار دارند یا یائسه هستند و مشخص شده است که نوسانات هورمونی روی ساختار مغز تاثیر می‌گذارد. او معتقد است این موضوع ممکن است نقشی در تفاوت‌های پیدا شده در این مطالعه داشته باشد.سوال بحث برانگیزی که هنوز پاسخی ندارد این است، که آیا این الگوی متفاوت به معنای تفاوت در رفتار و هوش است؟. اگرچه فرهنگی عمومی مملو از مثال‌های فرضی از تفاوت‌های رفتاری و فکری بین دو جنس است، اما تعداد کمی مثل خشونت بیشتر فیزیک در مردان توسط تحقیقات علمی اثبات شده‌اند. ریچی اما می‌گوید؛ که مطالعه شواهد کافی برای پاسخ دادن به چنین سوال تندی را ندارد؛ او فعلا روی توصیف دقیق تفاوت‌های بین مغز مردان و زنان متمرکز شده است و فعلا به معنای این تفاوت‌ها نمی‌اندیشد.
علی رنجبران
No tags for this post.