تغییر اقلیم و مساله تنوع زیستی
به گزارش سیناپرس به نقل از علمنا، هرچند اطلاعات دانشمندان از روندهایی که منجر به انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی می‌شود، هنوز کامل نیست.اما به تازگی پژوهشگران دریافته‌اند در اثر افزایش دما، روابط پیچیده میان گونه‌ها نیز تغییر می‌کند.
مفهوم تنوع زیستی به صورت عام به شکل های متنوع حیات روی زمین و همهٔ شکل‌های زندگی از ژن‌ها تا گونه‌ها اشاره دارد. در نگاهی دقیق تر تعداد گونه های گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم ها، تنوع شگفت انگیز ژن ها در این گونه ها، با وجود تفاوت بسیار در اکوسیستم های موجود در سطح سیاره زمین، همه و همه بخشی از تنوع زیستی زمین هستند. تنوع زیستی پیامدهایی که اکوسیستم‌ها دارند همچون کیفیت هوا، آب و هوا (تجزیه دی‌اکسید کربن)، تصفیهٔ آب، گرده افشانی، و جلوگیری از فرسایش را ضمانت می کند.
اخیرا پژوهشگران پژوهشگاه تنوع زیستی آلمان و دانشگاه لایپزیک برای بررسی تأثیرات افزایش دما آزمایشی طراحی کرده‌اند که ابعاد جدیدی از این موضوع را واکاوی می کند. آن‌ها کف چند پتری دیش Petri dish را با ماده بستر پوشاندند، سپس دو گونه جانور دم فنری از میان بندپایان چند کوچک پیکر را در آن‌ها قرار دادند و آن‌ها را با کرم‌های ریز تغذیه کردند. در پایان دمای پیرامون چند ظرف را از ۱۳.۵ درجه سانتی‌گراد به ۱۸.۵ درجه سانتی‌گراد و برخی دیگر را تا ۲۳.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش دادند. این وضعیت موجب ایجاد زیست‌بوم کوچک و ساده‌ای همانند وضعیت پس از تغییر اقلیم شد.
پیش از تغیر اقلیم گونه‌های دم فنری در کنار یکدیگر در صلح همزیستی داشتند و دم فنری‌ها نماینده حیوانات شکاری و کرم‌ها نماینده شکار بودند. پژوهشگران به مدت دو ماه، وضعیت شبیه سازی شده را بررسی کردند و سعی کردند دریابند که برهم‌کنش میان سه گونه در دماهای گوناگون چه تفاوتی با یکدیگر دارد.
پژوهشگران انتظار داشتند از میان گونه‌های دم فنری، کوچک‌ترها بهتر با افزایش دما سازگار شوند. به دلیل آن‌که نیاز آن‌ها به غذا عموماً کمتر است از این رو نیاز آن‌ها در وضعیت تازه چندان تغییری نمی‌کند. اما نتایج به دست آمده پژوهشگران را شگفت‌زده کرد: پس از دو ماه گونه‌های کوچک‌تر دم فنری‌ها در پتری دیش گرم‌تر کاملاً از بین رفته بودند و گونه‌های بزرگ‌تر زنده مانده بودند.
دانشمندان تصور کردند از میان رفتن کوچک‌ترها دو علت داشته است: از یک سو آن‌ها بیشتر در معرض خطر خورده شدن بودند. و اینکه در دماهای بالاتر نیاز حیوانات شکاری به غذا نیز به سبب افزایش سوخت و ساز بدن، افزایش می‌یابد. طعمه‌های کوچک‌تر آسان‌تر از حیوانات بزرگ‌تر شکار می‌شوند زیرا فرار کردن از دست شکارچی برای آن‌ها دشوارتر است. از سوی دیگر، گونه‌های کوچک‌تر در سازگار شدن با وضعیت تازه شانس کمتری داشتند، با آن که در دماهای بالاتر داشتن بدن کوچک‌تر یک برتری است.
این دوگانگی را می‌توان به کمک این واقعیت و این گونه توضیح داد که گونه‌های دم فنری کوچک‌تر توانایی کمتری برای سازگار شدن با دماهای بالاتر و در نتیجه سازگار کردن سوخت و ساز بدن خود با دمای بالاتر داشتند و در عین حال طعمه خوبی نیز هستند. در برابر گونه‌های بزرگ پیکرتر با وضعیت تازه بهتر سازگار شدند و نیز آسان‌تر از شکارچیان گریختند.
اگر این یافته‌ها بر دنیای طبیعی تعمیم داده شود، می‌توان گفت در آینده برخی گونه‌های جانوری در اثر افزایش دما و افزایش نیاز به انرژی از میان می‌روند، بلکه به سبب تعاملات میان گونه‌ها در معرض تهدید هستند. بر این اساس در اثر تداوم روند گرم شدن کره زمین، نه تنها رقابت میان جانوران برای به دست آوردن غذا افزایش می‌یابد، بلکه احتمال خورده شدن آن‌ها به دست حیوانات شکاری دیگر بالا می‌رود.
پژوهشگران به عمد در آزمایش‌های خود از جانوران دم فنری استفاده کرده‌اند. نخست اینکه نگاهداری آن‌ها در آزمایشگاه آسان نیست در حالیکه آن‌ها در طبیعت در تجزیه پیکر جانوران و گیاهان نقش برجسته‌ای ایفا می‌کنند. اگر از تعداد آن‌ها در اثر تغییر اقلیم کاسته شود، کارهایی که در طبیعت بر عهده دارند نیز تغییر می‌کند و این موضوع بر روندهای بسیاری در زیست‌بوم‌های طبیعی تأثیر می‌گذارد.
No tags for this post.
