بهسازی و تعمیراتِ سالنهای نمایشی اگرچه موضوعی بدیهی است اما انجام آن، همواره با چالشها و مشکلات گوناگونی رو به رو بوده است. در این میان تئاترهای خصوصی و دولتی هر یک موانع، مشکلات و محدودیتهای خاص خود را دارند.
زهرا تقوی: تئاترهای خصوصی گرچه در انجام هزینههای خود از استقلال بهرهمندند ولی عموما تنگناهای مالی سبب میشود که اموری مانند تعمیرات و بهسازی در الویتهای آخر این تئاترها قرار بگیرد که البته این مساله را میتوان با کمک حامیان مالی تاحدودی مرتفع کرد.
اما تئاترهای دولتی هرچند به ظاهر از بودجه دولت بهرهمندند، مشکلاتشان کمتر از تئاترهای خصوصی نیست. چراکه این تئاترها بودجه مستقلی ندارند و بودجه آنها برای انجام هر کاری، در ردیف بودجه کلان تئاتر تعریف میشود و همین نشانگر وضعیت دشوار این تئاترهاست. ماجرا زمانی پیچیدهتر میشود که اغلب این تئاترها قدیمی هستند و بازسازی و تعمیر آنها ضرورتی است اجتنابناپذیر که حتی میتواند هزینههای جبران ناپذیری داشته باشد.
امین اکبری نسب، مدیر تالار هنر در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری سینا بخشی از مشکلات تئاترهای دولتی را در هزینهکردهایشان تشریح میکند؛ موانعی که سبب میشود یک تئاتر دولتی با وجود ضرورتی که برای تعمیر و بهسازیاش وجود دارد، از اجرای این امر باز بماند.
او در آغاز با تشریح تفاوت تئاترهای دولتی و خصوصی گفت: شرایط تئاترهای دولتی با خصوصی متفاوت است. در تئاتر دولتی چشممان به بودجه دولت است و بسیاری از امور این تئاترها همچون بهسازی، تعمیرات، پرداخت کمک هزینه گروههای نمایشی و … همه و همه، ذیل و زیرمحموعه بودجه کلان تئاتر تعریف میشوند و این میتواند برای تالاری مانند تالار هنر مشکلساز باشد.
او با اشاره به قدمت تئاترهای دولتی یادآوری کرد: تئاترهای دولتی عموما به دلیل قدمتی که دارند، امروز رو به فرسودگی میروند و نیازمند بهسازی و به روز شدن هستند. این ضرورت در تالار هنر که ویژه تماشاگران کودک و نوجوان تعریف شده، بیشتر دیده میشود تا فضای آن متناسب با شرایط تماشاگر کودک بشود. به عنوان نمونه یکی از دغدغههای شخصی من طراحی لابی متناسب با مخاطب کودک و نوجوان است و اینکه خود سالن و صندلیهای آن نیز متناسب با همین گروه سنی در نظر گرفته شود. به هر حال شرایط تماشاگر کودک با بزرگسال متفاوت است و این موضوع در یک تالار تخصصی باید مورد توجه قرار بگیرد.
این مدیر هنری اضافه کرد: متاسفانه همیشه به دلیل مسائل مالی و تنگناهای اقتصادی دستمان بسته است وگرنه اجرای چنین طرحهایی، شدنی است و میتوان با طراحی و برنامهریزی مناسب، سالن را به عنوان یک سالن تخصصی کودک و نوجوان بازسازی و بهسازی کرد.
اکبری نسب درباره کمک گرفتن از اسپانسرها و حامیان مالی خصوصی نیز توضیح داد: پیش از این با چندین اسپانسر خصوصی مذاکره کردیم ولی به نتیجه نرسیدیم زیرا آنها نیز شرایطی داشتند که ما نمیتوانستیم این همکاری را بپذیریم. به هر حال تالار هنر، هویت دولتی دارد و باید جایگاه و اعتبار آن حفظ شود.
او درباره انجام امور بهسازی و تعمیرات این تالار از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: دوستان در دفتر طرحهای عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار پیگیر هستند. از تالار هنر هم بازدید کردهاند و اعلام آمادگی کردند که برای بهسازی و تعمیرات آن وارد عمل شوند و خود من هم بسیار پیگیر بودم و قطعا این پیگیری را در سال جدید بیشتر میکنم تا مشکلات تالار زودتر حل و فصل شود. البته چون تالارهای دولتی استقلال مالی ندارند، باز هم مشکلاتی خواهیم داشت.
اکبری نسب با برشمردن تفاوتهای تئاترهای دولتی و خصوصی افزود: هرچند تئاترهای خصوصی به دلایل متعدد از جمله مکانهای استیجاری، بالا بودن هزینههای نگهداری از سالن و … بحرانهای اقتصادی جدی دارند ولی در هر صورت، از استقلال برخوردار هستند و میتوانند برای امور خود برنامهریزی و الویتبندی کنند. ضمن اینکه ما در تئاترهای دولتی تلاش میکنیم بیشتر در کنار گروههای نمایشی باشیم تا شریاط برای فعالیتشان هموارتر باشد.
او درباره شرایط حمایت از گروههای فعال تئاتر کودک و نوجوان در تالار هنر توضیح داد: در دوره مدیریت پیشین اداره کل هنرهای نمایشی، بخشنامهای صادر شد با این مضمون که گروههای نمایشی در تالار هنر یا تمام فروش گیشه را دریافت میکنند و کمک هزینهای نمیگیرند یا در صورت استفاده از کمکهزینه، 20 درصد از فروش گیشه آنها کسر میشود و مابقی به گروه پرداخت خواهد شد.
اکبری نسب اضافه کرد: در مدیریت جدید اداره کل هنرهای نمایشی، بخشنامه تازهای صادر نشده و ما با همین روش جلو رفتهایم و خوشبختانه گروههای نمایشی هم رضایت داشتهاند.
او با اشاره به دیگر حمایتهایی که از گروههای نمایشی در این تالار صورت میگیرد، ادامه داد: علاوه بر این از نظر ساختاری هم تلاش میکنیم کنار گروهها باشیم. به عنوان نمونه با گروههایی که نیازمند سالن تمرین هستند، همکاری میکنیم چراکه در حال حاضر اجاره پلاتو و سالن تمرین، هزینه بالایی بر دوش گروههای نمایشی میگذارد و ما تلاش میکنیم با در اختیار گذاشتن سالن تمرین، در جهت کاهش هزینههای تولید نمایش، در کنار گروهها باشیم.
نداشتن استقلال در مجموعههای دولتی تئاتر از جمله مواردی است که پیش از این هم برخی از مدیران از آن سخن گفتهاند؛ اینکه حتی فروش گیشه نمایشها به سالنها پرداخت نمیشود بلکه به حساب اداره کل هنرهای نمایشی واریز میشود.
به نظر میرسد که این موضوع نیازمند یک بازنگری باشد و در این بازنگری، شاید بتوان سالنهای دولتی را موظف کرد که در قبال در اختیار گرفتن گیشه نمایشها، تعمیرات و بازسازیهای ضروری را به انجام برسانند. اگر اجرای چنین طرحی شدنی نیست، شاید بتوان بخش دولتی را مجاب کرد که از طریق ارتباطات خود، حامیانی را که نگاه فرهنگیتری نسبت به تئاتر و امور هنری دارند، برای تعمیرات ضروری سالنها جذب کند اما متاسفانه این موضوع یکی از الویتهایی است که در انبوه مسائل و مشکلات همیشگی تئاتر گم میشود.