انقلاب در درمان پارکینسون

افراد مبتلا به پارکینسون بر اثر مرگ نورون‌های تولید کننده دوپامین در کنترل حرکات‌شان مشکل دارند. دوپامین یک ماده شیمایی است که در جابجایی و ارسال پیام‌های مغزی نقش مهمی دارد. پیوند زدن سلول‌های جنینی امیدواری‌هایی برای جایگزینی این نورون‌ها مرده در مبتلایان به پارکینسون پدید آورده است و آزمایش‌های کلینیکی در حال حاضر در حال اجرا است. اما این بافت‌های پیوندی از بارداری‌های ناموفق می‌آیند که به هر دلیلی منجر به سقط جنین می‌شوند. این موضوع به این معنا است که منابع این سلول‌ها کم بوده و برخی افراد ممکن است، از نظر اخلاقی با آن مشکل داشته باشند. همچنین دریافت کنندگان این سلول‌ها برای پذیرش موفق پیوند باید داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را هم مصرف کنند که یک موضوع ناخوشایند دیگر است.

« ارنست آرناس» از انستیتو کارولینسکا در استکهلم سوئد و همکارانش راه جدیدی برای جایگزینی نورون‌های مرده تولید کننده دوپامین یافته‌اند. آن‌ها ویروسی را به مغز موش‌هایی تزریق کرده‌اند که نورون‌های تولید کننده دوپامین در آن‌ها از بین رفته بود. این ویروس طوری مهندسی شده است تا چهار ژن برای برنامه ریزی مجدد سلول‌های مغزی را با خودش حمل کند. سلول‌های هدف در این تزریق آستروسیت یا سلول‌های ذخیره مغزی هستند، که در برنامه‌ریزی جدید به نورون‌های تولید کننده دوپامین تبدیل خواهند شد.

5 هفته بعد از تزریق گروه شاهد بهبود چشمگیر در نحوه حرکت موش‌ها بودند:« آن‌ها بهتر راه می‌روند و گام برداشتنشان عدم تقارن کمتری از گروه کنترل دارد». این را آرناس می‌گوید و ادامه می‌دهد:« این نخستین مطالعه است، که نشان می‌دهد؛ برنامه‌ریزی مجدد سلول‌های مغزی در موجود زنده می‌تواند، منجر به چنین بهبودی شود».

سلول‌های انسانی

اثر این ویروس به محدوه مشخصی که گروه ویروس را به آن‌جا تزریق کرده بودند محدود باقی مانده است و تبدیل آستروسیت‌ها به نورون‌ها تولید کننده دوپامین در دیگر مناطق مغز مشاهده نشده است. همچنین تغییری در دیگر سلول‌های مغزی، تومور و یا اثرات جانبی ناخواسته دیگری هم در اثر این درمان در موش‌ها مشاهده نشده است.

این گروه همچنین از همین چهار ژن برای تبدیل سلول‌های آستروسیت به نورون‌های دوپامین‌ساز در انسان‌ها در ظرف آزمایشگاه استفاده کردند. نتایج نشان داد که این روش را می‌توان، در انسان‌ها هم به کار گرفت.  با این حال آرناس می‌گوید، بازبینی‌های دقیق امنیتی و بهبود روش کار قبل از آزمایش این روش در انسان‌ها ضروری است. « پرسش مهم این خواهد بود، که آیا این روش روی مغز انسان‌های سالخورده هم جواب خواهد داد و میزان مناسب و درست سلول‌های دوپامین‌ساز را تولید خواهد کرد که با دیگر بخش‌های مغز مثل سلول‌های پیوندی دوپامین ارتباط برقرار کند؟» این را « راجر بارکر» از دانشگاه کمبریج که مجری پیوند سلول‌های جنین به مغز است، می‌گوید. در صورت موفقیت ممکن است درمانی همیشگی برای یکی از زجرآورترین بیماری‌های تخریب‌گر سیستم عصبی انسان به وجود بیاید. 

علی رنجبرن

No tags for this post.